→Ο Γερμανός φιλόσοφος σε άρθρο του με τίτλο «Η ευρωπαϊκή αποτυχία της Μέρκελ» στο «Spiegel» προκαλεί την καγκελάριο να ανοίξει τώρα, στην προεκλογική περίοδο που διανύει η Γερμανία, την ατζέντα των καυτών ζητημάτων της ευρωζώνης
Του Τάσου Τσακίρογλου
Μόλις λίγες μέρες μετά την παρέμβασή του για τα ευρωπαϊκά θέματα από το βήμα του 23ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας στην Αθήνα, ο Γιούργκεν Χάμπερμας επανήλθε χθες με άρθρο του στο γερμανικό «Spiegel», με το οποίο ρίχνει το γάντι στην κυβέρνηση της καγκελαρίου Μέρκελ και επισημαίνει τις ευθύνες της γερμανικής πολιτικής ελίτ για τις «ρωγμές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη διάλυση του πυρήνα της Ευρώπης».
Ο Γερμανός φιλόσοφος στο αιχμηρό κείμενό του δεν μασάει τα λόγια του και επισημαίνει στην κυρία Μέρκελ ότι ο καταλληλότερος χρόνος για να τεθούν τα ζητήματα που απασχολούν την ευρωζώνη είναι τώρα, στην προεκλογική περίοδο που περνά η Γερμανία, δηλαδή ακριβώς το αντίθετο απ’ αυτό που κάνει η Γερμανίδα καγκελάριος. «Η ευρωπαϊκή πολιτική έπεσε σε μια παγίδα που ο πολιτικός κοινωνιολόγος Κλάους Οφε έχει αναδείξει: αν δεν θέλουμε να εγκαταλείψουμε τη νομισματική ένωση, η θεσμική μεταρρύθμιση, η οποία απαιτεί χρόνο, είναι αναγκαία και μη δημοφιλής. Γι’ αυτό οι πολιτικοί που ελπίζουν να επανεκλεγούν αναζητούν άμεσες λύσεις. Η γερμανική κυβέρνηση, ειδικότερα, έχει μια διπλή δέσμευση, διότι έχει ήδη αναλάβει την πανευρωπαϊκή ευθύνη μέσω των ενεργειών της. Είναι επίσης η μόνη κυβέρνηση που μπορεί να πάρει μια πολλά υποσχόμενη πρωτοβουλία για ένα βήμα προς τα εμπρός – και θα πρέπει να επιδιώκει την υποστήριξη της Γαλλίας για μια τέτοια διαδικασία».
«Συγκαταβατική εξαπάτηση»
Οπως λέει όμως ο Χάμπερμας, η γερμανική κυβέρνηση κρατά άλλη στάση. «Αν μια πολιτική λύση είναι λογική, θα πρέπει να είναι λογικό να ζητήσουν από ένα δημοκρατικό εκλογικό σώμα να την αποδεχθεί. Και όταν πρέπει κάποιος να το κάνει αυτό, πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές; Οτιδήποτε άλλο είναι συγκαταβατική εξαπάτηση. Είναι πάντα λάθος να υποτιμούμε και να ζητάμε πολύ λίγα από τους ψηφοφόρους. Θεωρώ ότι είναι μια ιστορική αποτυχία των πολιτικών ελίτ στη Γερμανία, αν συνεχίσουν να κλείνουν τα μάτια τους και να συμπεριφέρονται σαν να πρόκειται για συνηθισμένες δουλειές – δηλαδή, εάν επιμένουν στην κοντόφθαλμη αντιπαράθεσή τους για τα ψιλά γράμματα πίσω από κλειστές πόρτες, η οποία είναι η τρέχουσα προσέγγιση».
Ποια στάση θα έπρεπε να κρατήσουν οι γερμανικές πολιτικές ελίτ κατά τον Χάμπερμας; «Αντ’ αυτού, οι πολιτικοί θα πρέπει να είναι ειλικρινείς με τους ολοένα και πιο ανήσυχους πολίτες, που δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ σημαντικά ευρωπαϊκά θέματα. Θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο σε μια αναπόφευκτα πολωτική διαμάχη σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις, καμία από τις οποίες δεν είναι διαθέσιμη δωρεάν. Και δεν θα πρέπει πλέον να παραμένουν σιωπηλοί σχετικά με τις αρνητικές συνέπειες αναδιανομής, τις οποίες οι “δωρήτριες χώρες”, για το δικό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον, θα πρέπει να αποδεχθούν βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, ως τη μόνη εποικοδομητική λύση για την κρίση». Στο σημείο αυτό μάλιστα κάνει λόγο για μια «φανταστική κυριαρχία» των χωρών του Νότου, η οποία, όπως λέει, «είναι βολική για τη Γερμανία» που αποφεύγει να αναλάβει τις ευθύνες για τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης στους ασθενέστερους εταίρους.
«Οπορτουνισμός»
Ο Γερμανός διανοητής δεν διστάζει να μιλήσει και για τα κίνητρα της κυρίας Μέρκελ, στην οποία αποδίδει «οπορτουνισμό». «Γνωρίζουμε την απάντηση της Ανγκελα Μέρκελ: ληθαργικά ενθουσιώδης. Η δημόσια περσόνα της φαίνεται να στερείται κανονιστικού πυρήνα. Δεδομένου ότι η ελληνική κρίση ξέσπασε τον Μάιο του 2010 και οι Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ έχασαν τις εκλογές του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, έχει εξαρτήσει καθένα από τα προσεκτικά βήματά της στον οπορτουνισμό για την παραμονή της στην εξουσία. Από τότε, η έξυπνη καγκελάριος πραγματοποιεί ελιγμούς με καθαρό μυαλό, αλλά χωρίς αναγνωρίσιμες αρχές».
Αναφερόμενος στον Βόλφγκαγκ Σόιμπλε, εκτιμά ότι δεν πρόκειται για έναν αναθεωρητή της θέσης της Γερμανίας στην Ευρώπη, ενώ τον χαρακτηρίζει, μαζί με την υπουργό Εργασίας, Ούρσουλα φον ντερ Λέγεν, ως «το μοναδικό εναπομείναν μέλος του υπουργικού συμβουλίου που μπορεί να χαρακτηριστεί “Ευρωπαίος” στη μούχλα της Δυτικής Γερμανίας». Οσον αφορά τη σοβαρότητα της σημερινής κατάστασης σημειώνει: «Η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η πολιτική εξουσία πηγαίνει σε όποιον αποφασίζει σχετικά με την αποδοχή ή την έγκριση των θεμάτων που θα συζητηθούν από το κοινό. Η Γερμανία δεν χορεύει. Λαγοκοιμάται πάνω σε ένα ηφαίστειο». Στη συνέχεια θέτει το ερώτημα εάν έχουν αποτύχει οι ελίτ. «Κάθε δημοκρατική χώρα έχει τους πολιτικούς που της αξίζει. Και υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στο να αναμένουμε μια συμπεριφορά πέρα από τη συνηθισμένη από τους εκλεγμένους πολιτικούς. Είμαι στην ευχάριστη θέση να ζω σε μια χώρα η οποία, από το 1945, δεν είχε καμία ανάγκη για ήρωες. Επίσης, δεν πιστεύω στη δήλωση ότι τα άτομα κάνουν την ιστορία, τουλάχιστον όχι σε γενικές γραμμές. Αλλά συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν έκτακτες καταστάσεις στις οποίες η γνωστική ευαισθησία, η φαντασία, το θάρρος και η προθυμία να αναλάβουν την ευθύνη όσοι είναι σε θέσεις εξουσίας έχει αντίκτυπο στην εξέλιξη των πραγμάτων».
