Οι πρώτοι διάσημοι αγροτουρίστες πρέπει να ήταν τυχοδιώκτες ή συγγραφείς, που ταξίδευαν ανά τον πιο άγνωστο τότε, απ’ ό,τι σήμερα, κόσμο μας με διάθεση να γνωρίσουν έναν τόπο σε βάθος, να ασχοληθούν με την τοπική, εξωτική καθημερινότητα, να ζήσουν όπως οι ντόπιοι.

→Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού κερδίζουν συνεχώς έδαφος και στη χώρα μας

Του Θωμά Λέκκα

Φωτογραφίες ΕΝΑΡΓΟΝ

Στα μυθιστορήματα, οι τουρίστες περιγράφονται συνήθως ως αγροτουρίστες ή τουλάχιστον εναλλακτικοί τουρίστες. Δεν λιάζονται όλη μέρα με ένα ποτήρι κοκτέιλ στο χέρι κατά το πρότυπο του «ήλιος-αμμουδιά-θάλασσα» τουριστικού μοντέλου, αλλά μαζεύουν μέλι με το δίχτυ στο πρόσωπο, κάνουν ιππασία θαυμάζοντας την τοπική ράτσα αλόγων, ψαρεύουν με τους ντόπιους ψαράδες και μετά μεθούν μαζί τους έχοντας χορέψει σε πατητήρι. Ετσι, φαίνονται στον αναγνώστη πιο ελεύθεροι, πιο απελευθερωμένοι, πιο περιπετειώδεις, σύνθετοι, δραστήριοι και σε ουσιώδη επαφή με τον συνάνθρωπο και το περιβάλλον.

Ο σχετικά άγνωστος ακόμη ως εμπειρία αγροτουρισμός είναι παράδειγμα εναλλακτικού τουρισμού. Και ως τέτοιος είναι μικρής και ρυθμιζόμενης κλίμακας, ενισχύει οικονομικά και κοινωνικά τις τοπικές κοινωνίες, ελαχιστοποιεί τις αρνητικές επιδράσεις στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, παρέχει ποικιλία δραστηριοτήτων σε ατομική βάση και στηρίζεται στην αειφόρο ανάπτυξη. Οι αγροτουρίστες, λοιπόν, δεν κατακλύζουν μια τοπική κοινωνία που σαστισμένη τούς εξυπηρετεί ενώ επιβαρύνουν το φυσικό της περιβάλλον και αλλοιώνουν τον πολιτιστικό της χαρακτήρα. Το αντίθετο. Επισκέπτονται, για παράδειγμα, έναν αυθεντικό ορεινό οικισμό στον νομό Χανίων, όπως την ολοπέτρινη Μηλιά, που ωριμάζει από το 1650, και τον Βάμο· ξοδεύουν τα χρήματά τους σε τοπικά αγαθά στο Πήλιο, στην Ευρυτανία ή αλλού, αλληλεπιδρώντας κοινωνικά με σεβασμό στους ντόπιους, τη ζωή των οποίων εξάλλου ήρθαν να μοιραστούν· γεύονται τα μακεδονικά κρασιά από αμπελώνα σε αμπελώνα στη Νάουσα και στη Χαλκιδική, διανυκτερεύουν σε λιτά καταλύματα κοντά στα σταφύλια ή μαζεύουν ελιές στο Ξυλόκαστρο της Κορινθίας και στις Ροβιές της Εύβοιας, σε ελαιώνες με παράδοση από τον 17ο αιώνα. Χαίρονται, τελικώς, τις φυσικές και πολιτισμικές ομορφιές, τις διατηρούν και τις εμπλουτίζουν, δραστηριοποιούνται μαζί με τον τοπικό πληθυσμό και προάγουν ανάπτυξη χωρίς κόστος.

Σε πολλές ταινίες (βάζουμε προς το παρόν σελιδοδείκτη στα μυθιστορήματα) έχουμε δει τους ήρωες να προσπαθούν να αρμέξουν υπό το χαμογελαστό και με κάποιο οίκτο βλέμμα του ντόπιου κτηνοτρόφου. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι σ' έναν πλανήτη, όπου πάνω από τους μισούς κατοίκους του μένουν σε πόλεις, η απόσταση από τις βασικές αγροκτηνοτροφικές εργασίες που ακόμη συντηρούν τον πληθυσμό της Γης είναι τέτοια ώστε πολλοί γονείς επιλέγουν να δείξουν στα παιδιά τους εικόνες από την πρόσφατη καθημερινότητα των κοινωνιών μας. Αν και αγροτουρισμός μπορεί να θεωρηθεί και μια εκτεταμένη επίσκεψη σε ένα αγρόκτημα, για παράδειγμα στο Ελληνικό Αρκαδίας, στη Μαρώνεια ή στην Κερκίνη, για αγορά αγνών βιολογικών προϊόντων σε μια εποχή που ανησυχούμε περισσότερο για τα προϊόντα που καταναλώνουμε, συνήθως οι αγροτουριστικές εμπειρίες συμπεριλαμβάνουν: την ενασχόληση με αγροτικές εργασίες, τα μαθήματα γύρω από τοπικές δραστηριότητες όπως η ύφανση σε αργαλειό, ο χορός ή η παρασκευή της τοπικής πίτας, την παρατήρηση οικοσυστημάτων και υδροβιότοπων όπως στις Πρέσπες –ενδείκνυται η παρακολούθηση πουλιών μακριά από αεροπορικές βάσεις–, τις πολιτιστικές περιηγήσεις σε καστροπολιτείες (όπως στα Σέρβια Κοζάνης, στα Μεστά Χίου, στη Ρόδο, στα Γιάννενα) ή σε πανηγύρια αιώνων στον Κρουσώνα Ηρακλείου ή την Παλαιά Επίδαυρο· και για τους πιο περιπετειώδεις ράφτινγκ στους κρυστάλλινους ποταμούς Αραχθο, Βοϊδομάτη και Αώο της Ηπείρου, πεζοπορία και ποδήλατο ανάμεσα σε χελώνες στην Οίτη ή σε φαράγγια στην Κρήτη, ορειβασία στον Παρνασσό κοιτώντας τα σύννεφα πιο κάτω.

Οι μελέτες λένε πως, ενώ η μορφή μαζικού συμβατικού τουρισμού αναπτύσσεται αργά και δείχνει σημάδια οικονομικού κορεσμού, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού –και ο αγροτουρισμός ως μία από αυτές– αναπτύσσονται ραγδαία. Η αλλαγή προτιμήσεων από την πλευρά των τουριστών δείχνει την ευαισθητοποίηση του σύγχρονου πολίτη σε ό,τι αφορά την αειφόρο ανάπτυξη αλλά και το τι θεωρεί διακοπές από την καθημερινότητα της πόλης. Διεθνώς αναγνωρίζονται τέσσερις αρχικοί τύποι αγροτουρίστα: ο «ενεργητικός» που θα πάρει μέρος σε όσες περισσότερες δραστηριότητες μπορέσει, ο «ονειροπόλος» που θα προτιμήσει τους περιπάτους και πιο ήπιες αγροτικές εργασίες, ο «αγρότης» που θα παίξει τον ρόλο με μεγάλη διάθεση παρ’ ότι είναι παιδί της πόλης και ο «χαλαρός» που δεν θα παραστρατήσει από το ψάρεμα και το γκολφ.

Από την πλευρά των επιχειρηματιών, η αλλαγή δείχνει και μια στροφή σε πιο συμφέρουσες εμπορικές προτάσεις. Ο εναλλακτικός τουρισμός φαίνεται πως προσελκύει και πιο ευκατάστατους συγκριτικά τουρίστες οι οποίοι προτιμούν να ξοδέψουν μεγαλύτερα ποσά στην τοπική οικονομία και να μείνουν σε πιο λιτά καταλύματα. Ενας επιχειρηματίας μπορεί να προσφέρει αγροτουριστικά καταλύματα στο αγρόκτημά του, ανεξάρτητες κατοικίες σε παραδοσιακούς οικισμούς, καταλύματα σε παραδοσιακά κτήρια με έντονο πολιτιστικό χρώμα, επισκέψιμα αγροκτήματα ακόμη και χωρίς τη δυνατότητα φιλοξενίας, επισκέψιμα οινοποιεία, και τις λεγόμενες «ήπιες επιχειρήσεις», όπως μικρότερα μουσεία, ιστορικά αρχεία, ιδιωτικές συλλογές, γιορτές τοπικών προϊόντων, πρατήρια συνεταιρισμών, τοπικές γιορτές.

Ο τουριστικός τομέας στην Ελλάδα φαίνεται πως δεν κατάφερε να επιτύχει την αναμενόμενη βελτίωση προσφερόμενων υπηρεσιών στον μέχρι τώρα κύκλο ζωής του μοντέλου μαζικού τουρισμού, με μόλις 7% μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα επί του συνόλου. Η πρόκληση σήμερα είναι η έγκυρη ανάπτυξη των αγροτουριστικών εγκαταστάσεων που μέχρι σήμερα φαίνεται πως δεν έχει κεντρικό σχεδιασμό. Στους Ελληνες μας ταιριάζει ο αγροτουρισμός. Τον γνωρίζουμε από παιδιά, όταν τον ονομάζαμε «διακοπές στο χωριό».

Διευρύνοντας τις γνώσεις μας και στις δραστηριότητες άλλων περιοχών της χώρας, περπατώντας και τρέχοντας στην ελληνική φύση, αναζωογονώντας παραδοσιακούς οικισμούς που οι ξένοι περιμένουν να αδειάσουν για να τους κατακλύσουν μόνοι τους, πηγαίνοντας από βουνό σε θάλασσα με διάθεση να μάθουμε κι άλλα που μπορούν να μας προσφέρουν, μόνο πιο πλούσιοι, πιο αθλητικοί, πιο υγιείς, πιο σύγχρονοι και υπεύθυνοι μπορούμε να γίνουμε περνώντας αβίαστα πανέμορφα.

Οσον αφορά τον προβληματισμό αν πρόκειται για αγροτουρισμό ή αγροτοτουρισμό, κρατήστε την ανεμελιά του τουρίστα και (αγροτο-) αγροψυχαγωγηθείτε.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Μάθετε περισσότερα…

Portal σχετικά με τον οικοτουρισμό στην Ελλάδα: www.alternativegreece.gr | http://www.europe-greece.com/interface.pho | Σύνδεσμος Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδας: http://www.agroxenia.net | Μηλιά Mountain Retreat, Κρήτη www.milia.gr | Αγρόκτημα Αμφίκαιας, Αμφίκλεια – Παρνασσός www.amfikaia.gr | Εθνικό Πάρκο Δάσος Δαδιάς http://alex.eled.duth.gr/dadia | Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πρεσπών http://transnatura.demo.nerd.gr