Με αφετηρία τα ποιήματά του, η Μαρία Στέφωση περιπλανιέται στη μνήμη της πόλης, των ανθρώπων, των αισθήσεων
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Η Αλεξάνδρεια, πόλη σύμβολο στην ποίηση του Κωσταντίνου Καβάφη, διαπνέει τους στίχους του με αναφορές και εικόνες από την περίοδο που ζει ο ίδιος εκεί κι ακόμη περισσότερες, από το ένδοξο παρελθόν της. «…σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι», γράφει στο «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» και στο ποίημα ξεδιπλώνει το μεγαλείο της «…Αλεξάνδρειας που φεύγει». Είναι η πόλη που τον γέννησε και τον έθρεψε κι εκείνος εσαεί, ο Αλεξανδρινός ποιητής της.
Την εποχή που ζει στο σπίτι της οδού Σαρμ ελ Σεΐχ, η ατμόσφαιρα στην Αλεξάνδρεια είναι κοσμοπολίτικη, το ελληνικό στοιχείο έντονο από τα μνημεία των ελληνιστικών χρόνων μέχρι τη ζωή στην προκυμαία, στα αστικά σπίτια, στα μαγαζιά, στη γλώσσα. Και μαζί ένα χωνευτήρι πολιτισμών, κουλτούρας, αισθητικής, από την πανσπερμία των λαών που την κατοικούν.
Από την Αλεξάνδρεια του Καβάφη περνούν η Ιστορία και η ζωή της πόλης αλλά και τα «ινδάλματα της ηδονής», που αποτυπώνονται στους στίχους του με έφηβους και Αλεξανδρινούς βασιλείς, με θεούς του Ολύμπου, που εμφανίζονται στα ποιήματα για να υμνήσουν το κάλλος που διεγείρει τις επιθυμίες του ποιητή.
Κι εκείνος πώς υπάρχει στην πόλη; «[…] σε μερικούς Αλεξανδρινούς, καθώς περπατούν στους δρόμους της, μπορεί να συμβεί κάτι το εξαίσιο – ξαφνικά μπροστά ν’ ακούσουν μια φωνή να προφέρει δυνατά μα στοχαστικά τ’ όνομά τους… Γυρίζουν και βλέπουν έναν Ελληνα κύριο με ψαθάκι, που στέκει απολύτως ακίνητος, σε ελαφρήν απόκλιση προς το σύμπαν…“Α, ο Καβάφης!…”», έγραφε ο Ε. Μ. Φόρστερ το 1919. Τον Μάιο του ’41 ο Γιώργος Σεφέρης αναφέρει: «Ηρθα στις καβαφικές επαρχίες, με τον καημό του πρόσφυγα` στην Αλεξάνδρεια βρήκα μια πρωτεύουσα που μιλούσε ακόμη ελληνικά, μιαν οριακή πρωτεύουσα, όπως η παλιά Σελεύκεια επί του Τίγρη.έναν ελληνικό λαό που είχε τον ποιητή του` ο ίσκιος του δεν είχε χαθεί ολότελα από τους δρόμους και τα κέντρα της…». Αυτόν τον ίσκιο καταγράφουν οι 22 εικαστικές φωτογραφίες της Μαρίας Στέφωση που παρουσιάζονται στην έκθεση «…αβέβαιες μνήμες – Κ. Π. Καβάφης» στην γκαλερί «Αργώ». Η έκθεση, με αφορμή το «Ετος Καβάφη», έχει αφετηρία τις αναμνήσεις του Κ. Π. Καβάφη μέσα από τα ποιήματά του και τις ηδονικές αναφορές του. Χωρίζεται στις δύο ενότητες, «Ο Καβάφης!» και «Μισοϊδωμένα πρόσωπα», ενώ πραγματεύεται ρεαλιστικά και αισθησιακά την περιπλάνηση στη μνήμη της πόλης, των ανθρώπων, των αισθήσεων.
«Το concept της έκθεσης είναι εμπνευσμένο από το δοκίμιο του Ε. Μ. Φόρστερ για τον Καβάφη και την Αλεξάνδρεια του 1919 και από το ποίημα του Καβάφη “Εκόμισα εις την τέχνη”. Είναι τοπία, εικόνες της σύγχρονης Αλεξάνδρειας, των ελληνιστικών χρόνων, περιοχές από όπου πέρασε ο ποιητής ή συνδέονται έμμεσα μαζί του. Ρεαλιστικά και φανταστικά περιβάλλοντα όπου συνυπάρχουν με «τα μισοϊδωμένα πρόσωπα», μας λέει η επιμελήτρια της έκθεσης Αννα Χασανάκου.
Οι φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί πριν από μερικά χρόνια κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της Μαρίας Στέφωση στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Στη συνέχεια τις επεξεργάστηκε ψηφιακά κι ενέταξε σ’ αυτές την εικόνα του ποιητή, άλλοτε σε κυρίαρχη κι άλλοτε σε δευτερεύουσα θέση. «Η καλλιτέχνις εμπνέεται από τον ποιητή, ταυτίζεται προσωπικά μαζί του και προσπαθεί να μπει στη δική του ψυχοσύνθεση. Υπάρχουν φωτογραφίες όπου επικεντρώνεται στη μνήμη του κι άλλες όπου δίνει μια πραγματική πληροφορία, όπως εκείνες που προέρχονται από το σπίτι του. Γι’ αυτό λέμε ότι το φανταστικό συνδέεται με το ρεαλιστικό», λέει η Αννα Χασανάκου. «Η μορφή που βλέπουμε είναι του ποιητή όπως τον φαντάζεται η Μ. Στέφωση «με μια ελαφριά απόκλιση από το σύμπαν». Είναι η μορφή που μας κάνει μια περιήγηση στην παλιά και στη σύγχρονη Αλεξάνδρεια».
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα παρουσιαστεί δεκάλεπτο video art της Ιωάννας Σπηλιοπούλου «με εικόνες από την Αθήνα αυτή τη φορά, που «χτυπάν» στο υποσυνείδητο και παραπέμπουν σε αναμνήσεις». Παράλληλα θα κυκλοφορήσει με τη μορφή καταλόγου βιβλίο με όλες τις φωτογραφίες, ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, αποσπάσματα από δοκίμια και κείμενα που γράφτηκαν ειδικά από τους: Μιχάλη Αναστασίου, Κώστα Ηρακλή Γεωργίου, Κάλλια Καρκανάκη, Τάκη Σπετσιώτη και Τάσο Χατζηαναστασίου.
INFO: «…αβέβαιες μνήμες – Κ. Π. Καβάφης», Μαρία Στέφωση, γκαλερί Αργώ, Νεοφύτου Δούκα 4. Διάρκεια: 3 έως 21 Σεπτεμβρίου.
