Του Βίκτωρα Νέτα
Ενα από τα πιο συνηθισμένα ερωτήματα που θέτουν επίμονα και απεγνωσμένα οι πολίτες στους δημοσιογράφους τον τελευταίο καιρό είναι: «Εσείς που είστε μέσα στα πράγματα και έχετε έγκυρες πληροφορίες, πότε βλέπετε ότι θα βγούμε από την κρίση και θα ξαναγυρίσουμε στις παλιές καλές μέρες;». Η αλήθεια είναι ότι ούτε οι δημοσιογράφοι, ούτε και οι πολιτικοί είναι «μέσα στα πράγματα», ούτε και έχουν τις όποιες «έγκυρες» πληροφορίες για το πώς και πότε θα βγούμε από την κρίση και αν ποτέ θα ξαναγυρίσουμε στις «καλές μέρες», δηλαδή θα εξαφανιστεί η ανεργία, θα εξαφανιστούν τα χαράτσια και θα αποκατασταθούν στα προ της κρίσης επίπεδα τα μεροκάματα, οι μισθοί και οι συντάξεις.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κρίση δεν έχει χτυπήσει μόνο την Ελλάδα, αλλά ολόκληρο τον πλανήτη και σε πολλές χώρες δεν είναι μόνο οικονομική. Σε δεκάδες χώρες ξέσπασαν πόλεμοι τα τελευταία τριάντα χρόνια: μεταξύ Βρετανίας και Αργεντινής το 1983, μεταξύ Ιράν-Ιράκ (1980-1988). Αλλά συρράξεις με χιλιάδες θύματα είχαμε και στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική: στη Λιβερία, στην Αγκόλα, στο Σουδάν, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, στη Μολδαβία, στον Καύκασο, στη Μέση Ανατολή, στην πρώην σοβιετική Κεντρική Ασία, στο Αφγανιστάν και αλλού.
Στις μέρες μας ζούμε το μεγάλο δράμα της Συρίας, με χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια πρόσφυγες, τη σφαγή στην Ουκρανία, που κορυφώθηκε με την κατάρριψη του μαλαισιανού Μπόινγκ με 300 νεκρούς, τη νέα πολεμική σύγκρουση Ισραηλινών και Παλαιστινίων, που εγκυμονεί τον κίνδυνο νέας μεγάλης φωτιάς στην πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής. Εκτός από τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, οι συρράξεις αυτές δημιούργησαν και τεράστια κύματα προσφύγων. Μόνο το 2013 ο αριθμός των προσφύγων έφτασε τα 50 εκατομμύρια, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Είναι τραγική, οδυνηρή και απογοητευτική η διαπίστωση ότι ο ΟΗΕ κατάντησε απλώς να μετράει τα θύματα των πολεμικών συγκρούσεων και εμφανίζεται ανήμπορος να σταματήσει την αιματοχυσία και να προστατεύσει την ειρήνη. Παρακολουθεί τα τελευταία χρόνια τη σφαγή στη Συρία και την Ουκρανία. Από το 1947, είναι απλός θεατής του αιματηρού πολέμου Ισραηλινών-Παλαιστινίων και επί 40 χρόνια δεν έκανε τίποτε απολύτως για να διευκολύνει μια τίμια λύση του Κυπριακού. Αλλά ακόμη και στα πιεστικά οικολογικά προβλήματα, όπως το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», δεν μπόρεσε να δώσει λύσεις, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει ο πλανήτης από βιβλική καταστροφή.
Η διεθνής κοινότητα, που ιδρύθηκε αμέσως μετά τον καταστροφικό Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ακριβώς για να αποσοβήσει μια τρίτη παγκόσμια αναμέτρηση με τη χρήση πυρηνικών όπλων, έχει κυριολεκτικά ατονήσει. Η ανθρωπότητα δεν έφθασε μεν στον πυρηνικό όλεθρο, αλλά εξακολουθούν οι ηγεσίες της να διαπράττουν τα ίδια λάθη, να υποτιμούν την ανθρώπινη αξία και να δικαιώνουν τον Θουκυδίδη, που κατηγορηματικά προέβλεψε πριν από 2.500 χρόνια ότι τα ίδια θα συμβαίνουν στο μέλλον όσο δεν αλλάζει η ανθρώπινη νοοτροπία. Ο 20ός αιώνας, με τους δύο βάρβαρους πολέμους, ήταν ο πιο καταστροφικός στην ιστορία του πλανήτη. Μάταια κάποιοι πίστεψαν ότι ο 21ος αιώνας θα ήταν ειρηνικός. Διαψεύδονται συνεχώς από τις φρικιαστικές σφαγές αθώων, ακόμη και παιδιών, στα δεκάδες πολεμικά θέατρα, για να επιβεβαιώνεται ότι ο άνθρωπος και ένα είδος αρουραίων είναι τα μόνα είδη του ζωικού βασιλείου που σκοτώνονται μεταξύ τους.
Ο κορυφαίος ιστορικός Ερικ Χόμπσμπαουμ, κλείνοντας το ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο του «Η εποχή των άκρων. Ο σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991» (στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 2010) με το κεφάλαιο «Προς τη νέα χιλιετία», εμφανίζεται μάλλον απαισιόδοξος για το μέλλον. Γράφει ότι ο 20ός αιώνας τερματίστηκε μέσα σε μια δίνη προβλημάτων, για τα οποία κανείς δεν είχε, ούτε ισχυρίστηκε πως έχει λύση. Και σημειώνει πως οι πολίτες προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους «μέσα στην παγκόσμια ομίχλη που τους περιτυλίγει» και για το μόνο που είναι σίγουροι είναι ότι μια ιστορική εποχή τελείωσε. Και καταλήγει: «Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και εγώ ως ιστορικός, που η ηλικία μου αποκλείει το ενδεχόμενο να περιμένω δραματικές αλλαγές προς το καλύτερο στο υπόλοιπο διάστημα της ζωής μου, δεν μπορώ λογικά να αρνηθώ την δυνατότητα ότι, σε 25 χρόνια ή σε μισό αιώνα, τα πράγματα μπορεί να φαίνονται πιο ελπιδοφόρα».
Πόσο μακριά από αυτές τις προβλέψεις είναι ο ελληνικός πολιτικός κόσμος, που φλυαρεί ανούσια στη Βουλή και στα τηλεοπτικά παράθυρα; Η κυβέρνηση εμφανίζεται αισιόδοξη και διαβεβαιώνει με δηλώσεις του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά και του αντιπροέδρου της, Ευάγγελου Βενιζέλου, ότι η χώρα βγαίνει από το τούνελ της κρίσης μετά τις μεγάλες θυσίες του λαού και υπόσχεται ελαφρύνσεις. Η αξιωματική αντιπολίτευση διά του Αλέξη Τσίπρα τα περιγράφει όλα «μαύρα», χωρίς να διατυπώνει μια αξιόπιστη πρόταση για το πώς θα γίνουν «άσπρα». Είναι και αυτές οι εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις ακόμη μια απόδειξη της αναξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, που βύθισε τη χώρα στο τούνελ της κρίσης.
