Από τα μεγαλύτερα ταλέντα της ελληνικής σκηνής, η Μάνια Παπαδημητρίου τα τελευταία χρόνια έχει αφιερωθεί σε έργα πολιτικά, που παίρνουν θέση. «Δεν είναι λαϊκισμός η υπεράσπιση των συμπολιτών μας από την ύβρη της εξουσίας», μας λέει λίγες μέρες πριν ερμηνεύσει τη θεά Αθηνά ως anchorwoman της πιο κανιβαλικής, χαρντ κορ εκπομπής «Μάστερ σεφ» που έχετε δει ποτέ, σάτιρα της ανθρωποφαγίας που έφερε η κρίση
Της Εφης Μαρίνου
Πέντε ευρωπαϊκά θέατρα (Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Γερμανία) συσπειρώνονται ενάντια στην οικονομική κρίση. Παρουσιάζουν τα έργα τους στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Culture World Crisis Theatre στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου από τις 23 μέχρι και τις 25 Αυγούστου. Υπεύθυνος για το «Θέατρο της Κρίσης» είναι ο καθηγητής Γιάγκος Ανδρεάδης, ο οποίος υπογράφει το κείμενο και τη σκηνοθεσία της ελληνικής συμμετοχής. Το «The Cyclops Survival» παρουσιάζεται από το Ελληνικό Κέντρο Κλασικού Δράματος και Θεάματος του Παντείου Πανεπιστημίου, με πρωταγωνιστές τους Μάνια Παπαδημητρίου, Γιώργο Μωρόγιαννη, Χρήστο Ευθυμίου, Κίμωνα Ρηγόπουλο.
Είναι ένα πολιτικό μιούζικαλ, μια διασκευή με τη μέθοδο του Μπρεχτ στο σατυρικό δράμα «Κύκλωπας» του Ευριπίδη. Θέμα του η ανθρωποφαγία. «Οχι μόνο στην κυριολεκτική, αλλά, κυρίως, στην πολιτική και κοινωνική προέκτασή της, όπως τη βιώνουμε μέσα στον ζόφο της σημερινής κρίσης», σημειώνει ο Γιάγκος Ανδρεάδης. Υπηρετώντας αυτή τη λογική, οι ηθοποιοί μεταμορφώνονται άλλοτε σε μυθικά όντα και άλλοτε σε σημερινούς πάσχοντες και αγωνιζόμενους ανθρώπους
Η πρωταγωνίστρια της παράστασης, η Μάνια Παπαδημητρίου, ασχολείται έντονα με το πολιτικό θέατρο: «Νικαράγουα περιστατικό 315», «Βερολίνο – Τελ Αβίβ πτήση 1933-2003», «Εβραία» του Μπρεχτ, «Το όνομά μου είναι Ρέιτσελ Κόρι» των Ρίκμαν-Βίνερ, «Η Γάζα είναι Μαθήματα Επιβίωσης», μονόλογοι εφήβων της Γάζας μετά την επιχείρηση βομβαρδισμού των Ισραηλινών «Σκληρό Μολύβι». Δύσκολα θα περίμενε κανείς να απουσιάζει από το συγκεκριμένο πρόγραμμα παραστάσεων. Μας μιλά για το πρωτότυπο μιούζικαλ του «Κύκλωπα» αλλά και για τη μαχητική σχέση που έχει τόσο με την τέχνη όσο και με την πολιτική.
«Το όλο εγχείρημα στην Επίδαυρο τελεί και υπό την αιγίδα του Φεστιβάλ (ο Γιώργος Λούκος κράτησε για μας το πατάρι). Το έργο του Ευριπίδη σατιρίζεται με τρόπο σοβαρό μέσα από επεισόδια, χορικά, παράβαση, τραγούδια… Η παράσταση είναι μια διασκευή ή μια μεταγραφή του “Κύκλωπα”, ώστε το σατυρικό δράμα να σχολιάζει τη σημερινή κρίση, κρίση που ορίζεται ως κανιβαλιστική επιθυμία εκ μέρους του Κύκλωπα, διοργανωτή εκπομπών “Μάστερ σεφ”. Προκειμένου να δημιουργήσει μια άμεση αντιστοιχία με το παρόν της κρίσης, παίζει τόσο με το θέμα όσο και με τη φόρμα του σατυρικού δράματος. Το “Cyclops Survival” είναι η πιο hard core τηλεοπτική εκπομπή “Μάστερ σεφ”.Το σόου απαιτεί θεατές με σούπερ νεύρα, όπως περιγράφει η anchorwoman -ρόλος που παίζω-, μια μεταμόρφωση της θεάς Αθηνάς».
Είστε μια απροκάλυπτα μαχόμενη καλλιτέχνις της Αριστεράς.
«Νιώθω ότι κάνω ακτιβισμό μέσω του θεάτρου. Πιστεύω στη δύναμή του να συγκινεί, να διεγείρει. Η συγκίνηση μπορεί να λυγίσει τις πιο σκληρές και άκαμπτες καρδιές. Την περασμένη δεκαετία μού άρεσε να παίζω σε έργα που ρίχνουν ευθύνες στο άτομο και τις επιλογές του. Τώρα νιώθω ότι πρέπει να δούμε με μεγαλύτερο έλεος το άτομο. Η κυρίαρχη τάξη, η εξουσία, λέει συνεχώς ότι φταίνε για όλα οι πολίτες. Ο καθένας ξεχωριστά πρέπει να πληρώσει σχεδόν με τη ζωή του. Αυτό είναι άδικο! Αυτοί που έφτιαξαν τα φορολογικά συστήματα, που είχαν πρόσβαση στους ευρωπαϊκούς νόμους για την Παιδεία και την Ανάπτυξη δεν μας προειδοποίησαν για το τι ερχόταν. Κάποιοι ήξεραν και δεν έλεγαν. Οι υπόλοιποι, που δεν ήξεραν, έπρατταν όπως και οι γνωρίζοντες. Τώρα μας καλούν να πληρώσουμε τα σπασμένα όλοι μαζί. Ε, λοιπόν, ο απλός πολίτης είναι αθώος απέναντι σ’ αυτή τη νέα θηριωδία των υποτιθέμενων νομοθεσιών, απλά προεδρικά διατάγματα που τρώνε τις σάρκες των ανθρώπων. Δεν θα ενοχοποιώ την αδυναμία των ανθρώπων. Αντίθετα, αισθάνομαι πως οι συμπολίτες μας χρειάζονται στήριξη και εμψύχωση για να σταθούν στα πόδια τους, να τολμήσουν να ορθώσουν το ανάστημά τους απέναντι σε μια εξουσία -ελληνική ή ξένη, μοιάζει ίδιο ακριβώς- που θέλει να τους τα πάρει όλα. Η ύβρις έχει διαπραχθεί και διαπράττεται ακόμα από την εξουσία».
Πώς ξεκίνησε η εμπλοκή σας με το πολιτικό θέατρο;
«Βρίσκομαι συνειδητά σ’ αυτό τον δρόμο δεκαπέντε χρόνια, από τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία. Ακουσα τότε στο θέατρο Αμόρε τον Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς να συνομιλεί με τη γυναίκα του στο τηλέφωνο. Η φράση του: “What? They are bombing Beograd?” ήχησε σαν κραυγή στα αυτιά μου. Από εκείνη την ημέρα δεν κουράζομαι να δουλεύω μέσω του θεάτρου και της μουσικής ενάντια σε οτιδήποτε αισθάνομαι πως στερεί ή θέλει να στερήσει τη δημοκρατία, την ειρήνη, την ασφάλεια, την ελευθερία των ανθρώπων σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Το γεγονός ότι μαζεύονται τόσοι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες στην Επίδαυρο επιθυμώντας την ίδια παρέμβαση, δίνει νόημα στην επιλογή».
Αυτή η στράτευση επηρεάζει καλλιτεχνικά και αισθητικά το αποτέλεσμα της δουλειάς σας;
«Ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει -αν και δεν το πιστεύω- θα επέλεγα ξανά τη στράτευση σε μια τέτοια στιγμή στυγνής κοινωνικής αδικίας. Πράγματι, πολλές φορές σε τέτοιες καταστάσεις χρειάζεται να δημιουργήσεις γρήγορα ή βιαστικά με ελάχιστα και φτωχικά μέσα. Αν είχες χρόνο και μεγαλύτερη οικονομική άνεση, το αποτέλεσμα ίσως να ήταν πιο ενδιαφέρον αισθητικά ή πιο μοντέρνο. Αυτό όμως σημαίνει θέατρο της κρίσης. Η έλλειψη πόρων μάς κάνει να δουλεύουμε με ό,τι έχουμε, όπου βρίσκουμε, όσο γίνεται καλύτερα και σοβαρότερα, ώστε ο θεατής να εισπράξει το μήνυμα περί αξιοπρέπειας, δικαιοσύνης, δικαιώματος συμμετοχής του στα μέσα παραγωγής και στην επικοινωνία του με τον υπόλοιπο κόσμο. Δεν είμαστε μόνοι μας, τα προβλήματά μας δεν είναι μοναδικά. Για την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής, για ένα φιλότιμο, αξίζει να αντισταθούμε σε κάθε άδικη και σαρκοβόρα εξουσία».
Είστε συνεχώς σε κοινωνική εγρήγορση. Σας ενοχλεί η κριτική εξαιτίας της πολιτικής σας στάσης;
«Μπορεί ο καθένας να κρίνει το καλλιτεχνικό μου έργο όπως του αρέσει. Κάνω αυτό που πιστεύω βαθιά. Τα ζητήματα συνείδησης πάντα αποτελούσαν για μένα ισχυρή πηγή έμπνευσης. Σε μια τέτοια εποχή πώς θα μπορούσα να στρουθοκαμηλίζω; Ο κόσμος υποφέρει. Υποφέρουμε μαζί του, όχι από λαϊκισμό αλλά από σύμπτωση συνθηκών ζωής, αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλληλεγγύη. Ο άνθρωπος χρειάζεται παρηγοριά και η τέχνη μπορεί να την προσφέρει. Οπως και την πίστη, που μας έχουν στερήσει συγκεκριμένες πολιτικές και οικονομικές επιλογές. Η πίστη ότι ίσως υπάρχει προοπτική σ' ένα μέλλον καλύτερο από τα πλάνα των ισχυρών. Μια έκπληξη! Μια πιθανότητα που δεν την έχει προβλέψει κανένα σενάριο. Μια ελπίδα, βρε αδερφέ, ένα παράθυρο στο φως… Θα μου πείτε: Κι αν αυτό το παράθυρο οδηγεί πάλι σ’ ένα δωμάτιο, που έχει κι αυτό ένα παράθυρο που οδηγεί σ’ ένα άλλο δωμάτιο κ.λπ. -όπως λέει η Λούλα Αναγνωστάκη στην “Παρέλασή” της; Ναι, υπάρχει κι αυτή η πιθανότητα… Αν όμως δεν ανοίξεις ποτέ το παράθυρο γιατί δεν τολμάς, δεν θα μάθεις ποτέ τι κρύβει. Μπορεί να βγάζει σε ξέφωτο. Μπορεί… Γιατί να αποκλείσουμε αυτό το ενδεχόμενο;..».
INFO «The Cyclops Survival»: Κείμενα-σκηνοθεσία: Γιάγκος Ανδρεάδης. Μουσική: Νίκος Αθανασάκης. Χορογραφία: Φάνης Καφούσιας. Σκηνικά: Σταύρος Μπονάτσος. Κοστούμια: Αντζυ Καρατζά. Κρουστά: Νίκος Τουλιάτος. Βίντεο: Δημήτρης Νάκος. Παίζουν: Χρήστος Ευθυμίου, Γιώργος Μωρόγιαννης, Μάνια Παπαδημητρίου, Κίμων Ρηγόπουλος, Ευαγγελία Δημητρίου, Θεοδώρα Ευγενάκη, Μαριλία Μερσινιάδη, Κώστας Μητράκας, Ηλίας Παπακωνσταντίνου, Ειρήνη Πολυδώρου, Νίκος Τουρνάκης, Δημήτρης Τσικούρας, Διονύσης Χριστόπουλος.
