Ευθύνες στους τραπεζίτες, στον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και στους ηγέτες του ΔΗΣΥ και του ΔΗΚΟ επιρρίπτει για την κατάληξη της Κύπρου στο καθεστώς μνημονίου ο Δημήτρης Χριστόφιας στην αποκλειστική συνέντευξή του εφ’ όλης της ύλης στην «Εφ.Συν.». Ασκεί σκληρή κριτική στον διάδοχό του στην Προεδρία της Δημοκρατίας και τονίζει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την πνευματική κάθαρση στο θέμα της επανένωσης είναι η αναγνώριση των ιστορικών εγκλημάτων και των δύο κοινοτήτων

«Εγιναν εγκλήματα στην Κύπρο, τα οποία διαπράχθηκαν από τους εθνικιστές και σοβινιστές και των δύο κοινοτήτων. Οταν είπαμε αυτή την αλήθεια μας πολέμησαν σκληρά και αλύπητα

«Οι λεγόμενες «χιαστί» συνομιλίες παραπέμπουν αθόρυβα σε τετραμερή και πενταμερή διάσκεψη, πράγμα το οποίο εμείς θεωρούμε επικίνδυνο και απαράδεκτο

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Τάσο Τσακίρογλου

• Το ΑΚΕΛ εκτίμησε πως το Κοινό Ανακοινωθέν Αναστασιάδη – Ερογλου είναι πίσω από το αντίστοιχο Χριστόφια – Ταλάτ στο ότι στο θέμα του προσδιορισμού της κυριαρχίας έχει απαλειφθεί το «αδιαίρετη» και άρα διασφαλίζεται μόνο στην εξωτερική της διάσταση. Ποια είναι η δική σας γενική εκτίμηση για το έγγραφο;

Η δική μου γενική εκτίμηση είναι ότι το έγγραφο στο οποίο κατέληξαν ο Αναστασιάδης μαζί με τον κύριο Ερογλου υστερεί των συγκλίσεων Χριστόφια – Ταλάτ πάνω σε κεφαλαιώδη ζητήματα. Σωστά το ΑΚΕΛ τονίζει το θέμα της κυριαρχίας. Ποια είναι η αδυναμία της σημερινής κατάληξης; Το ότι η θέση δεν είναι καθαρή όσο αυτή που είχαμε καταλήξει με τον κ. Ταλάτ. Γίνεται λόγος για εξωτερική κυριαρχία, η οποία αφορά τα κράτη–μέλη του ΟΗΕ και αφήνεται η δυνατότητα στην τουρκοκυπριακή πλευρά να απαιτεί την ύπαρξη και εσωτερικής κυριαρχίας των ομόσπονδων μονάδων. Αιωρείται, δηλαδή, κάτι τέτοιο. Δεύτερη αδυναμία: παραχωρείται ευθύς εξαρχής το κατάλοιπο εξουσίας στις περιφέρειες. Είναι ζήτημα που δεν το θεωρούμε θέμα αρχής, αλλά θα μπορούσαμε να το διαπραγματευτούμε. Εμείς το αφήναμε για το τέλος. Τρίτον, η διατύπωση για την ιθαγένεια θα μπορούσε να ήταν καλύτερη. Και, τέταρτον, διερωτώμεθα: Αφού θα αποφάσιζε να αποδεχτεί ο πρόεδρος το περιεχόμενο αυτού του ανακοινωθέντος, γιατί περίμενε να συναντηθεί με την κυρία Νούλαντ, την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, δίνοντας το δικαίωμα σε καλοθελητές ή μη να σκέφτονται ότι προχώρησε κατόπιν πιέσεων των Αμερικανών;

• Το θέμα των εγγυήσεων είναι ένα από τα βασικά αγκάθια των συνομιλιών. Πώς κρίνετε τη θέση του κ. Αναστασιάδη ότι το ζήτημα αυτό μπορεί να ρυθμιστεί απόλυτα με ένταξη στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη και συνακόλουθα στο ΝΑΤΟ;

Εχω την άποψη ότι ο κύριος Αναστασιάδης με τη δήλωσή του αυτή έχει πατήσει την πεπονόφλουδα. Σε σχέση με το ΑΚΕΛ τουλάχιστον. Τόσο ο γ.γ. του κόμματος, ο Αντρος Κυπριανού, όσο και εγώ, όταν συναντήθηκα με τον κ. Αναστασιάδη, του κάναμε απόλυτα ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει περίπτωση ο κόσμος του ΑΚΕΛ να ψηφίσει υπέρ μιας λύσης η οποία θα εμπεριέχει ένταξη στο ΝΑΤΟ και εγγυήσεις από το ΝΑΤΟ. Η δική μας η θέση είναι ξεκάθαρη και την υποστηρίξαμε κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, τόσο με τον κύριο Ερογλου όσο και με τον κύριο Ταλάτ. Η Κύπρος, ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. με όλη της την επικράτεια, δεν χρειάζεται να έχει εγγυητές. Εχουμε πικρή πείρα από την ύπαρξη των εγγυήσεων, η οποία πρέπει να μας κάνει σοφότερους, συζητώντας για λύση στο κυπριακό πρόβλημα.

• Θα προσφέρουν κάτι οι «χιαστί» συνομιλίες και ποια μπορεί να είναι η συμβολή της Ελλάδας σ’ αυτό;

Θέλω να σας υπενθυμίσω ότι εμείς είχαμε διαφωνήσει τόσο με το θέμα του διορισμού συνομιλητών όσο και για τις λεγόμενες «χιαστί» συνομιλίες, οι οποίες, αθόρυβα μεν, όμως νομίζουμε εμείς ότι παραπέμπουν σε τελικό στάδιο σε τετραμερή και πενταμερή διάσκεψη, πράγμα το οποίο εμείς θεωρούμε επικίνδυνο και απαράδεκτο. Εάν θα γίνει διάσκεψη, πρέπει να είναι διεθνής, με τη συμμετοχή τόσο των μονίμων μελών του Σ.Α. του ΟΗΕ όσο και των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Ε.Ε., η οποία διάσκεψη θα ασχοληθεί ακριβώς με αυτά τα θέματα της διεθνούς πτυχής του Κυπριακού, προεξάρχοντος του θέματος των εγγυήσεων. Είναι και η αποχώρηση των στρατευμάτων και η αποστρατικοποίηση, είναι και το θέμα των εποίκων, που πρέπει να είναι στην ημερήσια διάταξη μιας τέτοιας διάσκεψης.

• Συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, αλλαγή καθεστώτων στη Μεσόγειο, αναστάτωση στην Τουρκία, οικονομική κρίση σε Ελλάδα και Κύπρο, κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην περιοχή, αυξημένο ενδιαφέρον του διεθνούς παράγοντα. Ποια παράμετρο αυτής της συγκυρίας θεωρείτε πιο καθοριστική και πώς θα επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις;

Ολοι αυτοί οι παράγοντες στους οποίους αναφέρεστε αλληλοσυγκρούονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και αλλαγή καθεστώτων στη Μεσόγειο. Νομίζω ότι εδώ χάνει ένα παιχνίδι η Τουρκία και είμαστε μάρτυρες της χρεοκοπίας του «δόγματος Νταβούτογλου». Στη Συρία, τα πράγματα δεν πάνε για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και την Τουρκία καλά, την πληρώνει βέβαια ο λαός της Συρίας, αλλά πρόκειται για μιαν εξωτερική εισβολή στο τέλος της ημέρας. Οταν συζητούσαμε επί δικής μου προεδρίας στο Συμβούλιο της Ε.Ε. τα θέματα αλλαγών στην Αίγυπτο, εμείς αρθρώσαμε διαφορετικό λόγο από αυτόν του κυρίου Σαρκοζί και των άλλων ταγών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τονίσαμε ότι η υπόθεση αλλαγής καθεστώτων πρέπει να είναι κυριαρχικό δικαίωμα και καθήκον των λαών αυτών και ότι συνταγές από έξω δεν προσφέρουν καλή υπηρεσία σ’ αυτούς τους λαούς. Τελικά φτάσαμε μέχρι το σημείο να βομβαρδίζει το ΝΑΤΟ τη Λιβύη. Πού καταλήξαμε; Θριαμβολόγησαν για την ανατροπή του Μουμπάρακ από τον λαό του. Οταν επεκράτησαν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, άλλαξαν γνώμη. Στηρίζουν τώρα τους στρατιωτικούς που ανέτρεψαν τον Μόρσι. Στη Λιβύη μαίνεται εμφύλιος. Είμαστε μάρτυρες της χρεοκοπίας του δόγματος των Αμερικανών για μια «Νέα Μέση Ανατολή».

• Οι υδρογονάνθρακες;

Η ανεύρεση των κοιτασμάτων στην Κύπρο είναι το πιο θετικό στοιχείο των παραμέτρων στις οποίες αναφέρεστε κι αυτό βεβαίως σεμνυνόμαστε να λέμε ότι είναι ένα κατόρθωμα της δικής μας κυβέρνησης. Είχαμε την τόλμη και το θάρρος να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς την Τουρκία, γιατί εφαρμόσαμε μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, η οποία κατέστη στο τέλος της μέρας ασπίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην προσπάθεια ανεύρεσης και εξόρυξης των υδρογονανθράκων στην περιοχή. Και το πετύχαμε.

• Να πάμε και στην Τουρκία;

Το θέμα της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία είναι πάρα πολύ σοβαρό και έχει μεγάλη σχέση με τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Πρέπει να πω ότι, εάν τελικά επικρατήσει το βαθύ κράτος –χωρίς να είμαι οπαδός της «δημοκρατίας» την οποία προσπαθεί να εφαρμόσει μέσω του ισλάμ ο κ. Ερντογάν– δεν νομίζω ότι οι προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού θα είναι καλύτερες. Θα είναι χειρότερες κατά τη δική μου άποψη. Βεβαίως, έχει αποδείξει και ο κ. Ερντογάν ότι, στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, θέλει όπως λέμε «και τον σκύλο χορτάτο και το ψωμί ολόκληρο». Πρέπει να γίνει σκληρή διαπραγμάτευση με το καθεστώς της Τουρκίας. Και αυτό φαίνεται και από τις πρώτες αξιολογήσεις των διαπραγματεύσεων που έχουν αρχίσει. Η Τουρκία μέσω του κ. Ερογλου και του κ. Οζερσάι προβάλλει και πάλι απαράδεκτες, μαξιμαλιστικές απαιτήσεις για λογαριασμό της.

• Είναι έτοιμη η ελληνοκυπριακή κοινωνία να δεχτεί τη συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους έπειτα από σαράντα χρόνια αναγκαστικού διαχωρισμού;

Δεν έχει άλλη επιλογή η ελληνοκυπριακή κοινότητα από το να δεχτεί, κι εγώ θα ’λεγα να επιδιώξει συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους ύστερα από σαράντα χρόνια αναγκαστικού διαχωρισμού και να κάνει και την αυτοκριτική της, όπως και η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Υπάρχουν σοβαρότατες ευθύνες και στις δύο πλευρές, τις οποίες εμείς είχαμε επανειλημμένα υποδείξει. Τονίσαμε μερικές σημαντικότατες αλήθειες που πονάνε. Δεν είναι ελληνικό κράτος, είπαμε, το κυπριακό κράτος. Είναι κράτος των Κυπρίων, των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων κι αυτό έχει σφραγιστεί με τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου το 1960. Αυτοί που τις πολέμησαν στην πορεία, τονίζοντας ότι το κράτος μας είναι ελληνικό, είναι που είχαν οδηγήσει τον ένοπλο αγώνα σε χρεοκοπία και υπέγραψαν τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, όχι η Αριστερά. Αρα, ο πραγματισμός στην περίπτωση της Κύπρου αγνοείται. Αγνοείται από τότε μέχρι σήμερα, εδώ και 54 χρόνια.

• Μιλάτε για τις ιστορικές ευθύνες;

Το δεύτερο που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι ο εθνικισμός και ο σοβινισμός είναι μεγάλος εχθρός και των δύο κοινοτήτων. Εγιναν εγκλήματα στην Κύπρο, τα οποία διαπράχθηκαν από τους εθνικιστές και σοβινιστές και των δύο κοινοτήτων. Οταν είπαμε αυτήν την αλήθεια μας πολέμησαν σκληρά και αλύπητα. Και μια τρίτη αλήθεια την οποία τονίσαμε, γιατί θα θέλαμε να γίνει έτσι μια πνευματική κάθαρση, είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δέχτηκε επίθεση και από τη χούντα και την ΕΟΚΑ Β΄ σε πρώτο στάδιο και ακολούθησε η τουρκική εισβολή και κατοχή, που οδήγησε στον πλήρη διαχωρισμό και στα δεινά τα οποία επέφερε. Θεωρήθηκε αυτό από τους λεγόμενους υπερέλληνες έγκλημα. Εάν δεν παραδεχτούμε ορισμένες μεγάλες αλήθειες, ναι, η κυπριακή κοινωνία στο σύνολό της, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, δεν θα δεχτούν τη συμβίωση των δύο κοινοτήτων. Εμείς ποτέ μα ποτέ δεν υποβαθμίζουμε και δεν αγνοούμε τον υπονομευτικό ρόλο του αμερικανο-βρετανικού ιμπεριαλισμού, του ΝΑΤΟ, καθώς και τον επεκτατισμό του τουρκικού βαθέος κράτους. Αυτό τον ρόλο τον τονίζουμε ως τον κύριο υπαίτιο του κυπριακού δράματος. Η ανάλυσή μας όμως θα υπέφερε από έλλειψη αντικειμενικότητας εάν αγνοούσε τους εσωτερικούς παράγοντες που έστρωσαν διαχρονικά το χαλί στους ξένους. Επαναλαμβάνω, είμαστε καταδικασμένοι, αν αγαπούμε την πατρίδα μας, αν θέλουμε την Κύπρο ακέραιη και πραγματικά ανεξάρτητη, να καταλήξουμε σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.

• «Στην προεδρία μας κληθήκαμε να διαχειριστούμε τον καπιταλισμό στη χειρότερή του κρίση» δηλώσατε τον Δεκέμβριο του 2012. Πολλοί σάς κατηγόρησαν για τους χειρισμούς σας και την επιβολή του μνημονίου. Ποια είναι η αποτίμηση της θητείας σας;

Για το Κυπριακό νομίζω είναι ηλίου φαεινότερο ότι το χειριστήκαμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και, κατά τη διάρκεια της δικής μας προεδρίας, τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος δεν έδωσαν τη δυνατότητα στους ξένους να ασκήσουν πιέσεις. Αντίθετα, οι όποιες πιέσεις ασκήθηκαν ήταν πάνω στην Τουρκία και στον κ. Ερογλου, στην τουρκοκυπριακή ηγεσία. Σε ό,τι αφορά την οικονομία, είναι αλήθεια ότι ατυχήσαμε. Εμείς εφαρμόσαμε οικονομική και κοινωνική πολιτική αντίθετη με αυτήν η οποία επικρατούσε και επικρατεί ακόμα στην Ε.Ε., δηλαδή την πολιτική της λιτότητας, της φτώχειας και της εξαθλίωσης. Αγωνιστήκαμε μέσα από το Συμβούλιο της Ε.Ε. και μέσα από το Ευρωκοινοβούλιο να επικρατήσει πολιτική ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, όμως πρέπει να πω ότι ένιωθα μέσα στο Συμβούλιο σαν τη μύγα μες στο γάλα. Η πολιτική τής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής έχει θεωρητικά γίνει αποδεκτή, αλλά οι Γερμανοί και διάφοροι άλλοι, που ασκούν ουσιαστικά θα έλεγα μιαν νεοαποικιακή πολιτική, είναι εμπόδιο στην εφαρμογή της πολιτικής τής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Η αντιπολίτευση, λειτουργώντας με εντελώς ταξικά κριτήρια και μη ανεχόμενη έναν αριστερό να κυβερνήσει τον τόπο και να αποτελεί μιαν εξαίρεση σε ολόκληρη την Ε.Ε. και να δείχνει, όπως είπε ο Μάρτιν Σουλτς, τον διαφορετικό δρόμο στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, μας πολέμησε εξοντωτικά, χρησιμοποιώντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα. Επιστρατεύτηκε η μεγάλη πλειονότητα των ΜΜΕ σε μια χωρίς προηγούμενο διαστρέβλωση της αλήθειας.

• Και πώς φτάσατε στο μνημόνιο;

Προσπαθήσαμε, και το καταφέραμε σε τεράστιο βαθμό, να περάσουμε πολιτικές που θα ανακούφιζαν και θα στήριζαν πρώτα και κύρια τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Αυξήσαμε το κατώτατο όριο μισθού. Στηρίξαμε τους χαμηλοσυνταξιούχους. Θεσμοθετήσαμε το πακέτο φοιτητικής μέριμνας με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Εφαρμόσαμε στεγαστική πολιτική για τα νέα ζευγάρια. Καταλήξαμε στο μνημόνιο γιατί οι ιδιωτικοί οργανισμοί που λέγονται τράπεζες σπατάλησαν στην κυριολεξία δισεκατομμύρια. Τότε, είχα καταγγείλει δημόσια, μάλιστα, ότι γινόταν ληστεία των τραπεζών. Με βάση τα δεδομένα της Ε.Ε., δυστυχώς, οι κυβερνήσεις δεν έχουν αρμοδιότητα ελέγχου των τραπεζών. Εκείνος ο οποίος έχει την αρμοδιότητα, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, ταυτίστηκε με τους τραπεζίτες, τους υπερασπίστηκε από κοινού μαζί με τον ηγέτη του Συναγερμού και τον σημερινό ηγέτη του ΔΗ.ΚΟ. Να μην ξεχνάμε και την αρνητική επίδραση που είχε στην κυπριακή οικονομία το κούρεμα του ελληνικού χρέους και η αγορά ελληνικών ομολόγων από τους Κύπριους τραπεζίτες.

• Τελικά ποια ήταν τα αίτια της κρίσης;

Η οικονομική κρίση στην Κύπρο δεν προκλήθηκε από το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος. Η αλήθεια είναι όμως ότι στήθηκε μια μηχανή απόδοσης ευθυνών στον τέως πρόεδρο της Δημοκρατίας ζητώντας την κεφαλήν του επί πίνακι. Μήπως είναι τυχαίο; Ασφαλώς όχι. Τα κριτήρια είναι ταξικά, είναι πολιτικά, είναι ιδεολογικά. Και ο νοών νοείτω.