Πολύ προτού μορφοποιηθεί εκλογικά σε ψήφο προς το ακροδεξιό ΛΑΟΣ κι εν συνεχεία προς τη ναζιστική Χρυσή Αυγή, η διάχυτη ρατσιστική έκκληση για μια χώρα χωρίς μετανάστες άφηνε το -ανοργάνωτο ακόμη- υλικό ίχνος της πάνω σε κάθε λογής σημεία του δημόσιου χώρου: στους τοίχους, στους τηλεφωνικούς θαλάμους, ακόμη και στα βαγόνια του ηλεκτρικού. Μπορεί να ολοφυρόταν για ό,τι εκλάμβανε ως ανεκτικότητα της ελληνικής κοινωνίας, να απέδιδε την κρίση του ΕΣΥ στους μετανάστες κι όχι στην υποχρηματοδότησή του, να επικέντρωνε τα πυρά της στο διαφορετικό θρήσκευμα των ανεπιθύμητων, καταγγέλλοντας τα (όποια) δείγματα εκκλησιαστικής φιλανθρωπίας. Από πολύ νωρίς, ο αντικοινοβουλευτικός χαρακτήρας της ήταν ωστόσο κάτι παραπάνω από εμφανής: το σύνθημα περί «καθαρμάτων των κομμάτων» έχει φωτογραφηθεί στο πάρκο της Ευελπίδων τον Μάρτιο του 2006, γράφτηκε δηλαδή σε εποχές «ισχυρής Ελλάδας» κι «επανίδρυσης του κράτους», όταν τα μνημόνια του μέλλοντος ήταν αδιανόητα, ακόμη και για τους πιο ευφάνταστους σεναριογράφους.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Δύσκολοι καιροί
Αν πιστέψουμε τους κοινούς τόπους του κυρίαρχου πολιτικού λόγου των ημερών μας, τα χρόνια πριν από τα μνημόνια δεν αποτελούσαν παρά ένα ασύστολο όργιο κραιπάλης και αδικαιολόγητης καλοζωίας. Οχι για τους ίδιους που καραδοκούν για να εκμεταλλευτούν και την τρέχουσα «ιστορική ευκαιρία» (όπως εκμεταλλεύτηκαν την Κατοχή, το σχέδιο Μάρσαλ, τις αντιπαροχές και τα θαλασσοδάνεια του ’60 και του ’70, τις αρπαχτές της «ισχυρής Ελλάδας» του 2000), αλλά για όλους τους υπόλοιπους: όσους είχαν απλώς αξιωθεί έναν ανθρώπινο μισθό, στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την προσδοκία μιας σύνταξης που θα εξασφάλιζε αξιοπρεπή επιβίωση. Ολοι αυτοί «τα φάγαμε» -ή εν πάση περιπτώσει τα μισοφάγαμε- και τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε τον λογαριασμό σε εκείνους που έφαγαν τα περισσότερα.
Κι όμως. Η εποχή της υποτιθέμενης καθολικής ευμάρειας ήταν εκείνη που ανέδειξε τον πρωθυπουργικό νεολογισμό των «απασχολήσιμων», τα stage, τους άνεργους με μεταπτυχιακά, δίπλα στους πολλαπλά κερδισμένους από την ελαστικοποίηση της εργασίας, τις υπεργολαβίες, τις ΣΔΙΤ, τη «νέα οικονομία» του χρηματιστηρίου και των offshore, τα διεθνή επενδυτικά σαφάρι του ελληνικού καπιταλισμού. «Οι δύσκολοι καιροί» του προεκλογικού συνθήματος της φωτογραφίας, από τις φοιτητικές εκλογές του 2001, θα μπορούσαν ίσως να αποδοθούν σε ιδεολογικές αγκυλώσεις της σπουδαστικής παράταξης του ΚΚΕ που το υπογράφει. Ακόμη πιθανότερο είναι όμως να διαπιστώνονταν από την απλή σύγκριση εκείνων των δύο κόσμων – και την επίγνωση του φοιτητή που το έγραψε ότι το πτυχίο του δεν του εξασφάλιζε ήδη κανένα μέλλον.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Φεβρουάριος του 2009. Οι ρατσιστικές κινητοποιήσεις κατά των Αφγανών στον Αγιο Παντελεήμονα και την Πάτρα βρίσκονται στο απόγειό τους και η αυτόνομη συλλογικότητα με την προκλητική ονομασία «συνέλευση ενάντια στην ειρήνη» υπενθυμίζει τη συμμετοχή του ελληνικού κράτους στην παραγωγή του προσφυγικού ρεύματος: «Ο στρατός σας (με τους συμμάχους σας) τους διώχνει από το Αφγανιστάν, εσείς τους διώχνετε από εδώ». Η αποδοχή των προσφύγων από τη Νότια Ασία συνάγεται, αυτόματα, ως εκκρεμές συλλογικό χρέος. Τις ανθρωπιστικές παραινέσεις συμπληρώνει η (καθαρά συνδικαλιστική) επίκληση του μικρότερου κακού: «γουστάρετε να γυρίσουν πίσω να “καθαρίσουν” το στρατό σας;». Το μήνυμα οξύ, η εμβέλειά του όμως συζητήσιμη. Παρά την ενεργό συμμετοχή του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, για τον μέσο Ελληνα ο πόλεμος στο Αφγανιστάν είναι μια υπόθεση ξένη, καθότι ασύμβατη προς το συλλογικό μας αντιιμπεριαλιστικό DNA. Εδώ ακόμη και η βάση της Σούδας, βασικός κόμβος των αμερικανικών εξορμήσεων στη γύρω περιοχή, δεν απασχολεί τον δημόσιο λόγο (κι αυτό σπάνια, πλέον) παρά μόνο ως περιορισμός της εθνικής μας κυριαρχίας. Σίγουρα, πάντως, όχι ως ελληνική συμβολή στα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα.
