Του Τάκη Αναστόπουλου*
Η συζήτηση που άνοιξε για την αναθεώρηση του Συντάγματος είναι άκαιρη, για να μην πω ότι η επιλογή της αναγγελίας εν μέσω προεκλογικής περιόδου μόνον εκ του πονηρού μπορεί να έχει γίνει. Ωστόσο, η πρόταση καθεαυτή είναι καλοδεχούμενη. Και δικαίως, αφού το Σύνταγμα της χώρας, παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά πρόσφατο, μοιάζει περισσότερο με προϊόν αναπαλαίωσης παρά με συνταγματικό χάρτη σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους. Θεωρώ ότι το Σύνταγμα χρήζει γενικής προσαρμογής στα σημερινά δεδομένα.
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος συνταγματολόγος για να διαπιστώσει ότι οι αναφορές στην Ευρώπη απουσιάζουν, σαν η Ελλάδα να μην είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. Είναι αλήθεια περίεργο ότι η Ευρώπη δεν αναφέρεται σε κανένα άρθρο. Καμία αναφορά δεν υπάρχει στη μεταβίβαση μέρους της εθνικής κυριαρχίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση λόγω της συμμετοχής της χώρας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, στο ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα, ως εάν αυτά να μην αφορούν τη συνταγματική μας ζωή, να συμβαίνουν ερήμην μας. Ας σημειωθεί ότι άλλα Συντάγματα, όπως π.χ. το γαλλικό ή το γερμανικό Grundgesetz, αναφέρονται συστηματικά στα προβλεπόμενα από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.
Ο σημερινός συνταγματικός νομοθέτης θα πρέπει να λάβει υπόψη του το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο, καθώς επίσης και το διεθνές περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται η χώρα. Η ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. αποτελεί μια κατάκτηση του ελληνικού λαού. Ηταν, και παραμένει, μια δύσκολη και ανοδική πορεία, στην οποία όμως η χώρα, πέρα από τις κατά καιρούς αντιξοότητες, είναι σταθερά προσηλωμένη.
Οι ευρωσκεπτικιστές και οι πολέμιοι της ευρωπαϊκής προοπτικής, από όποια πλευρά του πολιτικού φάσματος και αν προέρχονται, κάνουν τα πάντα να ακυρώσουν και την Ευρώπη και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Οσοι όμως αισθανόμαστε Ευρωπαίοι, όσοι πιστεύουμε ότι η θέση μιας καλύτερης και ισχυρής Ελλάδας είναι μέσα σε μια καλύτερη και πραγματικά ενωμένη Ευρώπη δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να αμφισβητήσει και να θέσει σε κίνδυνο την παραμονή μας στο κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Αυτή την Ευρώπη θέλουμε να δούμε να αποτυπώνεται στο αυριανό μας Σύνταγμα.
Συχνά κάνουμε το λάθος να θεωρούμε ότι η Ευρώπη δεν είναι καλή επειδή οι ακολουθούμενες πολιτικές ήταν λανθασμένες. Πράγματι, στην πρώτη μεγάλη κρίση που ξέσπασε το 2009 και κορυφώθηκε στη συνέχεια αποδείχτηκε ότι η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη να την αντιμετωπίσει. Εδρασε με τρόπο αποσπασματικό, πολλές φορές αυτοσχεδιάζοντας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ποιος διαχειρίστηκε την κρίση τα τελευταία χρόνια. Γιατί οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν έχουν όνομα και πολιτική ταυτότητα. Ολοι ανεξαιρέτως ανήκαν στην ίδια πολιτική οικογένεια. Μέρκελ και Σαρκοζί, Μπαρόζο, Βαν Ρομπάι και Γιούνκερ, συνεπικουρούμενοι από τον Ολι Ρεν, εφάρμοσαν τις πολιτικές της χριστιανοδημοκρατίας και του νεοφιλελευθερισμού!
Αλλά, όπως έχει πει και ο Ζαν Μονέ, η ιστορία της Ευρώπης είναι μια διαδοχή κρίσεων. Αυτό όμως μέχρι τώρα τη δυνάμωνε. Μπορούμε να πούμε ότι μετά την κρίση της τελευταίας πενταετίας η Ευρώπη βγαίνει πιο θωρακισμένη; Αν και τα μέτρα που πάρθηκαν (π.χ. σύμφωνο σταθερότητας, Τραπεζική Ενωση) είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, μένουν ακόμα πολλά να γίνουν. Γιατί δεν αρκεί να λέμε ότι θέλουμε περισσότερη Ευρώπη, τη θέλουμε και καλύτερη.
Πρώτα από όλα αυτό σημαίνει περισσότερη Δημοκρατία, δηλαδή πλήρη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων. Δεν είναι δυνατόν οι νέοι ενωσιακοί μηχανισμοί ή τα όργανα που ασκούν πολιτική, όπως η τρόικα, να μην υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο ούτε από το Ευρωκοινοβούλιο ούτε από τα εθνικά Κοινοβούλια.
Η κοινωνική διάσταση υστερεί έναντι της οικονομικής. Για να επέλθει η ισορροπία μεταξύ της οικονομίας και της κοινωνικής προόδου θα πρέπει να ρυθμιστεί αποτελεσματικά ο χρηματιστικός καπιταλισμός της εποχής της παγκοσμιοποίησης. Αυτό όμως μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να γίνει, γιατί, όπως αποδείχτηκε, κανένα κράτος δεν είναι σε θέση να τα βγάλει πέρα από μόνο του.
Η Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) είχε εξαρχής κατασκευαστικά λάθη. Φτιάξαμε μια νομισματική ένωση, χωρίς όμως να προωθήσουμε παράλληλα την οικονομική ένωση. Και κυρίως αναβάλλοντας τα μέτρα που θα ενίσχυαν την κοινωνική της διάσταση. Αντί να διαθέτουμε τα κοινά οικονομικά, κοινωνικά, φορολογικά και δημοσιονομικά μέσα που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση νέων κρίσεων, έχουμε 18 διαφορετικά δημόσια χρέη και 18 διαφορετικά φορολογικά συστήματα, συχνά ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Αυτά αποτελούν μέρος του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, και βέβαια της Ελιάς-Δημοκρατική Παράταξη. Ηρθε η στιγμή στις ευρωεκλογές να αλλάξουμε τον συσχετισμό δυνάμεων. Μπορούμε να το επιτύχουμε με την εκλογή Σουλτς. Ελπίζουμε ότι οι πολίτες θα μας δώσουν τη δύναμη να αλλάξουμε την ατζέντα της Ευρώπης. Για να φτιάξουμε μαζί την Ευρώπη που θέλουμε, την Ευρώπη του μέλλοντός μας.
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
*Tέως διευθυντής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Ελιά
