Του Γιάννη Παντελάκη
Οι συμβολισμοί παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική. Πολύ περισσότερο, στις εκλογικές αναμετρήσεις και τις επιλογές υποψηφίων. Υποθέτω πως από τα κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται με αριστερό πρόσημο, οι συμβολισμοί αυτοί έχουν ιδιαίτερη σημασία. Με τις επιλογές τους θέλουν να σηματοδοτήσουν κάτι, φαντάζομαι, θεαματικά διαφορετικό από τη λογική του κράχτη. Μάλλον δεν (θα έπρεπε να) έχει η Αριστερά σχέση με τέτοιες επικοινωνιακές τακτικές. Να επιλέγει δηλαδή ονόματα που θα την εκπροσωπήσουν με βάση και μόνο μια μεγάλη τηλεοπτική δημοφιλία, για παράδειγμα, αγνοώντας αν αυτή συνοδεύεται από λαϊκισμό, απλουστευτισμό ή ισοπέδωση.
Κι όμως, όπως μάθαμε ο ΣΥΡΙΖΑ προσέγγισε τον Λάκη Λαζόπουλο για να συμμετάσχει στο ευρωπαϊκό του ψηφοδέλτιο. Ο άνθρωπος αυτός έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά. Κάνει δημοφιλείς για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας τηλεοπτικές εκπομπές στις οποίες υποκλίνονται τα μηχανάκια της ΑGB. Αυτό είναι το πρώτο… χάρισμά του. Το δεύτερο είναι πως με τις εκπομπές του προσπαθεί να συνεγείρει τα πιο ταπεινά ένστικτα μιας κοινωνίας σε παρακμή. Οχι μόνο οικονομική. Χαϊδεύει τ' αυτιά μιας κοινωνίας σε κρίση, εκμεταλλεύεται και δραματοποιεί εθνικές, κομματικές ή τάχα φιλολαϊκές έννοιες, χρησιμοποιεί το συναίσθημα για εμπορικούς λόγους, ωθεί την κοινωνία να απέχει από κάθε είδους αυτοκριτική. Και δεν παραλείπει να κάνει υποτίθεται χιούμορ με πρόσωπα γραφικά, τα οποία ο ίδιος φροντίζει να διαπομπεύει ακόμα περισσότερο. Με δυο λόγια, λαϊκίζει ασύστολα και σε υπερθετικό βαθμό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, κάνοντας πρόταση υποψηφιότητας στον συγκεκριμένο καλλιτέχνη, αρκέστηκε στο πρώτο του χαρακτηριστικό. Δεν έδωσε σημασία στο δεύτερο, προφανώς γιατί δεν τον ενδιέφερε. Είδε τον Λαζόπουλο σαν μαγνήτη ψήφων. Εστω και αν οι ψήφοι αυτές δεν είναι ψήφοι συνειδητοποιημένων πολιτών, αλλά πολιτών ικανοποιημένων από τον δημαγωγικό και λαϊκίστικο λόγο του Λαζόπουλου. «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», είναι η ενδεχόμενη σκέψη εκείνων που σκέφτηκαν πως αν έβαζαν τον Λαζόπουλο στο ευρωψηφοδέλτιό τους θα κέρδιζαν μερικές χιλιάδες ψήφους παραπάνω. Αναρωτιέμαι αν αυτού του είδους τα κριτήρια έχουν σχέση με το ήθος της Αριστεράς. Η οποία στο όνομα προσέλκυσης ψηφοφόρων κάνει γενναίες εκπτώσεις στις επιλογές της.
Η αλήθεια είναι πως όσοι επέλεξαν τους υποψήφιους για το ευρωψηφοδέλτιο δεν ακολούθησαν μόνο ψηφοθηρικές σκέψεις. Εβαλαν σ' αυτό και ονόματα με ισχυρούς συμβολισμούς. Η συνδικαλίστρια των καθαριστριών, για παράδειγμα, ή μια καλή συνάδελφος δημοσιογράφος, θύμα κι αυτή του αιφνιδιαστικού και πρωτοφανούς κλεισίματος της ΕΡΤ. Επιλογές με περιεχόμενο. Η Δήμητρα Μανόλη, από τις απολυμένες καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών, είναι μια απάντηση στις επιλογές απόλυσης των πιο αδύναμων. Η τοποθέτηση της Αλεξάνδρας Χρηστακάκη συμβολίζει την αντίθεση στη λογική των αιφνίδιων θανάτων μεγάλων δημόσιων υπηρεσιών, οι οποίες μάλιστα παρείχαν έργο αναντικατάστατο, όπως αυτό της ΕΡΤ. Θεωρώ λογικό και ταιριαστό με το ήθος της Αριστεράς τέτοιες επιλογές. Οι οποίες, ωστόσο, έχουν εντελώς διαφορετική λογική από εκείνη της πρότασης προς Λαζόπουλο.
Οι δυο αυτές λογικές συνυπάρχουν σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ. Ιδιαίτερα από τότε που μετατράπηκε σε κόμμα εξουσίας. Στο όνομα προσέλκυσης ψήφων απ' όπου και αν προέρχονται ακολούθησαν και ακολουθούν αυτές τις διπλές επιλογές που, ωστόσο, μπορούν να δώσουν πρόσκαιρα εκλογικά οφέλη, αλλά παράλληλα θα αφαιρέσουν το ηθικό πλεονέκτημα που είχε η Αριστερά. Ακολουθώντας αυτό τον διπλό δρόμο θα μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τα κόμματα που διαχειρίστηκαν τις τύχες μας. Και το κυριότερο, θα συναντήσει αυτά τα προβλήματα μπροστά του, αν και όταν κληθεί να κυβερνήσει. Τότε, οι θεσιθήρες, που σήμερα είναι χρήσιμοι για προσέλκυση ψήφων, θα αποτελέσουν και τα μεγαλύτερα προβλήματά του. Το έχει δείξει η νεότερη πολιτική ιστορία.
Οι τακτικές αυτές από την πλευρά του συγκεκριμένου κόμματος ακολουθήθηκαν και στο πρόσφατο παρελθόν, στην τελευταία δηλαδή εκλογική αναμέτρηση. Αλλά δεν περιορίστηκαν σ' αυτές· δεν αφορούν δηλαδή μόνο τις επιλογές υποψηφίων για κάποια εκλογική αναμέτρηση, αλλά γενικότερες επιλογές, προσώπων και πολιτικών. Με αποτέλεσμα, αυτό που όλοι βλέπουμε. Πολλές και συγκρουόμενες πολλές φορές απόψεις σε ό,τι αφορά ουσιαστικά ζητήματα πολιτικής. Ισορροπίες τρόμου που είναι αποδεδειγμένο ότι οδηγούν σε αδιέξοδα…
