Του Τάσου Παππά
Κάποτε ήταν το ισχυρότερο κομμουνιστικό κόμμα της Δυτικής Ευρώπης. Από τις τάξεις του βγήκαν κορυφαίοι θεωρητικοί (Γκράμσι) και πολιτικοί μεγάλου βεληνεκούς (Τολιάτι, Μπερλινγκουέρ). Μπήκε στην πρώτη γραμμή της σύγκρουσης με τον σοβιετικό μαρξισμό, κέρδιζε μεγάλους δήμους και περιφέρειες, έφτασε ένα βήμα πριν από τη συμμετοχή του στην κεντρική εξουσία, αλλά μια δολοφονία (του Αλντο Μόρο) σταμάτησε τη διαδικασία του ιστορικού συμβιβασμού με τους Χριστιανοδημοκράτες. Παρά το γεγονός ότι είχε κρατήσει σαφείς αποστάσεις από την ΕΣΣΔ, η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού το 1989 δεν το άφησε ανέπαφο. Διασπάστηκε, εκσυγχρονίστηκε, μεταλλάχθηκε. Σήμερα υπάρχει ως συνιστώσα σ’ ένα μετωπικό σχήμα που δίνει συνεχώς πρωθυπουργούς στην Ιταλία. Με τη διαφορά ότι αυτοί δεν είχαν καμία σχέση με την παράδοση του ιταλικού κομμουνισμού. (Μοναδική εξαίρεση ήταν ο Μάσιμο ντ’ Αλέμα.)
Ούτε ο Ρομάνο Πρόντι προέρχεται από τις τάξεις του, ούτε ο σημερινός επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης Ενρίκο Λέτα, ούτε και ο, κατά πάσα πιθανότητα, αυριανός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ο οποίος εξελέγη σε ανοιχτή ψηφοφορία με καθαρή πλειοψηφία νέος γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος. Τον παρομοιάζουν με τον Ομπάμα, ωστόσο με βάση τις απόψεις του πιο πολύ προς τον Μπλερ –αυτόν που ο Χομπσμπάουμ είχε αποκαλέσει «Θάτσερ με παντελόνια»– φέρνει και τον «τρίτο δρόμο» του θέλει να βαδίσει. Ασχέτως αν ο εμπνευστής του, Αντονι Γκίντενς, τον έχει εγκαταλείψει, αναζητώντας έναν τέταρτο δρόμο. Οι υποστηρικτές του δεν διακρίνονται για τον πολιτικό ριζοσπαστισμό τους. Στο πλευρό του βρίσκονται επιχειρηματικοί και οικονομικοί κύκλοι και ένα μέρος της πανίσχυρης Καθολικής Εκκλησίας, η οποία πάντοτε είχε αποφασιστικό λόγο στην πολιτική της χώρας.
Η ευρωπαϊκή Αριστερά τι μπορεί να περιμένει από τον Ματέο Ρέντσι; Οχι σπουδαία πράγματα. Είναι υπέρμαχος της εκποίησης της δημόσιας περιουσίας και των δραστικών περικοπών στις κρατικές δαπάνες. Δεν θα το κάνει με την ωμότητα που το κάνουν οι νεοφιλελεύθεροι, ωστόσο οι διαφορές είναι στο στιλ και στη δοσολογία και όχι στην ουσία. Μπορεί όμως να απαιτήσει και να πετύχει, λόγω του μεγέθους της ιταλικής οικονομίας και του ρόλου που διαδραματίζει η χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την ευρωζώνη, μερική αναθεώρηση των πολιτικών λιτότητας.
Αν η αντίθεσή του σ’ αυτές τις επιλογές είναι ειλικρινής και αν επιμείνει από το πόστο του πρωθυπουργού, ίσως αποδειχτεί ένας χρήσιμος σύμμαχος για κείνες τις πολιτικές δυνάμεις στον ευρωπαϊκό Νότο που μάχονται κατά του ασφυκτικού πλαισίου που έχουν επιβάλει το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες. Αρχή άνδρα δείκνυσι, λοιπόν, και ας κρατάμε μικρό καλάθι. Γιατί, ούτε ο Ολάντ δικαίωσε τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί για το πρόσωπό του ούτε οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες αντιστάθηκαν σθεναρά, όπως υπόσχονταν, στους Χριστιανοδημοκράτες στα θέματα που αφορούν το μέλλον της Ευρώπης.
