Μια συγκλονιστική ιστορία αποκάλυψε ο κυπριακής καταγωγής Κρις Νίκολα. Τριάντα οχτώ μέλη της εβραϊκής κοινότητας της Ουκρανίας κατόρθωσαν να σωθούν από τους Γερμανούς κρυμμένα σε σπηλιά, τόσο βαθιά, που το κινηματογραφικό συνεργείο με δυσκολία κατάφερε να προσεγγίσει
Της Νόρας Ράλλη
Απόψε, στις 20.00, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (Σίνα 31, τηλ. 210-7211073), το CineDoc προβάλλει το ντοκιμαντέρ «No Place on Earth» της Τζάνετ Τομπάιας, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, που ήταν τη Δευτέρα. Προβλήθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2013 στις ΗΠΑ και καταθέτει μία συγκλονιστική ανθρώπινη ιστορία, η οποία αποτελεί μοναδικό ιστορικό γεγονός, που αποκαλύφθηκε τυχαία, όταν ένας εξερευνητής σπηλαίων, ο κυπριακής καταγωγής Κρις Νίκολα, σκόνταψε πάνω σε κατάλοιπα που φαινόταν πως είχαν αφήσει πίσω τους κάτοικοι των σπηλαίων, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ξεκίνησε τότε εκτεταμένη έρευνα, κατόρθωσε να επιβεβαιώσει τις αρχικές του εικασίες και να εντοπίσει 14 από τους 38 Εβραίους που έζησαν για ενάμιση χρόνο στο σπήλαιο στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 1942, η Εστερ Στέρμερ, προσπαθώντας απεγνωσμένα να σώσει την οικογένειά της από τη μανία των ναζί, μαζί με άλλα μέλη της εβραϊκής κοινότητας παρέμειναν κρυμμένοι κάτω από τη γη για σχεδόν ενάμιση χρόνο. Είναι το μεγαλύτερο διάστημα υπόγειας διαμονής χωρίς διακοπή που έχει καταγραφεί ποτέ!
«Το να γυρίσω το ντοκιμαντέρ ήταν το πιο εύκολο. Δεν είχα παρά να κάνω τις κατάλληλες ερωτήσεις και να ακούω προσεκτικά τις απαντήσεις», έχει δηλώσει η Τζάνετ Τομπάιας. «Το δύσκολο ήταν το δραματοποιημένο τμήμα της ταινίας. Ηταν πραγματικά σχεδόν ακατόρθωτο να αναπαραστήσουμε το πώς ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι σε τόσο βάθος και για τόσο χρονικό διάστημα. Αν φάνηκε δύσκολο σε επαγγελματικό κινηματογραφικό συνεργείο, αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να τα κατάφεραν αυτοί οι άνθρωποι! Η ιστορία, όμως, από την άλλη είναι τόσο δυνατή… Και βωβό να ήταν το ντοκιμαντέρ, πάλι θα είχε την ίδια ένταση».
Με τη σειρά του, ο άνθρωπος που ανακάλυψε το υπόγειο καταφύγιο, ο διάσημος σπηλαιολόγος αλλά και πρωταγωνιστής του ντοκιμαντέρ, Κρις Νίκολα, αναφέρει πως όλα ξεκίνησαν όταν το 1993 βρήκε ένα σκουριασμένο κλειδί, καθώς εξερευνούσε τη συγκεκριμένη περιοχή της Ουκρανίας. Ψάχνοντας, βρήκε ακόμη σκουριασμένα είδη κουζίνας και κουμπιά από παλτά. Ολα στο βάθος μιας σπηλιάς. Στο ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκε σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, με τη δική του καθοδήγηση, βλέπουμε πως οι κάτοικοι της σπηλιάς, Εβραίοι που μένουν κυρίως στη Νέα Υόρκη και το Μόντρεαλ, είναι το ίδιο χαρούμενοι όπως και τότε.
«Μπορέσαμε και επιβιώσαμε! Ολοι μας! Ημασταν ολόκληρη οικογένεια –έξι αδέρφια, μαμά, μπαμπάς, ανίψια, κουνιάδος… 11 άτομα στο σύνολο. Ο πόλεμος τελείωσε και εμείς είχαμε μείνει ζωντανοί! Ποτέ δεν σταματήσαμε να μιλάμε γι' αυτό! Ακόμα απίστευτο μας φαίνεται», εξομολογείται ο Σαμ, ένας από τους επιζώντες. Και ο θείος του, Σαούλ, διευκρινίζει: «Οπου και να κρυβόσουν σε έβρισκαν. Γερμανοί αλλά και Πολωνοί φίλοι τους. Κανέναν δεν μπορούσες να εμπιστευτείς. Μας έλεγαν να παρουσιαστούμε, πως τάχα θα μας έδιναν δουλειές, και μας πήγαιναν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οταν καταλάβαμε την κοροϊδία, δεν ξανακάναμε τίποτε από όσα μας έλεγαν. Επρεπε να εξαφανιστούμε. Οποιος έφευγε με τα τρένα για τα στρατόπεδα, δεν γυρνούσε ποτέ. Η μητέρα μου μάς έσωσε. Ούτε στο γκέτο μάς άφησε να πάμε -“εκεί θα μας σφάξουν” μας έλεγε. Κάπως έτσι, σκεφτήκαμε να κρυφτούμε κάτω από τη γη. Και πήγαμε. Πολύ κάτω όμως, γιατί λίγο πιο ψηλά αν ήμασταν, θα μας είχαν βρει. Τέτοια η λύσσα τους».
* INFO: Μετά την προβολή, θα συνομιλήσουν με το κοινό οι ιστορικοί Αννα-Μαρία Δρουμπούκη και Ιάσονας Χανδρινός. Η ταινία θα προβληθεί και στον «Δαναό» την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου. Τιμή εισιτηρίου: 6 ευρώ. Σε συνεργασία με την Cool Culture, το Σάββατο 1 Φεβρουαρίου, διοργανώνεται επίσκεψη στη Συναγωγή της Αθήνας και στο μνημείο του Ολοκαυτώματος (10 π.μ.). Θα ακολουθήσει γευσιγνωσία σε εβραϊκό εστιατόριο (10 ευρώ/άτομο).
