Του Θεόδωρου Γεωργίου*

Εξ αρχής θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο συγγραφέας τούτου του κειμένου δικαιούται, αλλά και υποχρεώνεται από τα πράγματα, να αναπτύξει τις ιδέες του με αντικείμενο την τωρινή κατάσταση της ΔΗΜΑΡ μετά τις εκλογές, επειδή ενεπλάκη προσωπικά ως υποψήφιος ευρωβουλευτής στον προεκλογικό αγώνα και επειδή ως πολιτικός στοχαστής έχει υιοθετήσει την επιστημολογική στάση, σύμφωνα με την οποία η πολιτική φιλοσοφία συνδέεται άρρηκτα με την πολιτική πράξη.

Τις τελευταίες μέρες η συζήτηση για την τωρινή κατάσταση της ΔΗΜΑΡ στράφηκε περισσότερο στην ανάλυση των αιτίων της εκλογικής συντριβής του κόμματος και λιγότερο έως ελάχιστα σε μια καθολική ερμηνεία της πολιτικής παρουσίας της ΔΗΜΑΡ.

Η πρώτη ένσταση, η οποία μπορεί να διατυπωθεί είναι ότι η εκλογική ήττα του κόμματος ορίζει και την πολιτική παρουσία του. Επειδή όμως τα ανθρώπινα πράγματα είναι και περίπλοκα και πολύπλοκα, όλοι εμείς που έχουμε κάνει επάγγελμά μας τη σκέψη (το σκέπτεσθαι) και τον στοχασμό θα περιπέσουμε σε θεωρητικά και πολιτικά λάθη εάν συρρικνώσουμε την εκλογική ήττα της ΔΗΜΑΡ ως πολιτικό συμβάν στη λογική της αιτιοκρατικής σχέσης. Αυτό έκαναν και κάνουν όσοι ως στελέχη και μέλη της ΔΗΜΑΡ αυτοπροσδιορίζονται ως «αντιπολίτευση» στη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος.

Η κοινή γνώμη γνωρίζει τα στελέχη αυτά και κάθε φορά που ως ομιλητές στη δημόσια πολιτική σφαίρα διατυπώνουν τις απόψεις τους, αναρωτιέται τι ακριβώς συμβαίνει μ’ αυτά (τα στελέχη), τα οποία χωρίς καμιά πολιτική ή ιδεολογική επιφύλαξη καταφεύγουν στην αιτιοκρατική λογική και έχοντας τα ίδια αυτά στελέχη απαντήσει στο ερώτημα «τις πταίει;» ζητούν ως υποτιθέμενο λογικό συμπέρασμα των συλλογισμών τους την παραίτηση του Φώτη Κουβέλη.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί κάτι το οποίο έχει να κάνει με τον δημοκρατικό χαρακτήρα του εσωκομματικού διαλόγου στη ΔΗΜΑΡ. Εχουμε να κάνουμε με τη σύγκρουση δύο διαφορετικών αντιλήψεων: από τη μια τη θετικιστική – συγκρουσιακή αντίληψη, η οποία θεωρητικά υποστηρίχτηκε στην πολιτική φιλοσοφία από τον Carl Schmitt, σύμφωνα με την οποία η πολιτική ως σχέση είναι αγώνας ανάμεσα σε εχθρό και σε φίλο και από την άλλη την κριτική – επικοινωνιακή ιδέα της πολιτικής ως διαβούλευσης (εδώ η παραπομπή γίνεται στον Jürgen Habermas).

Οσοι λοιπόν ψάχνουν να βρουν τα αίτια της εκλογικής ήττας της ΔΗΜΑΡ θα πρέπει να σκεφτούν και αυτόν τον παράγοντα, ο οποίος δεν είναι άλλος από τη δομική συγκρότηση του εσωκομματικού διαλόγου. Η «αντιπολίτευση» στο εσωτερικό του κόμματος αντί να υιοθετήσει την πρακτική της διαβούλευσης επιδόθηκε συστηματικά στην προώθηση του σχεδίου «εχθρός-φίλος».

Με άλλα λόγια οι συζητήσεις και ο διάλογος ανάμεσα στις διαφορετικές απόψεις δεν μπορούσαν να ενταχθούν σε μια διαβουλευτική πρακτική, επειδή η εσωκομματική αντιπολίτευση είχε υιοθετήσει ως επικοινωνιακό μοντέλο τη συγκρουσιακή αντίληψη περί εχθρού και φίλου.

Η εσωκομματική αντιπολίτευση δημιούργησε έναν «εχθρό», τον πρόεδρο του κόμματος εδώ κι έναν χρόνο και όπως η ίδια, μέσω των εκπροσώπων της, παραδέχτηκε, εργάστηκε και εξακολουθεί να εργάζεται για το ευρύτερο πρόγραμμα της ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς.

Αυτό έχει να κάνει με την αναγωγή του συγκρουσιακού μοντέλου ενδοκομματικής αντιπολίτευσης σ’ ένα πολιτικό κόμμα σε άλλο επίπεδο θεμελίωσης. Τι θα πει αυτή η διατύπωση; Θα πει, ότι δεν αρκούσε η συγκρουσιακή λογική για να κατασκευαστούν τα πολιτικά πράγματα εντός της δημοκρατικής λειτουργίας της ΔΗΜΑΡ, αλλά θα έπρεπε να βρούμε τη σχετική νομιμοποίηση σε εξω-θεσμικά κέντρα πολιτικής ισχύος, τα οποία εδώ και δεκαετίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στους πολιτικούς σχεδιασμούς της κοινωνίας μας.

Η πολιτική της ισχύος δεν εξαρτάται, κατά την ενδοκομματική αντιπολίτευση της ΔΗΜΑΡ, από τη λογική δύναμη του επιχειρήματος, αλλά από την ταύτιση με τους αόρατους άρχοντες των εξωθεσμικών κέντρων. Η επιβίωση στο εσωτερικό της ΔΗΜΑΡ ενός εργαλειακού και θετικιστικού θύλακα ισχύος, ο οποίος επιδιώκει να την μετατρέψει σε «δεκανίκι» εξωθεσμικών κέντρων συνιστά την απειλή της πολιτικής παρουσίας της.

Συνοψίζοντας μπορούμε να υποστηρίξουμε τα εξής: Πρώτον, η παραίτηση του Φώτη Κουβέλη αποτελεί πράξη ύψιστης κομματικής γενναιοδωρίας. Ο ίδιος ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ έχει καταξιωθεί στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας ως μια πολιτική προσωπικότητα που δύσκολα μπορεί να επιβιώσει στην εποχή της κρίσης. Μετά, το δεύτερο σημείο έχει να κάνει με τη διαδικασία καθολικού αναστοχασμού, στην οποία θα πρέπει να επιδοθεί η ΔΗΜΑΡ.

Η συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος θα επιβεβαιώσει, όπως όλοι οι Ελληνες πολίτες πιστεύουν, τη μεγάλη δημοκρατική παράδοση της ανανεωτικής Αριστεράς. Και τρίτον, το εκλογικό πάθημα της ΔΗΜΑΡ συνιστά για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία μείζον πολιτικό μάθημα: η εκλογική ήττα της ΔΗΜΑΡ είναι μαθησιακή διαδικασία πολιτικής εκπαίδευσης των Ελλήνων πολιτών.

Κατά το επόμενο διάστημα η ελληνική κοινωνία θα κατανοήσει ότι η ίδια η πολιτική συγκρότησή της εξαρτάται από την ύπαρξη και τη λειτουργία κομμάτων όπως είναι η ΔΗΜΑΡ.

……………………………………………………………………………………………………………………………….

*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης