Της Μαρίνας Κουβέλη
Ο Νεοζηλανδός Λέμι Πονιφάζιο, ιθαγενής από τα νησιά Σαμόα, κάνει μια βόλτα στις ακτές του νησιού Ταράουα. Παρατηρεί ότι από το ράμφος κάποιων πουλιών κρέμονται πλαστικές λωρίδες βιντεοταινίας, που αντανακλούν το φως σαν καθρέφτες.
Τις είχαν βουτήξει τα πουλιά από μια τεράστια έκταση μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων, που έχει δημιουργηθεί στο κέντρο του Ειρηνικού ωκεανού. Η εικόνα είναι τόσο δυνατή, που η ιδέα της παράστασης έχει ήδη σχηματιστεί στο μυαλό του χορογράφου.
Λίγο καιρό μετά, η νέα του δημιουργία , «Birds with Skymirrors», ερμηνευμένη από την ομάδα του MAU, έκανε την πρεμιέρα της στο «Theater der Welt» της Γερμανίας. Η παράσταση, που εμπεριέχει τον βαθύ προβληματισμό του για τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, έρχεται απόψε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
Εργο μινιμαλιστικής δράσης και υπνωτικής ομορφιάς, ισορροπεί σε μια διαλεκτική μεταξύ αρχέγονου και σύγχρονου, ανθρώπου και φύσης, γήινου και μεταφυσικού.
«Πώς θα ήταν ο τελευταίος χορός πάνω στη Γη;», αναρωτιέται ο ακτιβιστής χορογράφος, που θεωρεί την τέχνη μια «μη βίαιη πρόκληση», αλλά κυρίως «μια δεύτερη ευκαιρία».
Συχνά, δε, του αρέσει να λέει πως η παράστασή του μοιάζει με βόλτα σε έναν ιαπωνικό κήπο. «Οντως, διότι ένας ιαπωνικός κήπος δεν έχει λουλούδια και φυτά, αλλά χαλίκια, βότσαλα, άμμο, πέτρες.
Και οι μοναχοί (οι χορευτές που συμμετέχουν) κατά τη διάρκεια της παράστασης θα μαζέψουν και θα απλώσουν τα χαλίκια σαν να θέλουν να σχηματίσουν τον δικό τους ωκεανό. Η σκηνή, λοιπόν, είναι το μέρος εκείνο που δημιουργούμε και αναλογιζόμαστε την εξέλιξη της ζωής μας».
Το «Birds with Skymirrors» είναι μια κραυγή αγωνίας, μια επίκληση, μια τελετουργία. Με υποβλητικούς φωτισμούς και βιντεοπροβολές, ο Πονιφάζιο δημιουργεί έναν κόσμο συμβολικό, παράξενα γοητευτικό και μυστικιστικό, έναν χώρο διαλογισμού για τη σχέση μας με το Σύμπαν.
«Το έργο συχνά παρουσιάζεται ως μια σπουδή ή ένας προβληματισμός πάνω στη μόλυνση του περιβάλλοντος. Εγώ, όμως, δεν έφτιαξα μια χορογραφία για τα σκουπίδια, γιατί θα ήταν απλώς μια δασκαλίστικη αντιμετώπιση.
Ολοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε για να παραμείνουν καθαρά τα ποτάμια και η ατμόσφαιρα. Αλλωστε ο εκφυλισμός και η αποδόμηση του περιβάλλοντος καθρεφτίζουν και το πώς ακριβώς φερόμαστε στους ίδιους μας τους εαυτούς. Θα ευχόμουν οι άνθρωποι να δίνουν χώρο στην αγάπη, τον σεβασμό, την ευλάβεια, γιατί αυτό είναι το ζητούμενο στην τέχνη».
Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση έχει ανά δεκαετίες καθοριστεί από διάφορους παράγοντες. Ο ίδιος πώς θα την περιέγραφε σήμερα; «Η πορεία του ανθρώπου δείχνει πως όσο εξελισσόμαστε τόσο απομακρυνόμαστε από τη φύση. Ανακαλύψαμε τις μηχανές και ξεχάσαμε το φυσικό και αυτονόητο.
Ζούμε, για παράδειγμα, σε δωμάτια με φουλ κλιματισμό και έχουμε ξεχάσει την αίσθηση της ζέστης από τον ήλιο. Θεωρούμε ότι όσοι έχουν αποκτήσει ένα ipod ή ένα ipad έχουν κατακτήσει το σήμερα και αγνοούμε πως η πραγματική πρόοδος είναι η ικανότητα να μοιράζεσαι αρμονία και αγάπη.
Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο: αντί να μας φέρνει κοντά με τα βαθύτερα μηνύματα της ζωής, με τη φύση, με το μυστήριο -που είναι και ο σκοπός του κατά τη γνώμη μου- κοιτάμε με εγωκεντρικό τρόπο πώς θα ανεβάζουμε έργα με επίκεντρο τον άνθρωπο».
Αμετακίνητoς στο Οκλαντ
Ο Λέμι Πονιφάζιο σπούδασε φιλοσοφία και πολιτικές επιστήμες. Παρά τις διεθνείς «σειρήνες», που συχνά τον καλούν στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης, προτιμά να ζει και να δημιουργεί από το Οκλαντ της Νέας Ζηλανδίας.
Το όνομα της ομάδας του, το MAU, προέρχεται από το ειρηνικό κίνημα των αρχών του 20ού αιώνα για την ανεξαρτησία της Σαμόα. Την ίδρυσε το 1995 και μέχρι σήμερα επιμένει πως δεν είναι μια τυπική ομάδα χορού, αλλά μια κοινότητα καλλιτεχνών, διανοουμένων και απλών πολιτών (ψαράδων, γεωργών) με κοινές ανησυχίες για το μέλλον του ανθρώπου και της φύσης.
Ούτε ο ίδιος ούτε και οι υπόλοιποι έχουν ακαδημαϊκή εκπαίδευση στον χορό. Οι χορευτές που συμμετέχουν στο «Birds with Skymirrors» είναι 3 Μαορί από τη Νέα Ζηλανδία και 7 από τα νησιωτικά κράτη Κιριμπάτι και Τουβαλού της Ωκεανίας, τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση εξαιτίας της ανόδου των υδάτων στους ωκεανούς.
Παρόλο που κανένας τους δεν είχε ώς τώρα την εμπειρία των μεγάλων θεάτρων, το «Birds with Skymirrors» δοκιμάστηκε ώσπου να φτάσει στη Στέγη από το Διεθνές Φεστιβάλ του Εδιμβούργου και τον Καναδά μέχρι το Βέλγιο και τη Νέα Ζηλανδία.
«Είναι προφανές ότι δεν ανταποκρίνονται όλοι οι θεατές με τον ίδιο τρόπο στην παράστασή μου», σχολιάζει ο Λ. Πονιφάζιο. «Σε κάποιους αρέσει, σε κάποιους όχι. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι όσοι δεν κατάλαβαν τίποτα».
Info: 7-11 Νοεμβρίου, εισιτήρια 15,18, 28 ευρώ. Μειωμένα: 10, 12,15 ευρώ. Στις 9 Νοεμβρίου ο χορογράφος μετά την παράσταση θα συζητήσει με το κοινό. Λεωφ. Συγγρού 107, τηλ.: 2109005800. Πληροφορίες www.sgt.gr
