Του Βίκτωρα Νέτα
Αντιγράφω ένα σύντομο κείμενο, που δίνει τη σημερινή και τη χθεσινή εικόνα της Ελλάδας, μια εικόνα αμετάβλητη: «Η Ελλάς είναι η πλέον ιδιότυπος χώρα του κόσμου. Είναι η μόνη που συνεχίζει την καταστροφήν των υλικών αγαθών της, ενώ όλαι αι άλλαι χώραι ανοικοδομούνται. Η μόνη που έχει εκτάκτους πολεμικάς δαπάνας εν καιρώ ειρήνης. Η μόνη που ενώ αδυνατεί να μισθοδοτήση τους υπαλλήλους της, διορίζει συνεχώς νέους.
Η μόνη όπου τα βάρη της καταστροφής ερρίφθησαν εις τους εξαντλημένους ώμους των οικονομικώς ασθενών και αφέθη άθικτος η οικονομική ολιγαρχία. Η μόνη που δεν έχει συνείδησιν των προβλημάτων της, ούτε απασχολείται με αυτά. Η μόνη εν Ευρώπη, που παρουσιάζει καθαρώς αποικιακήν κλιμάκωσιν, ώστε να χωρίζει άβυσσος την απέραντον μάζαν του λαού από μίαν προνομιούχον μειοψηφίαν. Η μόνη, όπου τα πάντα γίνονται χωρίς πρόγραμμα και όπου δεν λαμβάνονται υπ' όψιν τα συμφέροντα του συνόλου [...]».
Πριν από 66 χρόνια, στις 23 Ιανουαρίου 1947, η αθηναϊκή εφημερίδα «Ελευθερία» δημοσίευσε στη θέση του κύριου άρθρου ένα εκτενές κείμενο -απ' όπου το παραπάνω απόσπασμα- με τίτλο «το ημερολόγιον ενός Αμερικανού», με τη σημείωση ότι το έγραψε ένα μέλος της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής, που είχε έρθει στην Ελλάδα, για να μελετήσει την κατάσταση και να εισηγηθεί τη χορήγηση βοήθειας για την ανόρθωση της χώρας, που επιχειρήθηκε αμέσως μετά τον Πόλεμο με βρετανική χρηματοδότηση.
Ο επικεφαλής της Αμερικανικής Αποστολής. Πολ Α. Πόρτερ, με δήλωση διέψευσε την αυθεντικότητα του κειμένου της «Ελευθερίας» και σημείωσε στο ημερολόγιό του: «Σήμερα συνέβη και κάτι διασκεδαστικό, όταν η αριστερών πεποιθήσεων εφημερίδα “Ελευθερία” δημοσίευσε το υποτιθέμενο ημερολόγιο ενός μέλους της Αποστολής. Προφανώς, επρόκειτο περί μυθεύματος και, κατά παράκληση της πρεσβείας, διέψευσα την αυθεντικότητά του. Αυτή η δημοσίευση είχε σκοπό να φέρει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση Τσαλδάρη και αναρωτιέμαι πόσο ασυνείδητοι είναι οι πολιτικοί αρθρογράφοι, οι οποίοι τόσο αναίσχυντα και ελαφρά τη καρδία σοφίζονται τέτοια κατασκευάσματα».
Η Αμερικανική Αποστολή ήρθε στην Ελλάδα στις 18 Ιανουαρίου 1947 και παρέμεινε ώς τις 22 Μαρτίου 1947. Εργάστηκε συγκεντρώνοντας στοιχεία για την οικονομία της χώρας, όπως εργάζεται στις μέρες μας η τρόικα των δανειστών. Στην έκθεσή της, όπως και στο ημερολόγιο του Πολ Α. Πόρτερ, και σε άρθρο του που δημοσιεύτηκαν μετά την έρευνα, επαναλαμβάνονται περίπου όλα όσα περιείχε το δημοσίευμα της «Ελευθερίας». Υιοθετήθηκαν, με άλλα λόγια, τα «αναίσχυντα κατασκευάσματα», όπως μπορεί να διαπιστώσει ο αναγνώστης του βιβλίου «Paul A. Porter, Ζητείται: Ενα θαύμα για την Ελλάδα. Ημερολόγιο ενός προεδρικού απεσταλμένου, 20 Ιανουαρίου-27 Φεβρουαρίου 1947» (Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, Αθήνα 2006).
Γράφει στην έκθεσή της η Αμερικανική Αποστολή: «Υφίσταται ευρύτατη ανισομέρεια στο επίπεδο ποιότητας ζωής και εισοδημάτων σε ολόκληρη την Ελλάδα. Κερδοσκόποι, δηλαδή έμποροι, καιροσκόποι και μαυραγορίτες, ευημερούν και ζουν πολυτελώς, πρόβλημα το οποίο καμιά κυβέρνηση δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά. Την ίδια στιγμή, οι λαϊκές μάζες μετά βίας επιβιώνουν [...]. Το ποσοστό κρυφής ανεργίας είναι τεράστιο, με το 20% περίπου του πληθυσμού να εργάζεται για ή να εξαρτάται εν μέρει από το κράτος [...]. Από την απελευθέρωση και έπειτα, δεν ελήφθη κανένα αποτελεσματικό μέτρο που να παρέχει χρήσιμη απασχόληση σε εκείνους από αυτή τη μεγάλη ομάδα πληθυσμού, οι οποίοι είναι απασχολήσιμοι [...]. Οι ξένοι παρατηρητές στην Ελλάδα γενικά συμφωνούν ότι κατά τα τελευταία δύο χρόνια δεν κατέστη δυνατό να καταγραφεί πρόοδος σταθερής ανόρθωσης αντίστοιχη με την εξωτερική βοήθεια που προσφέρθηκε». Μήπως το ίδιο δεν έγινε και με τα κοινοτικά κονδύλια στις μέρες μας; Η έκθεση περιείχε και μέτρα (σημ.: όπως τώρα τα Μνημόνια) για την ανόρθωση της χώρας, τα οποία δεν εφαρμόστηκαν.
Στο άρθρο του («Ζητείται: Ενα θαύμα για την Ελλάδα») ο Πολ Α. Πόρτερ έγραψε τα εξής εκπληκτικά για τη δημόσια διοίκηση: «Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι, λόγω ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας και μόνο, τόσο απαράδεκτη. Απλούστατα, δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κανείς, ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας (ακόμα και) τις πιο απλές λειτουργίες μιας κυβέρνησης – την είσπραξη φόρων, την εφαρμογή οικονομικών κανόνων, την επισκευή των δρόμων».
Για τα αίτια της κακοδαιμονίας και της αναποτελεσματικότητας των κυβερνήσεων ο Πολ Α. Πόρτερ έγραψε: «Πίσω από την κυβέρνηση υπάρχει μια μικρή εμπορική και τραπεζική κλίκα [...]. Αυτή η κλίκα είναι αποφασισμένη, πάνω απ' όλα, να προστατεύσει τα οικονομικά της προνόμια όποιο κι αν είναι το κόστος σε ό,τι αφορά την οικονομική υγεία της χώρας. Τα μέλη της θέλουν να διατηρηθεί ένα φορολογικό σύστημα που είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους».
Πόσα χρόνια θα χρειαστούν ακόμη για να γίνει ένα θαύμα για την Ελλάδα;
