«Από το 2010 έως σήμερα οι κυβερνήσεις προσποιούνται πως κάνουν φορολογική πολιτική

Του Νικολάου Α. Μπινιάρη*

Η Αμερικανική Επανάσταση ξεκίνησε από τη φορολογία του τσαγιού και το σύνθημα των επαναστατών ήταν «όχι φορολογία δίχως εκπροσώπηση». Οι Αμερικανοί άποικοι δεν εκπροσωπούνταν στο βρετανικό Κοινοβούλιο και έτσι πλήρωναν φόρους τους οποίους δεν είχαν ψηφίσει οι αντιπρόσωποί τους.

Υπάρχουν τέσσερις βασικές παράμετροι οι οποίες διαμορφώνουν τη φορολογία:

-Το κόστος της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας μιας χώρας. Ταυτόχρονα η λειτουργία του κράτους ως φορέα αποφάσεων και της εφαρμογής τους.

-Οικονομική πολιτική.

-Αναδιανομή του εισοδήματος.

-Πολιτική για την παροχή δώρων μέσω της φορολογίας προς την εκλογική πελατεία του κυβερνώντος κόμματος. (Μη επιβολή φορολογίας στους αγρότες όσο ο αγροτικός πληθυσμός ήταν το 50% του συνόλου.)

Η πρώτη παράμετρος αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη οποιασδήποτε κρατικής οντότητας. Κάθε πολιτικό σύστημα θα τη λάμβανε ως αναγκαία βάση της φορολογίας. Η δεύτερη παράμετρος είναι αυτή που θα λάμβανε σοβαρά υπόψη του κάθε σχεδιαστής έχοντας στον νου του την παραγωγή και την απόδοσή της στην οικονομία γενικά. Η τρίτη παράμετρος θα απασχολούσε τους κοινωνιστές. Η τέταρτη θα ήταν αντικείμενο για το κάθε πολιτικό κόμμα το οποίο επιζητεί την παραμονή του στην εξουσία. Υπάρχουν όμως βαθμοί σε αυτόν τον τομέα οι οποίοι ποικίλλουν από χώρα σε χώρα με διαφορετικές πολιτικές παραδόσεις.

Οι τέσσερις αυτές παράμετροι δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, σε ένα σύγχρονο κράτος ο φορολογικός σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη του και τις τέσσερις, οι οποίες αλληλεπιδρούν με διαφορετικά αποτελέσματα κάθε φορά που αλλάζει η βαρύτητα του ενός σε σχέση με τους άλλους.

Στην Ελλάδα, πέραν της πρώτης παραμέτρου αυτή που κυρίως μετρούσε μέχρι τώρα ήταν η τέταρτη. Η δεύτερη, η οποία είναι η σπουδαιότερη σε μια χώρα η οποία θέλει να έχει μια παραγωγική βάση, ήταν αδιάφορη ή μετρούσε ελάχιστα στο σκεπτικό των ιθυνόντων. Παράδειγμα μιας τέτοιας πολιτικής ήταν η χαμηλή φορολογία στις κατασκευαστικές εταιρείες, μια και οι κατασκευές ήταν η «ατμομηχανή της οικονομίας» για την Ελλάδα από την απελευθέρωση και μετά. Σήμερα η πολιτική αυτή έχει ακυρωθεί με τη βαρύτατη φορολογία στο ίδιο το ακίνητο. Το ίδιο ίσχυε και για τη ναυτιλία, η οποία δεν φορολογείται λόγω του συναλλάγματος που εισάγει στη χώρα. Σήμερα η κυβέρνηση προσπαθεί να επιτύχει μια συνεννόηση για «εθελοντική» φορολόγηση. Αυτό όμως που παρατηρεί κανείς γενικότερα στην ελληνική πραγματικότητα είναι πως η φορολογία σήμερα δεν λαμβάνει υπόψη της καμία τέτοια παράμετρο. Η έκτακτη ανάγκη, δηλαδή η χρεοκοπία της χώρας, έχει οδηγήσει τις κυβερνήσεις να ξεχάσουν κάθε έννοια οικονομικής πολιτικής μέσω της φορολογίας. Απλά υπόσχονται μείωση σε κάποιο απροσδιόριστο μέλλον.

Η τρίτη παράμετρος αποτελεί το επίκεντρο των αριστερών κομμάτων. Επιζητούν μέσω της φορολογίας την αναδιανομή του εισοδήματος από τους πλούσιους στους φτωχούς. Πολιτικά, ηθικά αλλά και με οικονομικούς όρους η πολιτική αυτή είναι σωστή μέσα στο πλαίσιο μιας οικονομίας που παράγει. Μια τέτοια πολιτική μπορεί να γίνει με προοδευτική φορολογία, με επιδόματα ή με εργασιακές θέσεις σε δημόσια έργα. Ομως οι πολιτικοί αυτοί σχηματισμοί τις περισσότερες φορές προβάλλουν αυτή τους την πρόθεση χωρίς να αναφέρονται στη δεύτερη παράμετρο. Η αναδιανομή του εισοδήματος έχει νόημα ως οικονομική πολιτική όταν υπάρχει εισόδημα να διανείμεις ή και όταν οι διαφορές μεταξύ μεγάλων και μικρών εισοδημάτων έχουν γίνει απαράδεκτες πολιτικά αλλά και οικονομικά.

Το μείγμα του βαθμού επιρροής της κάθε παραμέτρου στη φορολογική πολιτική δείχνει και τον βαθμό που η εκάστοτε κυβέρνηση έχει την πρόθεση να παράξει σοβαρό έργο ή να λειτουργήσει υπέρ της εκλογικής της πελατείας. Εδώ η φορολογική πολιτική αποτελεί την πεμπτουσία του παραλογισμού και της κακής διοίκησης. Βέβαια σε μια πτωχευμένη χώρα σπάνια ανακαλύπτεις μια νηφάλια σκέψη όταν η φορολογία αποτελεί τη δαμόκλειο σπάθη που επιβάλλεται δίχως εκπροσώπηση για την επιβίωση της χώρας. Γιατί τι άλλο είναι μια φορολογία που υπαγορεύεται από την αδήριτη ανάγκη της μείωσης του ελλείμματος δίχως να λαμβάνει υπόψη της καμία από τις παραπάνω παραμέτρους;

Από το 2010 έως σήμερα οι κυβερνήσεις προσποιούνται πως κάνουν φορολογική πολιτική. Στην πραγματικότητα ζητούν απεγνωσμένα να καλύψουν το δημοσιονομικό κενό με κάθε άμεσο τρόπο, αφήνοντας τις επιπτώσεις να τις φορτωθούν ο ιδιώτης και η οικονομία σε κάποιο απροσδιόριστο μέλλον όπου με θαυμαστό τρόπο θα υπάρξει αύξηση του εισοδήματος και μείωση της ανεργίας. Θέλουν να εφαρμόσουν το αμερικανικό φορολογικό σύστημα -εν πολλοίς σωστό μέτρο- αλλά χωρίς να αποδέχονται ζημίες των εταιρειών. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την κρατούσα οικονομική θεωρία, όποιος έχει μια επιχείρηση μπορεί μόνο να κερδίζει, η ζημία απαγορεύεται. Απόρροια αυτής της θεωρίας, πέραν και άλλων ιδιοτυπιών του ελληνικού φορολογικού συστήματος, είναι και η σχεδόν επικρατούσα συμπεριφορά της μόνιμης φοροκλοπής.

Η φορολογία η οποία έχει επιβληθεί μέχρι τώρα έχει καταστρέψει τον οικονομικό ιστό της χώρας όπως τον γνωρίζαμε. Απομένει να δούμε πώς η δημιουργική φαντασία των κυβερνώντων και των φωστήρων της Ε.Ε. και του ΔΝΤ θα δημιουργήσει έναν νέο ιστό, υποχρεώνοντάς μας να σηκωθούμε στον αέρα τραβώντας τα κορδόνια των παπουτσιών μας.

……………………………………………………………………….

* Συγγραφέας