Του Νίκου Τσάμη*
Προς άρση παρεξηγήσεων να δηλώσω εξ αρχής ότι θεωρώ τη θρησκεία «όπιο» του λαού, είμαι υπέρ του χωρισμού Εκκλησίας και Κράτους και είμαι κατά της δικαστικής καταδίκης του μπλόγκερ «Παστίτσιου».
Ωστόσο είμαι και εναντίον της ηρωοποίησης μιας στάσης εξαιρετικά κακόγουστης και ασεβούς όχι προς τον γέροντα Παΐσιο αλλά προς το αίσθημα του ιερού μιας μεγάλης μερίδας συμπολιτών μας. Θεωρώ ότι η πλήξη του Ιερού συνιστά πράξη ισχυρότατου κλονισμού της υπόστασης του Αλλου. Στοχεύει και χτυπά στον πυρήνα του Νοήματος Ζωής και σαν ενέργεια δεν έχει καθόλου «πλάκα». Είναι στάση ολοκληρωτικής βίας! Ανάλογες πράξεις είναι, για παράδειγμα, η καταστροφή των εβραϊκών νεκροταφείων αλλά και η μαζική εξύβριση των μητέρων των ΜΑΤ στις διαδηλώσεις.
Οι υπερασπιστές του «Παστίτσιου» θεμελιώνουν τη στάση τους στην αξία της ελευθερίας της έκφρασης και στις αρχές του Διαφωτισμού. Πρόκειται όμως για ελευθερία της έκφρασης ή για «ελευθεριότητα» της έκφρασης; Διευκρινίζω ότι με τον όρο «ελευθεριότητα» αποκαλώ την κατάσταση της αυτοαναφερόμενης επιθυμίας χωρίς έγνοια για τις σχεσιακές επιπτώσεις των ενεργειών μου. Χωρίς να υπάρχει σκέψη ή ενδιαφέρον για το πώς αισθάνεται ο αποδέκτης της ενέργειάς μου.
Το ότι ο μητροπολίτης Πειραιώς είναι ένας κήρυκας του μίσους δεν δικαιώνει τον «Παστίτσιο» ούτε τη διαδικασία συμψηφισμού ανάμεσα στα έργα και τις ημέρες και των δύο. Τονίζω εδώ ότι αυτού του είδους τα προβλήματα προσβολής του Ιερού δεν λύνονται με τη δικαστική καταδίκη, όσο με την καλλιέργεια σ’ όλα τα επίπεδα των θεσμών μιας γνήσιας κουλτούρας ανοχής του Αλλου, η οποία είναι αδύνατη όσο η περιρρέουσα «ελευθεριότητα» αποδομεί τον δημόσιο διάλογο αναιρώντας τις συναισθηματικές προϋποθέσεις του. Ο αυτοπεριορισμός είναι η ίδια η ουσία της γνήσιας ελευθερίας στον βαθμό που στον δημόσιο χώρο εκτός από τον εαυτό μου συμπεριλαμβάνω και τους άλλους. Η μη συμπερίληψη των άλλων υποδηλώνει έναν ναρκισσισμό, ο οποίος είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός στο επίπεδο της προσωπικότητας.
Η αρετή συνδέεται άμεσα με την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και των θεσμών. Εκκινά από μια στάση προσωπικού ήθους του καθενός και καταλήγει στον ορθολογισμό του συμπαθούς (και όχι εμπαθούς) δημόσιου λόγου. Ο εμπαθής δημόσιος λόγος λοιδορεί. Προβάλλει τη διαφορά μηδενίζοντας τον Αλλο και όχι τη θέση του. Οταν φτάσει ο εμπαθής δημόσιος λόγος να γίνει πολεμικός (όπως όταν συγκρούονται ιδεολογίες), ένας από τους στόχους είναι τα Ιερά του αντιπάλου. Ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος της νεωτερικότητας, ο Ιμάνουελ Καντ, λέει σχετικά: «Η μείωση του σεβασμού προς τους άλλους… ρίχνει μια σκιά απαξίας στο ανθρώπινο γένος ως τέτοιο, κάνοντας τη μισανθρωπία ή την περιφρόνηση κυρίαρχη νοοτροπία μας, αμβλύνοντας το ηθικό αίσθημα όλων»(1).
Προξενεί θλίψη η στάση μερίδας αριστερών(2) ως προς την αντίληψή τους για τη μορφή του κοσμικού κράτους που οραματίζονται, όπως αυτή ανιχνεύεται από τη στάση τους στο θέμα του μπλόγκερ «Παστίτσιου». Ενα κοσμικό κράτος όχι ανοχής στη διαφορετικότητα αλλά αντικατάστασης της ασυλίας των διαφόρων Πειραιώς με την ασυδοσία των «Παστίτσιων». Εάν κάποιοι χριστιανοί είχαν χιούμορ ανάλογο της ομοφυλόφιλης κοινότητας, στο συμβάν της τελετής αγιασμού των υδάτων θα μαγείρευαν παστίτσιο και θα το μοίραζαν σε αστέγους ανήμερα της γιορτής του γέροντος Παϊσίου.
Εύστοχα γράφτηκε ότι ο Θεός δεν χρειάζεται εισαγγελείς. Συμπληρώνω ότι η Αριστερά δεν χρειάζεται ζηλωτές της ελευθερίας.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
* Ιατρός, διδάκτωρ Κοινωνικής Ιατρικής
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Σημειώσεις: (1) Kant, Paul Guyer σελ. 434, εκδ. Gutenberg. (2) «Αυγή» 19/1/2013, «Ενθέματα».
