Του Γιώργου Κατρούγκαλου*
Ο δικέφαλος κυβερνητικός παλαιοκομματισμός, με προεξάρχοντα τον Αντώνη Σαμαρά, δίπλα στο success story διακινεί ένα συμπληρωματικό, κραυγαλέο ψέμα. Οτι, τάχα, τώρα που «βγήκαμε στις αγορές», ήρθε και το τέλος των μνημονίων. Αυτά λέγονται σε μία περίοδο κατά την οποία η πραγματική οικονομία εξακολουθεί να πνέει τα λοίσθια: για πέμπτο συνεχή μήνα οι εξαγωγές μας είναι σε ελεύθερη πτώση, ενώ ήδη το 2013 ήταν χειρότερη χρονιά στον τομέα αυτό από το 2012. Η κατάσταση δε στην κοινωνία είναι ακόμη χειρότερη: οι ληξιπρόθεσμες οφειλές μεταξύ ιδιωτών και προς το Δημόσιο έχουν απογειωθεί, ενώ οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το τρέχον έτος προβλέπουν περαιτέρω μείωση των αποδοχών των μισθωτών κατά 1,5%.
Τελειώνει το μνημόνιο; Η αλήθεια είναι ότι οι δανειστές μας εξακολουθούν να μας χορηγούν με το σταγονόμετρο τις, υποτίθεται, συμφωνηθείσες επόμενες δόσεις, βαθμολογώντας τις επιδόσεις συμμόρφωσης της κυβέρνησης με αυτό.
Ηδη σημαντικά θέματα, όπως οι ομαδικές απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα ή νέο μισθολόγιο-βαθμολόγιο στον δημόσιο έχουν παραπεμφθεί για το φθινόπωρο. Θυμίζω ότι, ακόμη και εάν δεν υπογραφεί άλλο μνημόνιο, την τελευταία δόση του τωρινού την περιμένουμε από το ΔΝΤ το 2016. Μέχρι τότε τουλάχιστον (αν το πράγμα εξαρτιόταν μόνο από την κυβέρνηση) όλη η εκτελεστική νομοθεσία του μνημονιακού άγους θα μείνει στο απυρόβλητο.
Αυτή όμως είναι η ουσία των μνημονίων. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα κοινωνικής μηχανικής, που συνίσταται στην προσπάθεια να εφαρμοστούν σε ένα κράτος του «πρώτου κόσμου» οι πιο ακραίες συνταγές του νεοφιλελευθερισμού, όπως δοκιμάστηκαν –και απέτυχαν- σε άλλα μέρη του πλανήτη. Αντίθετα από ό,τι θα νόμιζε κανείς, το πείραμα αυτό δεν περιορίζεται μόνο στην επίθεση εναντίον των θεσμών του κοινωνικού κράτους και των εργασιακών δικαιωμάτων. Ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί μια συνολική προσπάθεια ανασυγκρότησης όχι μόνον της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας. Οι μνημονιακές ρυθμίσεις δεν απειλούν πλέον μόνο τα κοινωνικά δικαιώματα, αλλά πλήττουν ευθέως την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας.
Πράγματι, οι ρυθμίσεις των μνημονίων δεν έχουν απλώς θέσει εκποδών τις βασικότερες κοινωνικές εγγυήσεις του οικονομικού συντάγματος (συλλογική αυτονομία, διαιτησία, κοινωνικά δικαιώματα) αλλά έχουν σε μεγάλο βαθμό καταστήσει ανενεργούς τους κύριους θεσμούς αντιπροσώπευσης και διακυβέρνησης.
Οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί της δημοκρατικής τάξης και ειδικά το κοινοβούλιο την τελευταία περίοδο υπολειτουργούν. Το νομοθετικό έργο διεξάγεται κυρίως με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, το Υπουργικό Συμβούλιο συνεδριάζει μία φορά το τρίμηνο, η Βουλή επικυρώνει χωρίς ουσιαστικά να συζητά «πακέτα» νομοθετικών ρυθμίσεων που συντάσσονται ερήμην της.
Περισσότερες από τις μισές ερωτήσεις που κατατίθενται στο Κοινοβούλιο δεν συζητούνται, ο πρωθυπουργός απαξιώνει να παραστεί κατά την Ωρα του Πρωθυπουργού στις ερωτήσεις που απευθύνονται σε αυτόν, ενώ συνήθως απέχει από τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις και ψηφοφορίες και το παράδειγμά του αρχίζουν να ακολουθούν όλο και περισσότεροι υπουργοί.
Για τον ίδιο λόγο, το διακύβευμα των επικείμενων εκλογών, αυτοδιοικητικών και ευρωπαϊκών, ξεπερνά το άμεσο αντικείμενό τους. Συνοψίζεται στο εάν θα κάνουμε το πείραμα αποτυχία, στο εάν θα αρνηθούμε τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Εχει όμως δύο όψεις. Η πρώτη έχει καθαρά εθνικό χρωματισμό: πρέπει να στείλουμε ένα μήνυμα ότι δεν ανεχόμαστε να κυβερνιόμαστε άλλο όπως πριν. Να μπει τέλος στο παλαιό πολιτικό σύστημα της διαπλοκής του παλαιοκομματισμού με τις οικονομικές ελίτ και τα συστημικά ΜΜΕ. Συνοψίζεται στο δίλημμα: Διαπλοκή ή Ανατροπή.
Αλλά και η ευρωπαϊκή εκδοχή του διακυβεύματος είναι εξίσου σημαντική. Τα μνημόνια δεν αποτελούν παρά την εφαρμογή στην πατρίδα μας των κυρίαρχων και στην Ευρώπη νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Η ανατροπή τους μπορεί να ξεκινήσει από την Ελλάδα, γιατί η χώρα μας είναι ο αδύναμος κρίκος του νεοφιλελευθερισμού στην ήπειρό μας. Και τούτο γιατί η εξαθλίωση της κοινωνίας, η διάλυση της οικονομίας αλλά και η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος καθιστούν αδύνατη τη συνέχιση του πειράματος. Από την Ελλάδα, λοιπόν, μπορεί να ξεκινήσει ένα ντόμινο αλλαγών που θα αμφισβητήσει τις σημερινές επιλογές της γερμανικής Ευρώπης. Το δεύτερο αυτό δίλημμα συνοψίζεται ως εξής: Νεοφιλελευθερισμός ή κοινωνική Ευρώπη.
Επομένως, οι ευρωεκλογές, μπορεί να είναι ιστορικές. Από εμάς, μόνον από εμάς εξαρτάται.
……………………………………………………………………………………………………………………………….
*Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, υποψήφιος ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ
