Ο σπουδαίος Γερμανός φιλόσοφος διευκρίνισε ότι τα τρία συστατικά στοιχεία κάθε δημοκρατικού συστήματος είναι «ο λαός ως φορέας της πολιτικής βούλησης, το κράτος ως οργανισμός που δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να δρουν συλλογικά, και η νόμιμα συγκροτημένη κοινότητα των πολιτών ως εθελοντική ένωση ελεύθερων και ίσων ατόμων». Οσον αφορά, όμως, μια υπερεθνική δημοκρατία, όπως είπε, οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν διττό ρόλο: πρώτα ως μέλη της μελλοντικής ένωσης κι έπειτα ως μέλη των κρατών από τα οποία αποτελείται αυτή η ένωση. Η ευρωπαϊκή κρίση, ωστόσο, αποδεικνύει ότι αυτός ο δρόμος προς την υπερεθνική δημοκρατία είναι κάθε άλλο παρά εύκολος. «Χωρίς μία κοινή δημοσιονομική και οικονομική πολιτική που θα επεκταθεί στη συνέχεια και σε άλλα πεδία, όπως το φορολογικό σύστημα και η κοινωνική πολιτική, η Ε.Ε. δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στη σταθερότητα στο άμεσο μέλλον», τόνισε ο Γ. Χάμπερμας.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην έννοια-φετίχ της «ανταγωνιστικότητας», η οποία, όπως είπε, έχει θεοποιηθεί, προειδοποιώντας ταυτόχρονα πως, εάν δεν υπάρξει συνεργασία και συντονισμός για επενδύσεις στις περιφέρειες που έχουν πραγματική ανάγκη, τότε και αυτή θα θυσιαστεί. «Μακροπρόθεσμα, ο δανεισμός σε υπερχρεωμένα κράτη δεν θα είναι αρκετός για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους» υπογράμμισε.
Παρέμβαση έκανε και στη μεγάλη συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη πανευρωπαϊκά για τις σχέσεις αγοράς και πολιτικής, καθώς όλο και πιο συχνά πλέον ακούγεται το αίτημα να ξανακερδίσει η δεύτερη την πρωτοκαθεδρία από την πρώτη. «Χρειαζόμαστε μια υγιή σχέση μεταξύ των δύο. Μόνο εμείς στην Ευρώπη έχουμε πιθανότητα να παίρνουμε αποφάσεις για την αγορά, αντί να προσαρμοζόμαστε στη βούλησή της» τόνισε, προσθέτοντας ότι το πρώτο βήμα είναι μια κοινή αγορά, στην οποία η πολιτική θα πρέπει να είναι ο ρυθμιστής και όχι το αντίθετο.
Δεν παρέλειψε να επισημάνει και τις ευθύνες της Σοσιαλδημοκρατίας, η οποία ακολούθησε «ευνοϊκές πολιτικές για τα επενδυτικά κεφάλαια», δόγμα που εισήγαγε ο νεοφιλελευθερισμός, «ο οποίος φιλοδοξούσε να γίνει τρόπος ζωής». «Σήμερα, όμως, με την κρίση έχουμε την ευκαιρία για μια αλλαγή στην Ευρώπη» κατέληξε.
Τ.Τσ.
