Του Δημήτρη Τρίμη
Με αφορμή ακόμα μία έρευνα που επιβεβαιώνει την εμπεδωμένη στη συνείδηση των πολιτών αναξιοπιστία των ΜΜΕ (που συνόδευσε την αντιφατική και ατελέσφορη κουβέντα περί του ρόλου των δημοσιογράφων και της Ενημέρωσης στην ελληνική κρίση – STAR, 11/3/2014), θα ήθελα να σημειώσω και ορισμένες σκέψεις που υπερβαίνουν τη συνήθη ανέξοδη φιλολογία:
* Οι απελπισμένοι στην πλειονότητά τους πολίτες οι οποίοι καταγγέλλουν τα Μέσα της διαπλοκής συνεχίζουν να τα καταναλώνουν, όσο κι αν δεν τα εμπιστεύονται, συνεπώς οι ίδιοι οι πολίτες εκουσίως μεταβάλλονται σε υλικό μέγεθος-όχημα για να μεταφερθεί και να μοιραστεί το διαφημιστικό χρήμα στα αναξιόπιστα ΜΜΕ. Μπορεί οι πολίτες να μην πολυπιστεύουν τα ΜΜΕ, να γκρινιάζουν για το ένα ή για το άλλο, αλλά υιοθετούν την ατζέντα τους, τα κουτσομπολιά τους, τις παραπλανητικές, ενδεχόμενες, ειδήσεις τους, κ.ο.κ.
* Σημειώνω ότι και στο πολυδιαφημιζόμενο ελεύθερο σύστημα του Διαδικτύου και των social media η κατάσταση δεν είναι καθόλου ειδυλλιακή. Πέρα από τις τερατολογίες και τα τρολαρίσματα, ακόμα και τα καθιερωμένα ιντερνετικά Μέσα με ταυτότητα, δεν είναι αθώα. Τα περισσότερα απ’ όσα δημιουργούν ατζέντα, έχοντας σχετικά μεγάλη επιρροή στους πολίτες, συνδέονται με τους κατεστημένους Ομίλους των παλιών ΜΜΕ και επομένως κουβαλούν όλες τις αμαρτίες τους.
* Η δραματική μείωση της διαφημιστικής πίτας (που εκ κατασκευής της λεγόμενης «ελεύθερης» ιδιωτικής ραδιοτηλεόρασης είναι η μοναδική νόμιμη πηγή χρηματοδότησής της) έχει ωστόσο καταστήσει σχεδόν όλα τα ΜΜΕ μη βιώσιμα και επομένως απ’ όλες τις απόψεις το πρόγραμμά τους γίνεται όλο και φτηνότερο.
* Ο συνδυασμός των δύο πιο πάνω παραγόντων δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο διαρκούς απαξίωσης των ΜΜΕ -τα οποία για να συντηρηθούν υποχρεώνονται να «διαπλέκονται» ακόμα πιο έντονα και βαθιά με τις άλλες πλευρές «του τριγώνου της αμαρτίας»: τράπεζες και οικονομικοπολιτικές ελίτ-, με όλες τις προφανείς δυσμενείς συνέπειες στο πολιτικό σύστημα, τον δημοκρατικό διάλογο, τη διαφάνεια στα δημόσια οικονομικά, τον κοινωνικό έλεγχο κ.ο.κ.
* Η υπέρβαση της κρίσης των Μέσων είναι πλέον ζήτημα κεντρικής πολιτικής σημασίας. Τα σωματεία των εργαζομένων του Τύπου, τα Πανεπιστήμια, οι επιστημονικές και οι κοινωνικές οργανώσεις δεν αρκεί να στέκονται κριτικά στο σύστημα των Μέσων, είναι απαραίτητο να ζητήσουν τη ριζική αλλαγή του πλαισίου μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται τα ΜΜΕ. Η αδιαφανής διανομή και η αυθαίρετη χρήση των δημόσιων συχνοτήτων από κερδοσκοπικά, διαπλεκόμενα συμφέροντα, δεν αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας. Αντίθετα το ελληνικό Σύνταγμα δεν συνδέει το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, του Πολιτισμού και της Ενημέρωσης των πολιτών, καθώς και την ανεμπόδιστη λειτουργία του Τύπου, με την παραχώρηση εκ μέρους του Δημοσίου συχνοτήτων, εγκαταστάσεων και δικτύων.
* Νομίζω ότι είναι η ώρα να εξετάσουμε σοβαρά την επανίδρυση ενός ισχυρού, ελεύθερου και υπό κοινωνικό και κοινοβουλευτικό έλεγχο, δημόσιου δικτύου πολλών σταθμών ραδιοτηλεόρασης με τη συμμετοχή των Πανεπιστημίων, των Ενώσεων των Δημοσιογράφων και των κοινωνικών οργανώσεων.
* Το μοντέλο που προέκυψε από τον πολιτικό συμβιβασμό του 1989-90 έχει κατά τη γνώμη μου φθαρεί ανεπανόρθωτα. Εχει εκπνεύσει από την ώρα που ορισμένα από τα τελευταία αναχώματα που θεωρητικά μπορούσαν να εγγυηθούν την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία των Μέσων, κατέρρευσαν μέσα σε ένα περιβάλλον χρεοκοπίας, όπου ξηλώθηκαν οι συλλογικές συμβάσεις, χάθηκε το 1/3 των θέσεων εργασίας, κουρελιάστηκε από τους ιδιοκτήτες (και πολλά δημοσιογραφικά στελέχη) των ΜΜΕ ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και όλο και περισσότεροι επισφαλώς εργαζόμενοι υποχρεώνονται να ακολουθούν, δίχως αντιρρήσεις, τη «γραμμή» του αφεντικού τους.
