Τα αρχικά βήματα για τη δημιουργία του πρώτου Υποβρύχιου Μουσείου-Πάρκου της Ελλάδας ήδη γίνονται. Και ξέρετε τώρα πόσο δύσκολα είναι τα βήματα πάνω στο νερό…
Το Υποβρύχιο Πάρκο κινδυνεύει από τον «ύφαλο» της… ανύπαρκτης ελληνικής νομοθεσίας
Ενα μεγάλο σχέδιο, από αυτά που πολλές φορές έχουν εξαγγελθεί αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί, είναι και αυτό που προβλέπει τη δημιουργία θαλάσσιου πάρκου στις Σποράδες
Του Βαγγέλη Κύρκου
Ενα φιλόδοξο, πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα, εγχείρημα φιλοδοξούν να έχουν φέρει εις πέρας μέχρι το 2015 στις Βόρειες Σποράδες και τον Δυτικό Παγασητικό οι άνθρωποι της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Ο λόγος για το πρώτο υποβρύχιο Μουσείο-Πάρκο της Ελλάδας, με συνολική έκταση 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πρόκειται για ένα έργο δίχως προηγούμενο για τα ελληνικά δεδομένα, το οποίο έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και προβλέπεται να χρηματοδοτηθεί με το ποσό των 1.600.000 ευρώ.
Η υποβρύχια φύση της περιοχής είναι, μας λένε, μοναδική. Στην περιοχή του πάρκου είναι γνωστό ότι υπάρχουν δέκα ναυάγια πλοίων με… εγκλωβισμένη μέσα τους ιστορία αιώνων. Και περιμένουν τους επισκέπτες τους να την ανακαλύψουν. Στα όρια του πάρκου έχουν ήδη καθοριστεί χώροι οργανωμένης κατάδυσης, ανοιχτοί για τους θαρραλέους επισκέπτες που επιθυμούν να εξερευνήσουν την ξεχωριστή ομορφιά του υδάτινου κόσμου, ενώ, μαζί με τα παραπάνω, θα λειτουργούν Ερευνητικό Κέντρο Ναυτικής Αρχαιολογίας και κατάλληλα εξοπλισμένα εξειδικευμένα καταδυτικά κέντρα.
Τα… προγνωστικά λένε πως το Υποβρύχιο Μουσείο-Πάρκο αναμένεται να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον από ολόκληρο τον κόσμο, ανοίγοντας νέους –υποβρύχιους– ορίζοντες για τον τουρισμό της περιοχής και δημιουργώντας προϋποθέσεις για τις τόσο απαραίτητες στην εποχή που ζούμε νέες θέσεις εργασίας. Το success story ανάλογων εγχειρημάτων σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως π.χ. στο Κανκούν του Μεξικού με την υποθαλάσσια γλυπτοθήκη του, δείχνουν πως το ενδιαφέρον γι' αυτόν τον ειδικού τύπου, πέρα από τα συνηθισμένα, τουρισμό είναι υπαρκτό και ολοένα αυξανόμενο.
Ωστόσο, πριν από την κατάδυση στη θάλασσα, είναι αναγκαία η κατάδυση στον κόσμο των νομικών και διαδικαστικών διευθετήσεων. Σε πρόσφατες δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ αναφορικά με το θέμα, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός, σημείωσε μεταξύ άλλων: «Για να τεθεί σε λειτουργία το όλο εγχείρημα χρειάζεται και το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο, το οποίο δεν υφίσταται, καθώς δεν υπάρχει ανάλογο προηγούμενο στην Ελλάδα. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουν ήδη προχωρήσει σημαντικά οι διαδικασίες. Προβλέπεται δε η σύσταση φορέα λειτουργίας του».
Μέχρι στιγμής, από την επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του έργου, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της Γ.Γ. Πολιτισμού του ΥΠΑΙΘΠΑ και του ΥΠΕΚΑ, έχουν παραληφθεί τα δύο πρώτα στάδια του εκπονούμενου επιχειρησιακού σχεδίου ενώ μένει να πραγματοποιηθεί το τρίτο, το οποίο βρίσκεται στη φάση της εξέτασης για άμεση έγκριση.
Υποβρύχιες διαδρομές
Τρεις είναι οι περιοχές οι οποίες έχουν ώς τώρα προταθεί να γίνουν επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι. Η Αλόννησος και τα γύρω από αυτήν μικρά νησιά των Βορείων Σποράδων, η Σκόπελος και ο Νότιος Παγασητικός Κόλπος.
Στην περιοχή της Αλοννήσου έχουν ήδη εντοπιστεί το κλασικό ναυάγιο της Νήσου Περιστέρας (θεωρείται από τα πιο σημαντικά της εποχής του, δεδομένου ότι το μέγεθός του άλλαξε την αντίληψη που ώς τότε είχαν οι επιστήμονες για τη ναυπηγική), τα βυζαντινά ναυάγια της Περιστέρας (τρία ναυάγια σε κοντινή απόσταση, με φορτίο αμφορείς του 12ου-13ου αιώνα), το ηλικίας 2.500 ετών ναυάγιο του ακρωτηρίου «Τσέλιος» σε επικλινή βυθό και το ναυάγιο βόρεια του όρμου του «Αγίου Δημητρίου» (ένα καΐκι που μετέφερε μεταλλοφόρο πέτρωμα και ναυάγησε το 1905).
Παράλληλα, στην Αλόννησο, που ούτως ή άλλως αποτελεί διαχρονικά πόλο έλξης για αυτοδύτες/καταδύτες, έχουν εντοπιστεί και προτείνονται τρεις χώροι οργανωμένης κατάδυσης, εκατέρωθεν της Στενής Βάλας Αλοννήσου (όρμος Γλύφας και Στενή Βάλα) και στις δυτικές ακτές της Νήσου Περιστέρας, ενώ προτείνεται να δημιουργηθεί ακόμα ένας ΧΟΚ στον Μαύρο Κάβο. Επίσης, υπάρχει η πρόβλεψη για δημιουργία κέντρου επισκεπτών στη θέση του λιμένα της Στενής Βάλας καθώς και χώρου έκθεσης και διάθεσης εποπτικού υλικού στο κτίριο της Αστυνομίας στη Χώρα Αλοννήσου.
Η γειτονική Σκόπελος –η Πεπάρηθος των αρχαίων– δεν έχει ακόμη εξερευνηθεί εξίσου ολοκληρωμένα. Για τον λόγο αυτό, έχει προταθεί σε πρώτη φάση η χρηματοδότηση των απαιτούμενων ερευνών της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, ενώ για κέντρο επισκεπτών έχει προταθεί η ενοικίαση χώρου στο Νέο Κλήμα.
Οι κοντινοί στην ηπειρωτική ακτή προτεινόμενοι αρχαιολογικοί χώροι εντοπίζονται στην περιοχή του Νότιου Παγασητικού και του νότιου Πηλίου. Πρόκειται για το βυζαντινό ναυάγιο στην Ακρα Περικλής (13ος αιώνας), το βυζαντινό ναυάγιο Κικύνθου (με μεγάλη συγκέντρωση θραυσμένων κεραμικών του 12ου αιώνα), τον προϊστορικό οικισμό «Μετόχι», δύο θέσεις βυζαντινών ναυαγίων στην Ακρα Τηλέγραφος (12ου και 4ου αιώνα) και το ναυάγιο στην Ακρα Κλιμός, γνωστό ως Πριόνια (πλοίο που μετέφερε πήλινα σκεύη).
Ως χώροι κατάδυσης έχουν προταθεί εκείνοι στην Ακρα Αγ. Βάτος, στο σύμπλεγμα βραχονησίδων και υφάλων της Πυθού, στον όρμο Μπαλτά πλησίον και νοτίως της Αμαλιάπολης, στη βορειοανατολική Ακρα της βραχονησίδας Πυθού, στον χώρο των Αργυρονήσων και στον όρμο του Πτελεού. Αντίστοιχα, σημεία απόπλου-κατάπλου και χώροι δημιουργίας κέντρου υποδοχής-ενημέρωσης επισκεπτών έχει προταθεί να γίνουν στην Αμαλιάπολη στις δυτικές ακτές του Παγασητικού και στην Αγία Κυριακή, στο λιμάνι του Τρικερίου.
Κάποιοι ήδη κρατούν την αναπνοή τους
Με δεδομένη την κομβική σημασία που η Αλόννησος προβλέπεται να έχει για το υποβρύχιο πάρκο, στο νησί υπάρχει ιδιαίτερη προσμονή για την ολοκλήρωση του έργου. «Περιμένω πώς και πώς να γίνει» μας λέει η Ευαγγελία, η οποία ζει στο νησί τα καλοκαίρια και αγαπά τα θαλάσσια σπορ. «Θα είναι, πιστεύω, κάτι που θα δώσει άλλη αίγλη στο νησί, το οποίο εδώ και χρόνια επισκέπτομαι κάθε καλοκαίρι».
Αρκετοί κάτοικοι του νησιού παρ’ όλα αυτά κρατούν… μικρό καλάθι. Και, παρ' ότι αναγνωρίζουν την ώθηση που το υποβρύχιο μουσείο/πάρκο θα δώσει στον τόπο τους, αναλογίζονται παράλληλα πόσα και πόσα άλλα μεγαλεπήβολα εξαγγέλθηκαν αλλά… έμειναν στα χαρτιά –όπως το φράγμα για το πόσιμο νερό, το αεροδρόμιο, αλλά και το νέο λιμάνι του νησιού. Και πριν αρχίσουν τις ενθουσιώδεις βουτιές στα βαθιά, περιμένουν να δουν τα έργα να ξεκινούν στην πράξη.
