Του Τάσου Τσακίρογλου
Με σχεδόν όλα τα μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής ανοιχτά μπήκε η Ελλάδα στον νέο χρόνο, την ίδια ώρα που η γεωπολιτική πραγματικότητα στην περιοχή φαντάζει περισσότερο εύθραυστη από ποτέ, ενώ και τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης και των μνημονιακών πολιτικών διαμορφώνουν την καθημερινότητα των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό, οι αποφάσεις και οι χειρισμοί που θα απαιτηθούν από την ελληνική διπλωματία θα είναι καθοριστικά για τα επόμενα χρόνια και θα εστιαστούν κυρίως στα εξής:
- Ονομασία της ΠΓΔΜ: Η αστάθεια που έχει ενσκήψει στη γειτονική χώρα, με αφορμή αυτή τη φορά όχι τα εθνοτικά προβλήματα αλλά την αντιπαράθεση μεταξύ της κυβέρνησης Γκρούεφσκι και του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης SDSM υπό τον Μπ. Τσερβένκοφσκι, απειλεί να λειτουργήσει ως παγίδα για την ελληνική πλευρά. Ηδη βασικό επιχείρημα των Βρυξελλών είναι ότι πρέπει το θέμα να λυθεί το συντομότερο, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος της αποσταθεροποίησης.
Αλλωστε, ήδη εδώ και τέσσερα χρόνια τα Σκόπια λαμβάνουν θετικές εκθέσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε, ενώ υπήρξε και η πρόσφατη απόφαση για νέα έκθεση, η οποία θα αξιολογεί την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για την προώθηση σχέσεων καλής γειτονίας.
Στην Αθήνα αναμένουν τη νέα πρόταση που θα κομίσει τις επόμενες μέρες ο Μάθιου Νίμιτς, καθώς, σε περίπτωση που αυτή απορριφθεί από την Ελλάδα, θα ενισχυθούν οι πιέσεις για το «σχέδιο Φούλε», δηλαδή την έναρξη διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ και στην πορεία ενίσχυσης της προσπάθειας για επίλυση του θέματος της ονομασίας.
- Εξαρση του αλβανικού εθνικισμού: Η προκήρυξη εκλογών για τον Ιούνιο έχει ενισχύσει τις εθνικιστικές δυνάμεις, όπως η Ερυθρόμαυρη Συμμαχία και οι Τσάμηδες, τις οποίες επιχειρούν να διεμβολίσουν πολιτικά τόσο ο πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα όσο και ο Εντι Ράμα της αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα να έχει μετατοπιστεί επί το συντηρητικότερον ολόκληρο το πολιτικό σκηνικό.
Μάλιστα, ο Αλβανός πρωθυπουργός διολίσθησε σε πρωτοφανείς αλυτρωτικές δηλώσεις περί Μεγάλης Αλβανίας που προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της Αθήνας και τη ματαίωση της προγραμματισμένης επίσκεψης του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών. Ερώτημα παραμένει εάν στην περιοδεία του στα Δυτικά Βαλκάνια τον Φεβρουάριο ο Δ. Αβραμόπουλος θα συμπεριλάβει τα Τίρανα.
Την ίδια ώρα συνεχίζεται η εχθρική αντιμετώπιση της ελληνικής εθνικής μειονότητας, με τελευταία περιστατικά τη λογιστική εξαφάνισή της μέσω της απογραφής πληθυσμού, αλλά και τις επιθέσεις κατά της Ορθόδοξης Εκκλησίας και του αρχιεπισκόπου Αναστάσιου. Εμπόδιο στις προσπάθειες για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με τα Τίρανα παραμένει η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία ακύρωσε την υπογραφείσα μεταξύ των δύο πλευρών.
- Ελληνοτουρκικά: Η συζήτηση περί ανακήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) από την Ελλάδα, αλλά και η φιλολογία περί ύπαρξης σημαντικών αποθεμάτων υδρογονανθράκων, έχουν προκαλέσει τις πρώτες τροχιοδεικτικές βολές από την πλευρά της Αγκυρας, με πρώτο βιολί τον ίδιο τον Τούρκο πρωθυπουργό.
Ο Ταγίπ Ερντογάν επιτέθηκε στους οίκους αξιολόγησης για την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και προέβη σε προκλητικές δηλώσεις περί πώλησης ελληνικών νησιών. Την ίδια ώρα, εμπειρογνώμονες και στελέχη της αντιπολίτευσης άνοιξαν εκ νέου τη συζήτηση περί γκρίζων ζωνών και 152 (!) αμφισβητούμενων ελληνικών νησιών, δεκαέξι εκ των οποίων «είναι υπό διαπραγμάτευση», ενώ η τουρκική πετρελαϊκή εταιρεία ΤΡΑΟ ανακοίνωσε σεισμικές έρευνες εντός της (εικαζόμενης) ελληνικής ΑΟΖ.
Παράλληλα, η Τουρκία βάζει τρικλοποδιές στις διαβουλεύσεις και με τρίτες χώρες στο θέμα οριοθέτησης των ΑΟΖ, όπως με την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Σ' αυτό το κλίμα, ο Αντώνης Σαμαράς θα κληθεί να μεταβεί στην Αγκυρα (Φεβρουάριο ή Μάρτιο) για τη δεύτερη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Τα ελληνοτουρκικά σε κάθε περίπτωση θα βρεθούν στις μυλόπετρες των φιλοδοξιών του κ. Ερντογάν ο οποίος φέρεται να στοχεύει στην προεδρία της Δημοκρατίας το 2014, με αποτέλεσμα να επιδιώκει την υποστήριξη και του εθνικιστή Ντ. Μπαχτσελί.
- Κυπριακό: Περίπλοκη είναι η κατάσταση και με την Κύπρο, η οποία διανύει ευαίσθητη περίοδο εξαιτίας της δεινής οικονομικής κατάστασης και της υπαγωγής της στο Μηχανισμό Στήριξης, με αποτέλεσμα η θέση της να έχει αδυνατίσει αισθητά. Μετά τις εκλογές της 17ης Φεβρουαρίου, η νέα κυβέρνηση θα έχει μπροστά της μια εξαιρετικά δύσκολη διπλή διαπραγμάτευση: τόσο στο οικονομικό όσο και στο εθνικό πεδίο.
