→Ο ανταγωνισμός Κίνας-Ινδίας για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων στην περιοχή στοχεύει στην κατασκευή 400 υδροηλεκτρικών σταθμών παραγωγής ενέργειας για να καλύψουν τις ανάγκες της ανάπτυξής τους

Του Τάσου Σαραντή

Το μέλλον των Ιμαλαΐων, μια από τις πιο διάσημες οροσειρές του κόσμου, απειλείται από ένα τεράστιο πρόγραμμα κατασκευής υδροηλεκτρικών φραγμάτων, καθώς ένας επικίνδυνος περιφερειακός ανταγωνισμός για τους υδάτινους πόρους βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ασία.

Οπως προκύπτει από μια νέα επιστημονική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, η Ινδία, το Νεπάλ, το Μπουτάν και το Πακιστάν έχουν εμπλακεί σε έναν τεράστιο αγώνα δρόμου «αρπαγής του νερού» στα Ιμαλάια, καθώς αναζητούν νέες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας για να τροφοδοτήσουν τις οικονομίες τους. Στο σύνολό τους, οι χώρες αυτές σχεδιάζουν την κατασκευή περισσότερων από 400 υδροηλεκτρικών φραγμάτων, τα οποία, εάν κατασκευαστούν, θα μπορούσαν να παρέχουν συνολικά πάνω από 160.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας –τρεις φορές περισσότερη απ’ όση χρησιμοποιεί το Ηνωμένο Βασίλειο.

Επιπλέον, η Κίνα σχεδιάζει την κατασκευή περίπου 100 φραγμάτων για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας ενέργειας από μεγάλους ποταμούς που πηγάζουν από το Θιβέτ. Επιπλέον, 60 ή περισσότερα φράγματα σχεδιάζεται να κατασκευαστούν στον ποταμό Μεκόνγκ, που επίσης πηγάζει από το Θιβέτ και ρέει νότια μέσω της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Τα περισσότερα από τα ποτάμια των Ιμαλαΐων είναι σχετικά ανέγγιχτα από φράγματα κοντά στις πηγές τους. Σήμερα οι δύο μεγάλες δυνάμεις της Ασίας, η Ινδία και η Κίνα, σπεύδουν να τα αξιοποιήσουν. Πολλά από τα σχεδιαζόμενα φράγματα θα είναι από τα ψηλότερα στον κόσμο και θα έχουν τη δυνατότητα να παράγουν περισσότερα από 4.000 MW, όσο και το φράγμα Χούβερ στον ποταμό Κολοράντο στις ΗΠΑ.

Ετσι, κατά τα επόμενα 20 χρόνια, τα Ιμαλάια θα μπορούσαν να καταστούν η περιοχή με τα περισσότερα φράγματα στον κόσμο. Η Ινδία στοχεύει στην κατασκευή 292 φραγμάτων, διπλασιάζοντας την τρέχουσα παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικά έργα, γεγονός που θα συμβάλει κατά 6% στις προβλεπόμενες εθνικές ενεργειακές της ανάγκες. Εάν κατασκευαστούν όλα τα φράγματα, όπως σχεδιάζεται, σε 28 από τις 32 μεγάλες κοιλάδες ποταμών, τα ινδικά Ιμαλάια θα έχουν μία από τις υψηλότερες μέσες πυκνότητες φραγμάτων στον κόσμο, με ένα φράγμα σε κάθε 32 χιλιόμετρα κοίτης ποταμού. Αλλά και κάθε γειτονική χώρα της Ινδίας, που δεν έχει αναπτύξει μέχρι σήμερα έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευάζει ή σχεδιάζει να κατασκευάσει πολλαπλά φράγματα, τα οποία συνολικά ανέρχονται σε 129 έργα τουλάχιστον.

Η Κίνα, η οποία κατασκευάζει πολλαπλά φράγματα σε όλα τα μεγάλα ποτάμια που εκβάλλουν από το οροπέδιο του Θιβέτ, είναι πιθανό να αναδυθεί ως ο τελικός ελεγκτής του νερού για σχεδόν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. «Το οροπέδιο αποτελεί πηγή για τους μεγαλύτερους διεθνείς ποταμούς στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων του Μεκόνγκ, του Βραχμαπούτρα, του Γιανγκτσέ και του Κίτρινου Ποταμού. Αποτελεί πηγή ποταμών από τους οποίους εξαρτάται σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Το καθαρό αποτέλεσμα της κατασκευής των φραγμάτων θα μπορούσε να είναι καταστροφικό», δήλωσε ο Τάσι Τσέρινγκ, ερευνητής των υδάτινων πόρων στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά.

«Η Κίνα ασχολείται με τη μεγαλύτερη αρπαγή του νερού στην Ιστορία. Δεν είναι μόνο τα φράγματα των ποταμών στο οροπέδιο, αλλά και η χρηματοδότηση για την οικοδόμηση μεγα-φραγμάτων στο Πακιστάν, το Λάος, τη Βιρμανία και αλλού», αναφέρει ο Ινδός γεωπολιτικός αναλυτής Μπράχμα Τσιλάνεϊ. «Οι διαφορές μεταξύ της Κίνας και της Ινδίας έχουν μετατοπιστεί από τη γη στο νερό. Το νερό αποτελεί τη νέα αιτία διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών», επισημαίνει.

Εντούτοις, «μόνο η Κίνα έχει την ικανότητα να κατασκευάσει αυτά τα μεγα-φράγματα. Η Ινδία είναι σε ασθενέστερη θέση, διότι το μισό νερό έρχεται απευθείας από την Κίνα. Ωστόσο, το Μπανγκλαντές είναι φοβισμένο από τα σχέδια της Ινδίας για τις εκτροπές του νερού και την υδροηλεκτρική ενέργεια. Επιστήμονες που εργάζονται για την κυβέρνηση του Μπαγκλαντές υποστηρίζουν ότι ακόμη και μια μείωση κατά 10% της ροής του νερού από την Ινδία θα μπορούσε να επιφέρει ξηρασία σε μεγάλες εκτάσεις γεωργικής γης για ένα μεγάλο διάστημα του έτους. Περισσότερο από το 80% των 50 εκατομμυρίων μικρών αγροτών στο Μπανγκλαντές εξαρτώνται από το νερό που ρέει μέσα από την Ινδία.

Μηχανικοί και οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι έχει γίνει ελάχιστη δουλειά σχετικά με τις ανθρώπινες ή οικολογικές επιπτώσεις των φραγμάτων, τα οποία φοβούνται ότι θα μπορούσαν να αυξήσουν τις πλημμύρες και να είναι ευάλωτα σε σεισμούς. «Δεν έχουμε αξιόπιστες εκτιμήσεις των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων, δεν έχουμε σύστημα περιβαλλοντικής συμμόρφωσης και δεν δημοσιοποιούνται οι μελέτες χωρητικότητας. Το ινδικό υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών, οι προγραμματιστές και οι σύμβουλοι είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό το χάλι», δήλωσε ο Χιμανσού Τακάρ, συντονιστής του Δικτύου Νότιας Ασίας για τα Ποτάμια, τα Φράγματα και τους Ανθρώπους.

Από την άλλη, η Κίνα και η Ινδία έχουν εκτοπίσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους με γιγαντιαία φράγματα, όπως στον ποταμό Ναρμάδα και το Φράγμα των Τριών Φαραγγιών κατά τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά οι κυβερνήσεις δεν έχουν δημοσιεύσει εκτιμήσεις για το πόσοι άνθρωποι θα πρέπει να μετεγκατασταθούν ή πόση έκταση γης θα κατακλυστεί με νερό από τα νέα φράγματα.