Του Βίκτωρα Νέτα
Ιδιαίτερα θερμή ήταν η συνάντηση του Κινέζου πρωθυπουργού Λι Κετσιάνγκ και με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο προεδρικό μέγαρο. Ο Κάρολος Παπούλιας στην προσφώνησή του είπε: Ελλάδα και Κίνα, «χώρες δύο μεγάλων πολιτισμών, που έδωσαν πάρα πολλά στον κόσμο, βρίσκονται σήμερα να συνεργάζονται εγκάρδια για την προώθηση κοινών συμφερόντων». Το κινεζικό «άνοιγμα», πράγματι εντυπωσιακό, προς την Ελλάδα, εύλογο είναι να δημιουργεί διάφορα ερωτήματα για προβληματισμό. Τα λόγια του Προέδρου Κάρολου Παπούλια, όσο και αν είναι και φαίνονται τυπικά, θέτουν δύο ζητήματα:
Πρώτον: Κίνα και Ελλάδα συνεργάζονται για την προώθηση κοινών συμφερόντων, ή είναι ισχυρότερα τα κινεζικά συμφέροντα που υπηρετούνται από τη συνεργασία; Η Κίνα είναι μια μεγάλη, κορυφαία οικονομική δύναμη -ανταγωνιστική των ΗΠΑ- στον κόσμο, που τρέχει με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ η μικρή Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομική κρίση, από την οποία απεγνωσμένα προσπαθεί να βγει με τεράστιες θυσίες του λαού της, οπότε και κάνει παραχωρήσεις για να προσελκύσει επενδύσεις. Με σοβαρή μελέτη και αξιολόγηση των στοιχείων της συνεργασίας μπορεί να εκτιμηθεί και να αξιοποιηθεί το κινεζικό άνοιγμα, ώστε με σωστή διαπραγμάτευση να προκύψει και για την Ελλάδα το μέγιστο δυνατό όφελος. Είναι σε θέση με τις σημερινές συνθήκες της οικονομικής κρίσης να διαπραγματευθεί η Ελλάδα; Θα μπορούσε, αν είχαν ομονοήσει τα κόμματα και έθεταν το εθνικό συμφέρον πάνω από το μικροκομματικό όφελος.
Η Ελλάδα, με τη στρατηγική της θέση στη Μεσόγειο, μπορεί να ζητήσει από τον ασιατικό γίγαντα επενδύσεις ανάπτυξης, που θα προσφέρουν μεγάλους αριθμούς απασχόλησης, ώστε να μειωθεί θεαματικά η ανεργία. Τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, τα τρένα κ.λπ. μάλλον συντηρούν τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας παρά τις αυξάνουν. Η ελληνική πλευρά, εκτός από τους εφοπλιστές, δεν έχει μελετήσει τις δυνατότητες του κινεζικού ανοίγματος, που θέλει την Ελλάδα μεγάλη πύλη, από την οποία να προωθούνται τα προϊόντα της στη μεγάλη αγορά της Ευρώπης. Υπάρχουν, ωστόσο, και τώρα περιθώρια για να αξιολογηθούν τα στοιχεία της ελληνοκινεζικής συνεργασίας.
Δεύτερον: Πράγματι Ελλάδα και Κίνα είναι δύο χώρες μεγάλου πολιτισμού, που έδωσαν πολλά στην ανθρωπότητα, όπως από όλους αναγνωρίζεται. Υπάρχει, ωστόσο, μεγάλη διαφορά στην αξιοποίηση του πολιτισμού από την κάθε χώρα. Η Κίνα τον αρχαίο πολιτισμό της τον αξιοποίησε και τον αξιοποιεί και σήμερα, δείχνοντας τεράστιο σεβασμό σε διανοητές, φιλοσόφους και οδηγητές της, όπως π.χ. ο Κομφούκιος, ενώ η Ελλάδα τον πρόσφερε στον κόσμο, αλλά η ίδια, εδώ και πολλές δεκαετίες, τον έχει παραμερίσει, τον έχει ξεχάσει και τον έβγαλε ακόμη και από την Παιδεία της.
Πριν από χρόνια κυκλοφορούσε σαν ανέκδοτο μία λαϊκή ρήση: «Η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο και αυτή έμεινε με τα σπαρματσέτα». Τα αρχαία ελληνικά έχουν εξωπεταχθεί από τα Γυμνάσια και τα Λύκεια, με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι της Μέσης Εκπαίδευσης, ακόμη και της Ανώτερης και της Ανώτατης, να μη γνωρίζουν σχεδόν τίποτε για τον Θουκυδίδη, για τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Επίκουρο και τους άλλους μεγάλους αρχαίους φιλοσόφους. Στις αμερικανικές ανώτατες στρατιωτικές και άλλες σχολές διδάσκεται και αναλύεται ο Θουκυδίδης και στην πατρίδα του τον αγνοούμε! Δεν τον αγνοούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που με τα Αρχαία που διδάχτηκε στο Γυμνάσιο της εποχής του έκανε μια εκπληκτική μετάφραση, του Θουκυδίδη, τον οποίο μελετούσε ακατάπαυστα βρίσκοντας απαντήσεις και λύσεις σε σύγχρονα προβλήματα.
Ανταποδίδοντας τους επαίνους για τη χώρα του και τον πολιτισμό της, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ είπε: «Στην Κίνα λέμε ότι αν ξύσεις το δέρμα του Κινέζου, θα βγει ένας αρχαίος Ελληνας και αν κάνεις το αντίστοιχο σε έναν Ελληνα, θα βγει ένας αρχαίος Κινέζος». Για τον Κινέζο, που σέβεται την αρχαία παράδοση της χώρας του, μπορεί αυτό να συμβαίνει. Για τον σημερινό Ελληνα, όμως, οπωσδήποτε δεν ισχύει. Αν ξύσεις το δέρμα του Ελληνα, όχι μόνο δεν θα βγει ένας αρχαίος Κινέζος, αλλά ούτε και ένας αρχαίος Ελληνας, που θα έπρεπε να είναι μέσα στο πετσί όλων, όπως είναι ο αρχαίος Κινέζος στο δέρμα κάθε Κινέζου.
Ο πολιτισμός της Κίνας και της Απω Ανατολής, όπως αναγνωρίζουν όλοι οι σινολόγοι, ταυτίστηκε με τη διδασκαλία του Κομφούκιου, που περιέχεται σε ένα μικρό βιβλίο, τα περίφημα «Ανάλεκτα». Ο μεταφραστής στα ελληνικά του βιβλίου, Σωτήρης Χαλικιάς (εκδόσεις Ινδικτος, Αθήνα 2001), σημειώνει στον πρόλογό του: «Από τότε ώς τις μέρες μας η οποιαδήποτε κοινωνική, πολιτική και πνευματική εκδήλωση στην Κίνα και τις άλλες χώρες της περιοχής μοιάζει να πηγάζει κατ’ ευθείαν από τη διδασκαλία του Κομφούκιου. (…) Πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια για τους λόγιους στην Κίνα -αλλά και στην Ιαπωνία, την Κορέα, το Βιετνάμ- και τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων τους, τα Ανάλεκτα υπήρξαν ο βασικός κώδικας ηθικής, η πηγή της ίδιας της πνευματικότητάς τους. Από τα χρόνια της δυναστείας Χαν (Han) ώς τις αρχές του εικοστού αιώνα ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία που μάθαιναν να αποστηθίζουν τα παιδιά ως τμήμα της βασικής εκπαίδευσής τους».
Θα είναι μέγα το κέρδος αν μάθουμε από τους Κινέζους να σεβόμαστε τον πολιτισμό μας, όπως αυτοί τον δικό τους.
