ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Θανάση Γιαλκέτση

• Στο βιβλίο σας ασκείτε αυστηρή κριτική στις μνημονιακές πολιτικές που υπήρξαν καταστροφικές για την οικονομία και την κοινωνία μας. Το αντεπιχείρημα είναι ότι τα μνημόνια απέτρεψαν την άτακτη χρεοκοπία και άρα ακόμη μεγαλύτερα δεινά. Τι απαντάτε;

Κάποιοι σ’ αυτή τη χώρα θέλουν να μας πείσουν πως είναι αναντικατάστατοι. Ομως ούτε οι ολέθριες, τιμωρητικές και ακραία νεοφιλελεύθερες συνταγές που επέβαλε η συντηρητική Γερμανία ούτε ο τρόπος που οι ελληνικές κυβερνήσεις διαπραγματεύτηκαν και κυβέρνησαν τη χώρα ήταν μονόδρομος για να αποτραπεί η άτακτη χρεοκοπία (που ασφαλώς θα επέφερε ακόμη μεγαλύτερα δεινά). Βέβαια, μια υπεύθυνη αριστερή πολιτική δεν θα αγνοούσε την ανάγκη βαθιών και συχνά επώδυνων αλλαγών ούτε τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι συσχετισμοί στην Ευρώπη. Ωστόσο, από τη διαπίστωση αυτή ώς την επικρότηση της πολιτικής Μέρκελ και των εφαρμογών της στην Ελλάδα πραγματοποιείται ένα λογικό άλμα που εξυπηρετεί διαφανείς σκοπούς.

• Σήμερα η Ευρώπη σημαίνει για τους περισσότερους πολίτες της λιτότητα, ανεργία, ανασφάλεια, ύφεση, ασυδοσία των αγορών. Πώς μπορεί να υποστηριχθεί ως αριστερό το αίτημα που διατυπώνετε στο βιβλίο σας για «περισσότερη Ευρώπη»;

Η σημερινή Ευρώπη της ανεργίας και της λιτότητας γίνεται όλο και πιο απωθητική στους πολίτες της. Ομως η Ευρώπη δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και η ειρήνη, η δημοκρατία, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, αλλά και ένα επίπεδο ζωής και κοινωνικό πρότυπο που, παρά τις σημερινές τάσεις (και την ελληνική τραγωδία), παραμένει το καλύτερο από τα υπάρχοντα στον πολυτάραχο κόσμο μας. Αυτή την Ευρώπη πρέπει να διαφυλάξουμε και να αλλάξουμε προς το καλύτερο, όχι να την καταργήσουμε. Κανένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν λύνεται με αναδίπλωση στα εθνικά σύνορα. Αντίθετα, για να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, είναι απαραίτητο ένα κρίσιμο μέγεθος που μόνο η Ευρώπη μάς παρέχει. «Περισσότερη» λοιπόν Ευρώπη, αλλά και «άλλη» Ευρώπη ταυτόχρονα. Τα δύο αυτά είναι άρρηκτα δεμένα για τη Δημοκρατική Αριστερά.

• Ασκείτε κριτική στη μετάλλαξη τμήματος της εκσυγχρονιστικής Κεντροαριστεράς «σε ένα ρεύμα με χαρακτηριστικά κεντροδεξιού –ενίοτε ακόμη και νεοφιλελεύθερου- ιδεολογικοπολιτικού προσανατολισμού». Πώς σχολιάζετε αυτήν την εξέλιξη;

Η μετάλλαξη αυτή εκφράστηκε με τη μετατροπή του εναπομείναντος ΠΑΣΟΚ, αλλά και διανοουμένων που συμπορεύονταν με αυτό από την περίοδο Σημίτη, σε στρατηγικούς συμμάχους της σαμαρικής Ν.Δ. Με την αντίληψη πως η διαχωριστική γραμμή Δεξιάς/Αριστεράς είναι ξεπερασμένη, πως η Ευρώπη είναι μόνο αυτή της κ. Μέρκελ, πως το κράτος και ο συνδικαλισμός γενικά είναι οι μεγάλοι εχθροί της χώρας μας. Κυρίως δε με την προσπάθεια οικοδόμησης μιας (ψευδεπίγραφης) «Κεντροαριστεράς» μνημονιακότερης των μνημονίων, με μοναδικό μέτωπο ενάντια στην Αριστερά. Δεν είναι της στιγμής η ανάλυση των βαθύτερων αιτίων αυτού του φαινομένου. Ομως συμβάλλει τα μέγιστα σε έναν νοσηρό διπολισμό, ενισχύοντας τον πόλο της Δεξιάς και υπονομεύοντας τη διαμόρφωση μιας προοδευτικής ευρωπαϊκής εναλλακτικής λύσης.

• Γιατί ασκείτε τόσο σκληρή κριτική στο Ποτάμι; Πολλά από όσα λέει αυτό το νέο κόμμα μοιάζει να μη διαφέρουν και πολύ από όσα λέει το δικό σας κόμμα, η ΔΗΜΑΡ. Μήπως λοιπόν, αντί να ασκείτε πολεμική, θα έπρεπε να προσεγγίσετε το νέο σχήμα;

Το Ποτάμι αναζητεί οπαδούς και από τον χώρο επιρροής της ΔΗΜΑΡ, οπότε είναι φυσικό –και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο– να δίνεται έμφαση στις διαφορές μας. Το Ποτάμι δεν έχει ως γνωστόν ολοκληρωμένο πρόγραμμα, όμως η φυσιογνωμία του διαγράφεται, πιστεύω, σε τρία θέματα: Φιλοευρωπαϊσμός. Εδώ φυσικά συμφωνούμε, αν και εμείς πηγαίνουμε πιο πέρα και τασσόμαστε υπέρ της ομοσπονδιακής Ευρώπης, την οποία ο κ. Θεοδωράκης απορρίπτει. Επίσης, το Ποτάμι εμφανίζεται ως ξένος επισκέπτης στην Ευρώπη: θα αποφασίσει, λέει, σε ποιο ευρωπαϊκό κόμμα θα ενταχθεί αν εκλέξει ευρωβουλευτές, αφού πάνε εκεί για να το ψάξουν. Για μας η Ελλάδα είναι συνιδιοκτήτης της Ευρώπης και συμμετέχουμε στο πολιτικό της γίγνεσθαι. Αρα, φυσικά γνωρίζουμε τα ευρωπαϊκά κόμματα και τις πολιτικές τους και έχουμε επιλέξει: τους σοσιαλιστές και δημοκράτες. Εντονη κριτική στο σημερινό πολιτικό σύστημα. Και εδώ συμφωνούμε γενικά. Ομως δεν έχουν όλα τα κόμματα και όλοι οι πολιτικοί τις ίδιες ευθύνες και η ισοπέδωση οδηγεί εύκολα στον αντικοινοβουλευτισμό. Κυρίως όμως είναι αντιφατικό να καταγγέλλεις το πολιτικό σύστημα ενώ υιοθετείς αρκετά από τα πιο απεχθή χαρακτηριστικά του: απόλυτος αρχηγισμός και έλλειψη δημοκρατικών διαδικασιών, επιλογή υποψηφίων για το όνομά τους, επικοινωνία περισσότερο από ουσία, ήξεις αφήξεις σε θέματα που θα είχαν πολιτικό κόστος (άγιο φως, μετανάστες, μειονότητα Θράκης,…), «ψήφισέ με και θα σου πω μετά τι θα κάνω». Το Ποτάμι αποφεύγει να πάρει σαφή θέση στο πιο κρίσιμο ζήτημα που απασχολεί τον λαό μας: την ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική. Από δηλώσεις, αλλά και από παλαιότερα λεγόμενα στελεχών του, διαφαίνεται πως οι θέσεις του είναι έντονα «μνημονιακές» αν όχι και νεοφιλελεύθερες (π.χ. το να μπορεί να διοριστεί ξένος στη θέση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος). Εδώ βρίσκεται και η κύρια διαφορά μας. Η ΔΗΜΑΡ είναι σαφής ότι δεν θα γίνει δεκανίκι της κυβέρνησης Σαμαρά ούτε όμως και της πολιτικής της. Σ' αυτό διαφωνήσαμε και με την Ελιά. Η σιωπή του Ποταμιού και το ιστορικό των στελεχών του δεν διαψεύδουν την άποψη πως το νέο κόμμα έχει ως κύριο -και ανομολόγητο- σκοπό να λειτουργήσει ως στήριγμα της κυβερνητικής πολιτικής.

• Θεωρείτε εσφαλμένη τη «δαιμονοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ και την κάθετη αντιπαράθεση με αυτό το κόμμα. Σημειώνετε ταυτόχρονα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να μην αποτελεί φερέγγυα κυβερνητική εναλλακτική λύση. Ποια πρέπει να είναι η στάση της Δημοκρατικής Αριστεράς απέναντι στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης;

Πράγματι θεωρώ εσφαλμένη τη δαιμονοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ που συχνά αγγίζει τα όρια της υστερίας. Θεωρώ επικίνδυνο για τη δημοκρατία να αποκλείεις την κυβερνητική εναλλαγή, χαρακτηρίζοντας την αξιωματική αντιπολίτευση κίνδυνο για τους θεσμούς και το έθνος. Τούτου λεχθέντος, νομίζω πως ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να μην αποτελεί φερέγγυα εναλλακτική λύση, κυρίως λόγω του ασταθούς ευρωπαϊκού του προσανατολισμού, που συχνά ρέπει προς τον τυχοδιωκτισμό. Η θετική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρει τη Δημοκρατική Αριστερά που, από θέσεις αυτονομίας, θα πρέπει να διαλέγεται μαζί του. Στρατηγικός στόχος, η διαμόρφωση των προϋποθέσεων για μια προοδευτική ευρωπαϊκή εναλλακτική λύση στην κυβέρνηση Σαμαρά. Δυστυχώς, οι προϋποθέσεις αυτές δεν πληρούνται σήμερα, πρέπει όμως να εργαστούμε επειγόντως προς αυτήν την κατεύθυνση.