Του Πέτρου Μανταίου

Πριν από δύο χειμώνες, ξημερώματα στον Λαύκο Νοτίου Πηλίου, περπατούσες στο χωριό και σ’ έπιανε θλίψη από την αοσμία. Βέβαια τα χωριά μας ερημώνουν το χειμώνα. Αλλά παλαιότερα, πού και πού, έπιανες στον αέρα μυρωδιά από καμένο ξύλο. Πριν από δύο, βία τρεις, χειμώνες μόνος καπνός που ανέθρωσκε σταθερά –εκτός από έκτακτες περιπτώσεις, όπως, για παράδειγμα, η δική μου ολιγοήμερη παρουσία– ήταν από την ξυλόσομπα του υπεραιωνόβιου καφενείου του Μανώλη στην πλατεία. Ολο το άλλο χωριό: αοσμία, βουητό από καυστήρες καλοριφέρ και τα πρώτα πορτοπαράθυρα από αλουμίνιο. Θλίψη λέω…

Σκεφτόμουν ότι στον Ομηρο, λόγου χάριν, ο αναθρώσκων καπνός ήταν σημάδι αισιοδοξίας για τον ξενιτεμένο που γυρνούσε, μετά από χρόνια, στον τόπο του∙ ήταν η εστία, το ίδιο του το σπίτι. Αιώνες μετά, στο Βυζάντιο, ο αναθρώσκων καπνός ήταν …τεκμήριο ευημερίας και –όπως τώρα τα ακίνητα που συνεχώς χαρατσώνονται– φορολογούνταν αναλόγως. Μόνο που τότε δεν υπήρχε ΔΕΗ να εισπράττει.

Υπήρχε αξιωματούχος –πολύ υψηλό αξίωμα– με αρμοδιότητα και ευθύνη (τότε αυτά συμβαδίζανε∙ όχι όπως τώρα, που άλλος έχει αρμοδιότητα και κανένας ευθύνη) να εισπράττει από «νοικοκυριά» που είχαν προνόμιο ζέστης (όχι σαν τώρα, που είτε ζεσταίνεσαι πληρώνεις είτε κρυώνεις πληρώνεις κάτι περισσότερο). Αυτός ο αξιωματούχος λεγόταν καπνικάρις. Ενας καπνικάρις (για όσους νοιάζονται ακόμα την Αθήνα) ήταν χορηγός της ωραίας βυζαντινής εκκλησίας μας, της Καπνικαρέας.

Τον περασμένο χειμώνα άρχισαν να επανεμφανίζονται στο χωριό τα πρώτα σύννεφα καπνού∙ όχι εμπρησμού∙ τα άλλα, τα …αθώα. Που, όπως διαβάζω (18/12: «Αιθαλομίχλη στο Λεκανοπέδιο από καύση ξύλων», «Εφ.Συν.», «Φθηνό τζάκι επιβαρύνει νέφος», «Νέα») δεν είναι τόσο αθώα! Οπως και το τζάκι. Οπως και καθετί που σου φορτώνει η ανάγκη. Φέτος δεν πήγα ακόμα στο Πήλιο χειμωνιάτικα. Για τους ίδιους λόγους που ξαναχτυπάει την Αθήνα αιθαλομίχλη! Ρημάζουν και τα δάση οι ενδημούντες λοβιτουρατζήδες! Σκέτη θλίψη λέω…