Tης Μάγκυ Δούση*
Μετά την ευφορία που γνώρισε η Ευρωπαϊκή Ενωση τις τελευταίες δεκαετίες με αποκορύφωμα ίσως την «επιτυχή» κατάληξη της πορείας προς τη νομισματική ένωση τη δεκαετία του ΄90, το ευρωπαϊκό εγχείρημα δείχνει, αν όχι εκτροχιασμένο, να έχει χάσει παντελώς τον προσανατολισμό του. Οι απόψεις, ωστόσο, για το τι συμβαίνει στον ευρωπαϊκό χώρο και πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο καμπής, διίστανται. Κάποιοι θεωρούν ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν είχε τα θεμέλια εκείνα που θα του επέτρεπαν να αντέξει τη διεύρυνση προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Σίγουρα όμως η Ευρώπη των 27 δεν είναι πλέον η Ευρώπη των 15. Η διεύρυνση έφερε στην επιφάνεια πολιτικές, οικονομικές, πολιτιστικές, ιδεολογικές διαφορές καθώς και τα όποια ελλείμματα διαφάνειας, κοινωνικής πολιτικής, συνοχής ακόμη και δημοκρατίας.
Αν υποθέσουμε ότι η διεύρυνση είναι ο λόγος της σημερινής κρίσης γεννάται το εξής ερώτημα. Γιατί τότε τα παλιότερα κράτη-μέλη συμφώνησαν σε αυτή τη διεύρυνση; Οι οικονομικοί δείκτες των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν ότι αναμφισβήτητα είχαν πολλά να κερδίσουν αλλά, στο σύνολό τους οι 27 και να χάσουν. Αν όμως σταθούμε στο ότι μοναδικός υπαίτιος της σημερινής κατάστασης είναι η διεύρυνση, τότε δεν θα μπορούσαμε να απαντήσουμε στα σύνθετα και πολυδιάστατα ερωτήματα, με τα οποία μας έφερε αντιμέτωπους η κρίση. Το πρόβλημα της ευρωζώνης είναι δομικό. Η έλλειψη ομοσπονδιακής οργάνωσης δεν αντισταθμίστηκε από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης αλλά συνοδεύτηκε από την αναποτελεσματική εποπτεία κρατικών πολιτικών των χωρών-μελών και την έλλειψη ρυθμιστικού μηχανισμού ανακατανομής των πλεονασμάτων υπέρ μιας αναπτυξιακής πολιτικής.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μονοσήμαντα «κολλημένη» στον πληθωρισμό δεν λειτουργεί ως «δανειστής έσχατης καταφυγής» και το τραπεζικό σύστημα δεν έχει ενοποιηθεί. Αποτέλεσμα ήταν η εξωχρηματιστηριακή κερδοσκοπική ασυδοσία να στραφεί προς το Δημόσιο Χρέος και η αναγκαστική χρηματοδοτική παρέμβαση των κρατικών προϋπολογισμών για τη διάσωση του τραπεζικού συστήματος να οδηγήσει στην επιβάρυνση του Δημόσιου Χρέους ενώ μέρος του Ιδιωτικού Χρέους μετατράπηκε σε δημόσιο. Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η υποτιθέμενη απαίτηση για ομοφωνία των κυβερνήσεων έχει εκφυλιστεί σε υπαγόρευση όρων από μια μειοψηφία ισχυρών χωρών (που εκπροσωπούν το πολύ 20-25% των πολιτών) προς τις υπόλοιπες. Η επιστροφή σε εθνικές πολιτικές αποτελεί πειρασμό για όλο και περισσότερους. Ομως απαντήσεις σε ζητήματα όπως ο έλεγχος του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, η αλλαγή των όρων του διεθνούς εμπορίου, η κλιματική αλλαγή μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να δοθούν.
Αιτία της πολυσύνθετης ευρωπαϊκής κρίσης είναι το βήμα που δεν κάναμε. Σταθήκαμε στη νομισματική ένωση και στη δημιουργία μιας εσωτερικής αγοράς, αλλά η οικονομική ενοποίηση δεν επιδιώχθηκε. Μέσω της κοινής δημοσιονομικής πολιτικής σε επίπεδο ευρωπαϊκό η Ε.Ε. θα αποκτούσε ουσιαστικό χαρακτήρα πολιτικής οντότητας. Οι πολίτες των κρατών-μελών θα ήταν φορολογούμενοι πολίτες της Ευρώπης και ταυτόχρονα επωφελούμενοι από τον κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Εχοντας λοιπόν κοινά συμφέροντα οι Ευρωπαίοι πολίτες θα αποτελούσαν μια ισχυρή ομάδα πίεσης που θα επιδίωκε λύσεις έξω από νοοτροπίες που υπόκεινται σε φράσεις όπως «Βορράς και Νότος» ή «PIGS». Υιοθετήσαμε λογικές ευρωπαϊστών, αλλά δεν καταφέραμε να γίνουμε Ευρωπαίοι πολίτες.
…………………………………………………………………………………..
* Εκπρόσωπος Τύπου Οικολόγων Πράσινων
