Του Τάσου Γιαννίτση*
Η Γερμανίδα καγκελάριος σε προεκλογική ομιλία της ανέφερε ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να έχει εισέλθει στο ευρώ εξ αρχής, επιρρίπτοντας στον κ. Σρέντερ την ευθύνη για την απόφαση του 2000. Στην τελευταία τετραετία, και τώρα, τέτοιες τοποθετήσεις έγιναν από περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Το δικαίωμα το έδωσαν Ελληνες πολιτικοί και ελληνικές ενέργειες. Η Απογραφή του 2005 ήταν ο κεντρικός μοχλός αυτο-συκοφάντησης. Πολλοί επικρότησαν τότε την κίνηση αυτήν, τυφλωμένοι από κάθε αίσθηση ότι έτσι επέτρεπαν σε κάθε ξένο ηγέτη να αμφισβητεί τη θέση της χώρας. Τα ψεύτικα στοιχεία που δίναμε στην Ε.Ε. μέχρι τον Οκτώβριο 2009 για το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009, που οδήγησε στη θέση του κ. Γιούνκερ: «το παιχνίδι ήταν μέχρι εδώ», ήταν ο δεύτερος μοχλός αυτο-συκοφάντησης της χώρας. Ο τρίτος μοχλός ήταν η τόσο χειρότερη θέση που βρεθήκαμε το 2009 και οι τόσο χειρότερες επιδόσεις μετά το 2009 σε σύγκριση με τις άλλες χώρες κρίσης.
Μαζί με τη δικαιολογημένη οργισμένη κριτική για τις τοποθετήσεις των Ευρωπαίων ηγετών, θα περίμενε κανείς και την οργισμένη αυτοκριτική αυτών που άκριτα δέχτηκαν ή συνέπραξαν σε όλα τα παραπάνω. Βέβαια, η κ. Μέρκελ δεν έπρεπε να περιοριστεί μόνο στην Ελλάδα. Θα έπρεπε επίσης να επικρίνει, και έντονα μάλιστα, τη Γαλλία και την Αγγλία, που εγκρίνοντας την επανένωση της Γερμανίας, την πίεσαν να αποδεχθεί το ευρώ, παρά τους ισχυρούς δισταγμούς της, ώστε να αποκλείσουν μια μελλοντική αυτονόμησή της και να εξασφαλίσουν τη σταθερή σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Μάλιστα, πίεσαν να δημιουργηθεί η νομισματική Ενωση με εξαιρετικά επιπόλαιο και ατελή τρόπο, παραγνωρίζοντας ότι έτσι δημιουργούσαν ένα ευάλωτο νομισματικό σύστημα, οι επιπτώσεις του οποίου στις πιο αδύναμες χώρες επιτρέπουν σε διάφορους ηγέτες σήμερα να ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να έχει συμμετάσχει στην ΟΝΕ. Η ευθύνη όμως για το τι έγινε είναι μοιρασμένη και στους πρωταγωνιστές του ευρώ και στις πολιτικές που ακολουθήθηκαν στις χώρες κρίσης της ευρωζώνης.
Μέσα σε ένα τέτοιο προβληματικό θεσμικό πλαίσιο όλοι απέτυχαν. Οτι η Ελλάδα αδιαφόρησε για κάθε οικονομική και πολιτική πειθαρχία στην πολιτική της μετά την ένταξή της στην ΟΝΕ και ότι παρουσίασε εκρηκτικές αδυναμίες διαχείρισης των προβλημάτων της πριν και μέσα στην κρίση, είναι αδιαμφισβήτητο. Η ελληνική αποτυχία, όμως, ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη και με την αποτυχία του μάνατζμεντ της ευρωζώνης: καμιά προσπάθεια τήρησης ακόμα και των ατελών κανόνων που είχαν θεσπιστεί στην περίοδο 2000-2008, καμιά κύρωση στους παραβάτες, πολιτικές σκοπιμότητες στον τρόπο που η Ελλάδα μπαινόβγαινε σε καθεστώς επιτήρησης, καμιά μέριμνα για στοιχειώδη συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της ευρωζώνης. Το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο. Η αποτυχία ήταν συστημική, έπληξε έντονα όλο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, και το γεγονός ότι όλες οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (όπως και το αγαπημένο ιρλανδικό μοντέλο) είναι σε κρίση ακριβώς υποδηλώνει τον διφυή -εθνικό και συστημικό- της χαρακτήρα.
Βέβαια, η κ. Μέρκελ ήταν πολύ προσεκτική στην τοποθέτησή της. Απέφυγε να μιλήσει για ψεύτικα στοιχεία και δημιουργική λογιστική, κάτι που αποτελεί σημαντική αλλαγή. Ομως, θα έπρεπε να προσθέσει ότι μαζί με την Ελλάδα δεν θα έπρεπε να έχουν ενταχθεί και όλες οι άλλες χώρες σε κρίση, ίσως και η Γερμανία ακόμα, αν αποκαλυπτόταν η πραγματική συνολική εικόνα των δημοσιονομικών της. Αυτό θα σήμαινε ότι η ΟΝΕ είτε δεν θα είχε γίνει είτε θα στηριζόταν σε πιο στέρεο έδαφος. Αν ο πολιτικός βολονταρισμός και η ανευθυνότητα των Ευρωπαίων τότε είχαν δώσει θέση σε μεγαλύτερη θεσμική προσοχή και εκτίμηση των κινδύνων, οι συνθήκες στην Ευρώπη να ήσαν διαφορετικές και τα προβλήματα που σήμερα καλείται να αντιμετωπίσει η Γερμανία να ήταν πολύ πιο ήπια.
Το γεγονός ότι όλο αυτό έγινε σε προεκλογική περίοδο του προσδίδει μια χαλαρότητα. Αλλωστε αν αποφάσιζε κανείς να συγκρίνει το τι λέγεται στην Ελλάδα, όχι μόνο σε προεκλογικές αλλά και σε κανονικές συνθήκες, θα βρισκόταν σε πλήρη αδυναμία να παρασυρθεί σε βαρύγδουπες τοποθετήσεις και εισαγγελικού χαρακτήρα κρίσεις.
* Πρώην υπουργός
