Πάλι στο πλευρό του δασκάλου της Δημήτρη Καταλειφού, μία από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς της γενιάς της υποδύεται την ανικανοποίητη σύζυγο παραιτημένου καθηγητή κολεγίου. Το πιο δημοφιλές έργο του Βρετανού συγγραφέα έχει μεταφερθεί δύο φορές στη μεγάλη οθόνη
Της Εφης Μαρίνου
«Αν ποτέ με καλούσαν στο ουράνιο δικαστήριο για να υπερασπιστώ την ιδιότητά μου του θεατρικού συγγραφέα, αυτό το έργο θα επέλεγα για μάρτυρα υπεράσπισης, ως το πιο αντιπροσωπευτικό της καριέρας μου».
Ετσι χαρακτηρίζει ο Τέρενς Ράτιγκαν την «Εκδοχή του Μπράουνινγκ», που παρουσιάζεται στο θέατρο «Εμπορικόν» σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη και με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Καταλειφό. Ο συγγραφέας εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα και την ιστορία από έναν φιλόλογο που είχε στο σχολείο του. Το έργο, γραμμένο το 1948, θεωρείται από τα καλύτερα και δημοφιλέστερα του παραγωγικότατου Ράτιγκαν. Εχει μεταφερθεί δύο φορές στον κινηματογράφο: το 1951, σε σκηνοθεσία Αντονι Ασκουιθ, αποσπώντας βραβεία σεναρίου (Τέρενς Ράτιγκαν) και α' ανδρικού ρόλου (Μάικλ Ρεντγκρέιβ) στο Φεστιβάλ των Κανών και το 1994, σε σκηνοθεσία Μάικ Φίγκις με πρωταγωνιστές τους Αλμπερτ Φίνεϊ και Γκρέτα Σκάκι.
Ηρωας του έργου είναι ο Αντριου Κρόκερ-Χάρις, ένας καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας που εγκαταλείπει άδοξα το αγγλικό κολέγιο στο οποίο διδάσκει, ύστερα από 18 χρόνια. Δεν είναι αρεστός σε κανέναν. Ούτε στη γυναίκα του, ούτε στους μαθητές του, ούτε στους συναδέλφους του. Μια αυθόρμητη πράξη καλοσύνης από ένα παιδί γίνεται η αφορμή να ξετυλιχτούν οι περίπλοκες σχέσεις των ενήλικων ηρώων, που δεν τολμούν να αντιμετωπίσουν με ειλικρίνεια τη ζωή τους. Είναι, όμως, η τελευταία μέρα του Αντριου στο σχολείο, που πυροδοτεί μια σειρά γεγονότων που θα φέρουν αλλαγές σε κείνον και το περιβάλλον του.
Η Μαρία Καλλιμάνη ερμηνεύει τη σύζυγο του καθηγητή, την άπιστη και ξιπασμένη Μίλι.
«Μισεί βαθιά τον άντρα της, τον περιφρονεί», λέει η καλή ηθοποιός. «Ο,τι ονειρευόταν δεν ήρθε ποτέ μέσα στον γάμο της. Η ματαίωση των προσδοκιών της την κάνει νευρωτική, ανικανοποίητη, πικραμένη, χωρίς κανένα ενδιαφέρον στη ζωή. Ετσι, αναζητεί απελπισμένα διέξοδο στους εραστές. Διηγείται μάλιστα τις περιπέτειές της στον άντρα της για να τον πονέσει. Μήπως καταφέρει, έστω και έτσι, να επικοινωνήσει μαζί του. Εμφανίζεται συνεχώς κομψή, περιποιημένη -φαντασιώνεται ότι ανήκει στην αριστοκρατία- και με δήθεν καλούς τρόπους περιφέρεται κενή περιεχομένου».
• Εκείνος όμως δεν αντιδρά.
«Είναι συγκρατημένος, δηκτικός, αποκομμένος ψυχολογικά από το περιβάλλον, κλειστός, ψυχρός, ανέκφραστος. Τίποτα δεν τον ακουμπά. Δεν έχει πια καμιά εμπιστοσύνη, σεβασμό προς τον εαυτό του. Υπήρξε ένας αξιόλογος και καλλιεργημένος δάσκαλος που η ατολμία τον κατάντησε τυπολάτρη. Οι μαθητές τον βαριούνται και τον φοβούνται. Η πλοκή του έργου, ενώ διατηρεί έναν πειστικό νατουραλιστικό χαρακτήρα με το χαρακτηριστικό εγγλέζικο φλέγμα, εξαπατά ως προς την απλότητά της. Το έργο είναι βαθιά ουμανιστικό, ανατέμνει με εξαιρετική λεπτότητα την πολυπλοκότητα σχέσεων και ψυχισμών».
• Μπορούν να συμβιώνουν δύο άνθρωποι που μισιούνται;
«Δύσκολο. Ψεύδονται, υποκρίνονται, κρύβουν επιμελώς τα πραγματικά τους αισθήματα και πορεύονται τυπικά μαζί και ουσιαστικά χωριστά. Η αλήθεια όμως είναι αμείλικτα βασανιστική: η αίσθηση της αποτυχίας τούς κάνει δυστυχείς, η στέρηση στοργής και αγάπης τούς οδηγεί στην αναξιοπρέπεια».
• Και όχι στην αξιοπρέπεια του χωρισμού;
«Δεν είναι εύκολο, ακόμα και σήμερα, να επιλέγεις τη σύγκρουση με τα ταμπού και τα κοινωνικά “πρέπει”, ειδικά στην επαρχία. Οι γάμοι δεν διαλύονται εύκολα, κι ας έχουν ουσιαστικά λήξει. Οι άνθρωποι φοβούνται να αγγίξουν την αλήθεια γιατί πονάει. Κι έτσι ούτε δουλεύουν για να διορθώσουν τα πράγματα, εφόσον γίνεται, ούτε χωρίζουν σώζοντας την αξιοπρέπειά τους».
• Ξανά με τον Δημήτρη Καταλειφό, δάσκαλό σας στη Σχολή του «Εμπρός».
«Είναι η τρίτη φορά. Προηγήθηκαν η “Επανασύνδεση” και το “Μαυροπούλι”. Μέχρι τώρα έπαιξα την κόρη του, μια δεκαεξάχρονη με την οποία είχε μια αμφίβολη σχέση, και τώρα τη σύζυγο… Είναι ο άνθρωπος που με ενθαρρύνει, με εμπνέει, με εμπιστεύεται. Εχουμε αποκτήσει μια καλλιτεχνική συγγένεια, που γίνεται λειτουργική στη σκηνή».
• Παρακολουθείτε τι γίνεται στην πολιτική, στην κοινωνία;
«Παρ’ όλο που στο θέατρο χάνουμε λίγο την αίσθηση της καθημερινότητας, βλέπω πόσο ρευστά και επικίνδυνα είναι τα πράγματα. Φόβος, ανασφάλεια, αδυναμία να αντιμετωπίσουμε τις τρέχουσες υποχρεώσεις. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει λίγους μήνες μετά. Κι όμως, σαν να βλέπω ανθρώπους που κάνουν περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι στο παρελθόν. Αντιλαμβάνομαι γύρω μου μια μεγάλη ενέργεια, την ανάγκη να ζωντανέψουν τα πράγματα. Αυτή τη στιγμή δεν έχω κουράγιο να πιστέψω σε κανέναν πολιτικό, σε καμιά πολιτική. Νομίζω ότι εξακολουθούν να είναι βαθιά αλλοτριωμένοι, κι αν είχαν κάτι, το έχασαν. Το σύστημα δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Οταν έγινε δήμαρχος Αθήνας ο Γιώργος Καμίνης πανηγύριζα από τη χαρά μου. Και σήμερα αισθάνομαι ότι δεν έκανε τίποτα. Δεν ξέρω πόσο φταίει ο ίδιος και πόσο οι άλλοι. Η πόλη δεν άλλαξε προς το καλύτερο, εξακολουθεί να είναι παμβρόμικη, αφιλόξενη. Πιο πολύ πιστεύω στην ατομική πρωτοβουλία. Στις ακτιβιστικές οργανώσεις, στα δίκτυα αλληλεγγύης».
• Φέτος συμμετέχετε σε τέσσερις ελληνικές ταινίες…
«Εκτός από τη συμμετοχή μου στο “Miss Violence” του Αβρανά, έπαιξα στην ταινία της Ελένης Ψύκου “Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά”. Το καλοκαίρι ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα της ταινίας του Θανάση Καρανικόλα “Στο σπίτι”, σκηνοθέτη που ζει μόνιμα στο Βερολίνο. Και ακολουθεί η καινούργια ταινία του Γιάννη Οικονομίδη “Το μικρό ψάρι”. Ο κινηματογράφος έχει μια ελευθερία που μου αρέσει. Μια γενιά νέων κινηματογραφιστών με ταλέντο και πείσμα κινείται τελευταία στον χώρο. Και χωρίς χρήματα καταφέρνουν να ολοκληρώνουν το έργο τους, πηγαίνουν σε φεστιβάλ, βραβεύονται. Το θέμα είναι οι ταινίες να γίνουν και εμπορικά ελκυστικές στο ελληνικό κοινό».
Info: Θέατρο «Εμπορικόν» (Σαρρή 11, Ψυρρή, τηλ.: 210-3211750).
