Υπό ιδανικές συνθήκες, στην κατάμεστη αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου, ο αρχιμουσικός Ζερεμί Ρορέρ, ταγμένος στην υπηρεσία της ιστορικής ερμηνευτικής, αλλά και ο εξάρχων βιολιστής και συνιδρυτής του συνόλου, Ζιλιέν Σοβέν, μας πρόσφεραν μια συναυλία με γνώση, γούστο και καλλιεργημένη ευαισθησία!
Του Γιάννη Σβώλου
Εκλεκτοί, τακτικοί πλέον προσκαλεσμένοι του Φεστιβάλ Αθηνών, ο Γάλλος αρχιμουσικός Ζερεμί Ρορέρ και το σύνολο οργάνων εποχής «Le Cercle de l’ Armonie» («Ο Κύκλος της Αρμονίας») πρόσφεραν στο αθηναϊκό κοινό μια μοναδικής ποιότητας βραδιά με ορχηστρικά έργα του Κλασικισμού (23/7/2013).
Εχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι το σύνολο αυτό δανείστηκε την ονομασία του από ένα διάσημο, ομώνυμο γαλλικό σύνολο του 18ου αιώνα, το οποίο είχε ιδρύσει στο Παρίσι του 18ου αιώνα ο Αφρογάλλος Ζοζέφ ντε Μπολόν (Joseph de Bologne), γνωστός ως Ιππότης του Αγίου Γεωργίου (1745-1799). Ο συνθέτης ήταν καρπός της σχέσης Γάλλου ευγενούς γαιοκτήμονα και έγχρωμης σκλάβας στην αποικία της Γουαδελούπης, στην Καραϊβική˙ εν ολίγοις μιλάμε για έναν μαύρο Γάλλο ευγενή και συνθέτη, σύγχρονο του Μότσαρτ και του Βολταίρου. Η συναυλία δόθηκε υπό ιδανικές συνθήκες –τα όργανα εποχής είναι ακατάλληλα για ανοιχτούς χώρους– στην κατάμεστη αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής. Το πρόγραμμα της βραδιάς ήταν αφιερωμένο στον Μότσαρτ.
Αρχιμουσικός ταγμένος στην υπηρεσία της ιστορικής ερμηνευτικής, ο Ρορέρ διηύθυνε ένα μέσου μεγέθους σύνολο οργάνων εποχής, προσφέροντας εξαιρετικής ποιότητας, καλαισθησίας, στιλιστικής ευστοχίας και ευγένειας αναγνώσεις. Η συναυλία ξεκίνησε με την Εισαγωγή στην όπερα «Ντον Τζοβάνι», που δόθηκε ορμητικά, με εύπλαστη, μυώδη φραστική και οξείες εξάρσεις, ταιριαστά στη μεταιχμιακή –μεταξύ Κλασικισμού και Ρομαντισμού– φύση της προτελευταίας όπερας του Μότσαρτ. Ακολούθησε το «Κοντσέρτο για βιολί, αρ.5» του ίδιου συνθέτη, με σολίστα τον εξάρχοντα βιολιστή του συνόλου Ζιλιέν Σοβέν, ο οποίος μαζί με τον Ρορέρ ίδρυσε τον «Κύκλο της Αρμονίας» προ οκταετίας.
Εξαιρετικός βιολιστής, με άρτια τεχνική και σεβασμό στο πνεύμα και το ύφος της μουσικής, ο Σοβέν διαθέτει αψεγάδιαστη ορθοτονία, ωραίο, «στρογγυλό» ήχο και ιδιαίτερη μουσικότητα που του επιτρέπουν να διαπλάθει αισθητικά και εκφραστικά ολοκληρωμένες ερμηνείες, παλλόμενες από αρρενωπό σφρίγος. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στην προσέγγιση του χιλιοπαιγμένου «Τουρκικού» κοντσέρτου του Μότσαρτ, η οποία συνδύασε την ευγένεια και την κομψότητα της «σαλονίστικης» αισθητικής του ροκοκό (α´ και γ´ μέρος) με τη στιβαρότητα έκφρασης ενός Μπετόβεν (β´ μέρος). Η ανάγνωση διέθετε επίσης ωραία, καθαρή άρθρωση, ανάδειξη της δομής και έξυπνα οργανωμένη οικονομία κλιμάκωσης δυναμικών και εντάσεων έκφρασης. Λειτουργώντας ως αριστοτέχνης σολίστας που συνομιλεί με τον συνθέτη, ο Σοβέν παρενέβαλε στο α´ και β´ μέρος σύγχρονες, στιλιστικά συμβατές καντέντσες, γραμμένες από τον βιολιστή/μουσικολόγο του συγκροτήματος Πιερ-Ερίκ Νιμίλοβιτς.
Το πρώτο μέρος της συναυλίας ολοκληρώθηκε φωτογραφίζοντας συνολικότερα το στίγμα της «διεθνούς» μουσικής γλώσσας του πρώιμου, κεντροευρωπαϊκού Κλασικισμού. Αυτό επιτεύχθηκε με ένα έργο του Ανρί-Ζοζέφ Ρίγκελ (1741-1799), Γερμανού συνθέτη, σύγχρονου του Γκλουκ και του Μότσαρτ, ο οποίος έζησε και δημιούργησε στη Γαλλία. Γραμμένη το 1786, ίδια χρονιά με τους «Γάμους του Φίγκαρο» και τις Συμφωνίες αρ.80 έως 85 του Χάιντν, η σύντομη «Συμφωνία αρ.10» ήχησε σαν μείγμα Μότσαρτ και Χάιντν εμπλουτισμένο με «ιταλικές» πινελιές!
Η συναυλία ολοκληρώθηκε σε λαμπερούς, θριαμβευτικούς τόνους, με τη «Συμφωνία αρ.41, του Διός». Εδώ ο Ρορέρ και οι μουσικοί του επιστράτευσαν όλη την τέχνη και τις δυνάμεις τους. Ο οξύς, διάφανος ήχος των εγχόρδων, ο μαλακός, «στρογγυλός» των ξύλινων πνευστών και οι στριγκές φωνές των χάλκινων συνδυάστηκαν με την τέλεια άρθρωση και το αριστοτεχνικό παίξιμο των Γάλλων μουσικών, προσφέροντας μια σπινθηροβόλα, εκρηκτικής ζωντάνιας εκτέλεση.
Ευχάριστο ξάφνιασμα πρόσφερε η έντονα χορευτική –γρήγορη, σβέλτη, ρευστή– απόδοση του μενουέτου στο γ´ μέρος, κάτι που ο Ρορέρ είχε ήδη κάνει νωρίτερα και στο «Rondo» του κοντσέρτου! Σοφά υπολογισμένες κλιμακώσεις εντάσεων, καλοζυγιασμένες στίξεις και δραματικοί χρονισμοί ανέδειξαν τέλεια την πλήρως ανεπτυγμένη συμφωνική διάσταση της γραφής. Με δυο λόγια: ολοζώντανος, μεθυστικά συναρπαστικός Μότσαρτ, παιγμένος με γνώση, γούστο και καλλιεργημένη ευαισθησία!
