«Η έρευνα σε συνδυασμό με την ποιοτική γραφή αποτελούν τη μοναδική σανίδα σωτηρίας για τον Τύπο, ο οποίος παίζει ως εκ τούτου τον κομβικής σημασίας ρόλο του και κρατά τους αναγνώστες του»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Δημήτρη Σ. Φαναριώτη

Στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ΜΜΕ την περίοδο της κρίσης, αλλά και στους τρόπους αντιμετώπισής τους αναφέρεται ο διευθυντής σύνταξης του «Nouvelle Observateur», Λοράν Ζοφρέν, στην αποκλειστική συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών», όπου μεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι γραπτός και ηλεκτρονικός Τύπος μπορούν να συνυπάρξουν.

ΕΡ.: Εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις, ο τομέας του γραπτού Τύπου γνωρίζει πρωτοφανείς οικονομικές δυσκολίες. Η τεχνολογία (Διαδίκτυο, ηλεκτρονικός Τύπος, διαδικτυακή τηλεόραση) είναι τελικώς ο μεγάλος ένοχος; Μπορούμε να «παντρέψουμε» αυτά τα δύο ή μήπως τελικά έχουμε φτάσει στο τέλος της γραφής;

ΑΠ.: Η πηγή των δυσκολιών μας βρίσκεται λιγότερο στην τεχνολογία και περισσότερο στη δωρεάν ενημέρωση. Παρέχοντας δωρεάν ενημέρωση στις ιστοσελίδες τους, τις οποίες ενισχύουν με μεγάλα ποσά οι διεθνείς εκδότες, έκαναν ένα στρατηγικό λάθος. Βασίζονται στα διαφημιστικά τους έσοδα για να ισορροπήσουν τους ισολογισμούς τους. Αυτά τα έσοδα, ωστόσο, τα πήρε τελικώς το Google και οι άλλοι «γίγαντες» του Διαδικτύου και ο αριθμός των ιστότοπων δεν σταματά να αυξάνεται, μειώνοντας σημαντικά τις τιμές της διαφήμισης. Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής οικονομικό μοντέλο για την οnline ενημέρωση. Το μέλλον πάντως βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, σε μια μεικτή στρατηγική, μισή δωρεάν και μισή με πληρωμή. Η δωρεάν αποτελεί τη βιτρίνα, η οποία προσελκύει τις μάζες των αναγνωστών. Πρέπει κανείς να επιλέξει απ’ αυτή τη μάζα αυτούς που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για μια ποιοτική δημοσιογραφία με εμβάθυνση.

ΕΡ.: Η καναδική εφημερίδα «Toronto Star» επισήμανε πρόσφατα ότι η γραφή είναι ουσιώδης, επειδή ο τρόπος που γράφουμε έχει επίπτωση σ’ αυτό που γράφουμε και σε αυτό που σκεφτόμαστε. Συμφωνείτε με αυτήν την άποψη;

ΑΠ.: Δεν είναι μια θεωρία, αλλά μια απόδειξη: η μορφή και το βάθος είναι αδιαίρετα. Αυτό το οποίο γίνεται καλά αντιληπτό εκφράζεται ξεκάθαρα… Ωστόσο το Διαδίκτυο δεν σκοτώνει τη γραφή, όχι περισσότερο από την ανάγνωση.

ΕΡ.: Πώς βλέπετε το μέλλον του γραπτού Τύπου στην Ευρώπη έπειτα από δέκα χρόνια;

ΑΠ.: Σαν μια περιπέτεια αγωνίας και πάθους. Οι έντυπες εφημερίδες θα επιβιώσουν (όχι όλες) αλλά ως προϊόντα πιο σπάνια και πιο ακριβά. Για τους υπόλοιπους, το δωρεάν αλλά και το επί πληρωμή Διαδίκτυο θα συγκατοικήσουν με ένα οικονομικό μοντέλο πολύ πιο επιλεκτικό και απαιτητικό. Θα βοηθήσουμε σε έναν αποδεκατισμό των τίτλων του Τύπου, με ορατή την απειλή για την ανεξαρτησία των εφημερίδων. Η δωρεάν παροχή ενημέρωσης αποτελεί μια πρόοδο: επιτρέπει στις μεγάλες μάζες των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε γραπτές πληροφορίες χωρίς να δαπανήσουν ούτε ένα σεντ. Αλλά αυτή η πρόοδος έχει ως τίμημα την ανατροπή των συνθηκών δημιουργίας και διανομής, διαδικασία βάναυση, επώδυνη και αναπόφευκτη.

ΕΡ.: Λόγω των οικονομικών προβλημάτων, τα ΜΜΕ προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση χρησιμοποιώντας λιγότερους δημοσιογράφους. Εχει αυτή η νέα πραγματικότητα έναν αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα των εφημερίδων και του γραπτού Τύπου γενικότερα;

ΑΠ.: Προς το παρόν, η μείωση του αριθμού των δημοσιογράφων δεν έχει επηρεάσει την ποιότητα. Οι εφημερίδες τού σήμερα δεν είναι χειρότερες από τις εφημερίδες τού χθες. Συχνά, μάλιστα, συμβαίνει το αντίθετο. Μακροπρόθεσμα όμως, αυτή η συνεχής μείωση του αριθμού των δημοσιογράφων δεν είναι βιώσιμη. Εκτιμώ ότι ο αριθμός των εφημερίδων θα μειωθεί. Οσοι επιζήσουν θα διατηρήσουν το εργατικό δυναμικό τους, εκτός κι αν αποφασίσουν να πάρουν το ρίσκο να παράξουν μια δημοσιογραφία χειρότερης ποιότητας.

ΕΡ.: Πού θα μας οδηγήσει η υπερχρέωση του γραπτού και του ηλεκτρονικού Τύπου;

ΑΠ.: Στη μείωση του αριθμού των τίτλων: μπορεί να πληγεί ο πλουραλισμός. Εκτός κι αν βρεθεί γρήγορα ένα νέο οικονομικό μοντέλο για το Διαδίκτυο. Μέσα σε αυτό το πνεύμα, όλες οι χώρες και όλοι οι εκδότες πρέπει να βρουν ένα μέσο για να χρηματοδοτήσουν τις δημοσιογραφικές πλατφόρμες από τους γίγαντες του Διαδικτύου, οι οποίοι επωφελήθηκαν μαζικά από τη δωρεάν πληροφόρηση για να τις αναπτύξουν. Ο νεοφιλελεύθερος δογματισμός ενός τμήματος όσων λαμβάνουν αποφάσεις, σε συμμαχία με την ελευθεριάζουσα νοοτροπία των κυβερνοναυτών, έχει εμποδίσει αυτή τη μεταρρύθμιση. Πρόκειται για ένα ιστορικό λάθος.

ΕΡ.: Η ερευνητική δημοσιογραφία υφίσταται ακόμη, αν και αρκετά πιο αδύναμη απ’ ό,τι στο παρελθόν. Πιστεύετε ότι θα εξαφανιστεί;

ΑΠ.: Οχι, γιατί αυτή είναι η ουσία της πληροφόρησης. Δεν πιστεύω μάλιστα ότι θα είναι λιγότερο ισχυρή απ’ ό,τι στο παρελθόν. Η έκθεση των πρακτικών της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας των ΗΠΑ δείχνει ότι το Διαδίκτυο τους προσφέρει νέες προοπτικές. Η έρευνα σε συνδυασμό με την ποιοτική γραφή αποτελούν τη μοναδική σανίδα σωτηρίας για τον Τύπο, ο οποίος παίζει ως εκ τούτου τον κομβικής σημασίας ρόλο του και κρατά τους αναγνώστες του.

ΕΡ.: Ποιο είναι το μέλλον της «δημοσιογραφίας δεδομένων»;

ΑΠ.: Αποτελεί ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στις έρευνες των συντακτών. Αλλά τίποτε δεν αντικαθιστά το τσεκάρισμα, την επιβεβαίωση και την ερμηνεία που κάνουν οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι. Η δημοσιογραφία των δεδομένων εμπλουτίζει τις πηγές μας και συνεισφέρει στην αποκάλυψη της κρυμμένης αλήθειας. Είναι πολύτιμη γι’ αυτό.

ΕΡ.: Θα ήθελα ένα σχόλιό σας για τις συνεταιριστικές εφημερίδες, όπως είναι η δική μας «Εφημερίδα των Συντακτών».

ΑΠ.: Είναι το ιδεώδες σε ό,τι αφορά την ανεξαρτησία. Δεν μπορεί να έχει καμία εξωτερική παρέμβαση στην πολιτική της γραμμή. Οι δημοσιογράφοι είναι υποχρεωμένοι να λογοδοτούν μόνο στους αναγνώστες τους. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι δεν είναι πάντα καλοί διαχειριστές και ακόμη λιγότερο καλοί έμποροι. Γιατί δεν είναι η δουλειά τους. Πρέπει λοιπόν να συμμαχήσουν με ικανούς μετόχους και μάνατζερ για να αναπτυχθούν. Εάν το καταφέρουν, πρόκειται για την καλύτερη λύση.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Ο 60χρονος Λοράν Ζοφρέν, διευθυντής σύνταξης του γαλλικού έγκυρου πολιτικού εβδομαδιαίου περιοδικού «Nouvel Observateur», είναι επίσης δοκιμιογράφος και συγγραφέας πολλών μυθιστορημάτων. Εργάστηκε για πολλά χρόνια ως διευθυντής σύνταξης της «Liberation». Υπήρξε ακόμη χρονικογράφος στo ραδιόφωνο της France Inter, καθώς και παραγωγός της εκπομπής «Οι ντετέκτιβ της Ιστορίας» στον τηλεοπτικό σταθμό FRANCE 5.