Η αρχή της αναλογικότητας προστατεύει τους εργαζόμενους
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Τζώρτζης Ρούσσος
Στην κατά βάση θεωρητική συνταγματική αρχή της αναλογικότητας στηρίχθηκε κατά μεγάλο ποσοστό η δικαστική απόφαση του Πρωτοδικείου Θηβών, που ακύρωσε την οριζόντια επιβολή περικοπών στις αποδοχές των εργαζομένων στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία και έθεσε στο επίκεντρο την παραβίαση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Μπορεί να φαίνονται αρχικά ως απλές θεωρίες, όμως όταν υπάρχει τέτοια σαφέστατη παραβίασή τους, τότε, και εφόσον οι δικαστές όλων των βαθμίδων σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και του σεβασμού του Συντάγματος, αποκτούν τεράστια πρακτική σημασία. Ηδη, οι μνημονιακές κυβερνήσεις μετρούν πολλά χαστούκια σε δικαστικό επίπεδο για τη διαθεσιμότητα και, όπως φαίνεται, τρίζει και ένας άλλος βασικός πυλώνας του μνημονιακού οικοδομήματος που έχει καταστρέψει την κοινωνία και την οικονομία. Ο λόγος για την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την επιβολή οριζόντιων περικοπών αποδοχών, που αρχίζουν και αυτές να κρίνονται ως αντισυνταγματικές υπό το κράτος της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας,
Η αρχή αυτή εδράζεται στο άρθρο 25, που αφορά τις απαραίτητες κρατικές εγγυήσεις που πρέπει να δίνει το κράτος που να αφορούν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ετσι όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου.
Σύμφωνα λοιπόν με το Σύνταγμα, οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.
Η αρχή της αναλογικότητας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες συνταγματικές αρχές, αφού προσφέρει, με αυτό τον τρόπο, ένα είδος «άμυνας» στον πολίτη.
Κατά συνέπεια, τόσο οι τυπικοί νόμοι όσο και οι διοικητικές πράξεις οφείλουν να εναρμονίζονται με την αρχή της αναλογικότητας. Μέτρα που λαμβάνονται μέσω της δικαστικής οδού πρέπει επίσης να ακολουθούν την αρχή της αναλογικότητας.
Υπό αυτά τα δεδομένα, ο δικαστής ελέγχει και καλείται να διαγνώσει με την απόφασή του, η οποία παράγει συγκεκριμένες έννομες συνέπειες, όχι τη συμφωνία του νόμου ή του περιορισμού προς το Σύνταγμα, αλλά την τυχόν αντίθεσή του προς αυτό.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι, πολύ απλά, ο τρόπος που διάλεξαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις να κόψουν τα εργασιακά δικαιώματα είναι αντισυνταγματικός και αυτή η περικοπή καθίσταται άκυρη. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν συμβαίνει άμεσα, αλλά πρέπει να το κρίνει ο κάθε δικαστής που αναλαμβάνει την έκδοση τέτοιων αποφάσεων. Ο δικαστής όμως πρέπει να κρίνει αμερόληπτα, χωρίς άνωθεν επεμβάσεις και χωρίς τον φόβο της διακοπής της καριέρας του λόγω ανυπακοής στις… εντολές. Αυτός, λοιπόν, είναι το ζητούμενο και προφανώς η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θηβών δείχνει τον δρόμο.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Εχει ξεκινήσει και τρέχει η διαδικασία για την κάλυψη των επτακοσίων εβδομήντα επτά (777) θέσεων επικουρικού προσωπικού στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα της Χώρας, σε εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 6 του Ν. 4052/2012. Ηδη οι περισσότερες Υγειονομικές Περιφέρειες έχουν αποστείλει τους σχετικούς πίνακες με τις ειδικότητες του προσωπικού που επιθυμούν να προσλάβουν. Με βάση δε ανακοίνωση του ΑΣΕΠ για την επιλογή λαμβάνεται υπόψη η ανεργία σε ποσοστό 40% και η πείρα σε ποσοστό 60%. Οι υποψήφιοι που εγγράφονται στους καταλόγους επικουρικού προσωπικού δεν μπορούν να παραμείνουν πέραν του επόμενου έτους από το έτος εγγραφής τους. Τη διαδικασία επιλογής για το επικουρικό προσωπικό σε νοσοκομεία του ΕΣΥ, ανά Υ.ΠΕ. μπορεί να τη βρει κανείς στην ηλεκτρονική σελίδα του ΑΣΕΠ (www.asep.gr )
ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ
Πολλές επιχειρήσεις παρέχουν στους εργαζομένους τους επίδομα κίνησης. Αυτή η οικειοθελής κατά βάση παροχή κάποιων εργοδοτών έχει διαφορετικούς δικαιολογητικούς λόγους που εν πολλοίς δημιουργούν και την τεκμηρίωση αν το οφείλει ο εργοδότης γενικά ή μπορεί να το περικόψει οποτεδήποτε το επιθυμεί. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το επίδομα κίνησης εφόσον παρέχεται για την εξυπηρέτηση των αναγκών μιας επιχείρησης, τότε δεν θεωρείται μισθός (και άρα περικόπτεται όποτε θελήσει ο εργοδότης, χωρίς να μπορεί να θεωρηθεί βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας). Εάν όμως το επίδομα κίνησης δεν εξαρτάται από την πραγματοποίηση μετακινήσεων και από την απόδοση λογαριασμού, καταλήγει να είναι οικειοθελής παροχή του εργοδότη προς τον εργαζόμενο. Ετσι, στην περίπτωση αυτή λογίζεται ως μέρος των αποδοχών και φυσικά υπόκειται σε φόρο εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές. Επίσης θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν θεωρείται εισόδημα και δεν υπόκειται σε φορολογικές κρατήσεις η αποζημίωση που παρέχεται σε υπαλλήλους επιχειρήσεων για την κάλυψη δαπανών υπηρεσίας. Βέβαια θα πρέπει για να τύχουν απαλλαγής να προσκομίζουν σχετικά παραστατικά-αποδείξεις.
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
Ελάχιστα περιθώρια δίνουν τα ελληνικά δικαστήρια για αποκλίσεις από τις συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας. Ετσι, έχει κριθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ωστόσο η πολιτεία αυτή τη φορά από το κοινοτικό δίκαιο έχει και άλλη μία δυνατότητα. Συγκεκριμένα, έχει την ευχέρεια να αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής της αρχής της ισότητας επαγγελματικές δραστηριότητες και ενδεχομένως την εκπαίδευση που απαιτείται για την πρόσβαση σ’ αυτές, λόγω της φύσης ή των συνθηκών άσκησής τους, αφού κρίνει ότι το φύλο συνιστά παράγοντα αποφασιστικής σημασίας. Τέλος, το ελληνικό κράτος, σύμφωνα πάντα με τη νομολογία των δικαστηρίων, μπορεί να εισαγάγει αποκλίσεις από την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας, κατ’ εξαίρεση και μόνον εφόσον προβλέπονται από ειδική διάταξη νόμου και επιπροσθέτως να προκύπτει ότι οι αποκλίσεις αυτές θεσπίστηκαν με βάση συγκεκριμένα και πρόσφορα κριτήρια, τα οποία επιτρέπουν στα δικαστήρια να ελέγχουν, σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, αν οι εισαγόμενες αποκλίσεις δικαιολογούνται πλήρως από τη φύση ή τις συνθήκες άσκησης της εργασίας και είναι απολύτως αναγκαίες και πρόσφορες για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ
Αντισυνταγματική η διαθεσιμότητα
Η διαθεσιμότητα προσβάλλει στον πυρήνα τους θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα των εργαζομένων, έχουν αποφανθεί τα ελληνικά δικαστήρια… Πέραν των συνταγματικών δικαιωμάτων, που αφορούν την ισότητα και την εργασία αλλά και αυτό της ανθρώπινης αξίας, η διαθεσιμότητα, σύμφωνα πάντα με τα ελληνικά δικαστήρια, παραβιάζει τις αρχές της μη διάκρισης, της αντικειμενικότητας, της αξιοκρατίας και της αναλογικότητας. Μάλιστα αυτή η παραβίαση μέσω της διαθεσιμότητας δεν αφορά μόνο σε ένα λόγο αλλά σε πολύ περισσότερους. Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, ο Ελληνας δικαστής δεσμεύεται και οφείλει να δικαιώνει όσους εργαζόμενους βγουν σε διαθεσιμότητα αφού υπάρχει βλαπτική και άρα άκυρη μεταβολή των εργασιακών όρων, καθίσταται αβέβαιο το εργασιακό μέλλον, δεν είναι επαρκείς οι δικαιολογίες, δεν προηγήθηκε αντικειμενική και αξιοκρατική διαδικασία αξιολόγησης, προσβάλλεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, διότι -ανεξαρτήτως της αποτελεσματικότητας του μέτρου- πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα, των οποίων η ζωή ανατρέπεται άρδην και τα οποία θυσιάζονται, χάριν των οικονομικών στοχεύσεων της κυβέρνησης, που αναγορεύονται σε σκοπούς υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, θέτοντας στο περιθώριο τον άνθρωπο ή μετατρέποντας αυτόν σε μέσο προς επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ
Μπορεί να βάλει εργαζόμενο στο… ψυγείο;
Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά ο εργοδότης δεν μπορεί να αφήνει τον εργαζόμενο να… τεμπελιάζει. Συγκεκριμένα, η εργατική νομοθεσία ορίζει ότι στο πλαίσιο της υποχρέωσης πρόνοιας ο εργοδότης δεν μπορεί να «παγώσει» τον εργαζόμενό του και να μην του αναθέτει καθήκοντα ακόμη και αν του καταβάλλει μισθό. Ετσι, απαγορεύεται στον εργοδότη να αρνηθεί στον εργαζόμενο την παροχή πραγματικής εργασίας. Βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συγκεκριμένη υποχρέωση υφίσταται όχι συνεπεία κάποιας διάταξης νόμου (αφού η εργατική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει τέτοια διάταξη) αλλά από την πρακτική των δικαστηρίων. Η ελληνική Δικαιοσύνη λοιπόν έχει κρίνει ότι η αδικαιολόγητη άρνηση ενός εργοδότη να απασχολήσει τον εργαζόμενο δύναται να θεωρηθεί προσβλητική και πως τον υποβιβάζει σε αργόμισθο. Επίσης έχει κριθεί ότι με τέτοια συμπεριφορά προσβάλλεται η επαγγελματική τιμή και υπόληψη του εργαζόμενου ο οποίος εμφανίζεται υποδεέστερος των υπολοίπων, που σημαίνει ότι προσβάλλεται και η ανθρώπινη αξιοπρέπειά του. Κάτω από το πρίσμα αυτών των εργοδοτικών υποχρεώσεων, ο εργαζόμενος μπορεί να αξιώσει να υπάρξει σεβασμός στην προσωπικότητά του και, αν δεν συμμορφωθεί ο εργοδότης, τότε μπορεί να ζητήσει και αποζημίωση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη.
