Του Τάσου Παππά
Στην έρευνα της Public Issue, που δημοσίευσε η «Εφ.Συν.» (19-7-2014) στο πλαίσιο του αφιερώματος «40 χρόνια μεταπολίτευση», το 42% των πολιτών θεωρεί αρνητικό γεγονός την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το ποσοστό των αρνητικών γνωμών είναι υψηλό λόγω της οικονομικής κρίσης και των συνεπειών της που βιώνουν με δραματικό τρόπο οι περισσότεροι Ελληνες. Στην κατάσταση απελπισίας που έχουν περιέλθει είναι λογικό να ενοχοποιούν την ευρωζώνη και το κοινό νόμισμα. Ωστόσο, προσοχή. Το συγκεκριμένο στοιχείο προκύπτει από έρευνα που έγινε το 2007, δηλαδή ένα χρόνο πριν ξεσπάσει η κρίση στον κόσμο και τρία χρόνια πριν αρχίσουμε να τη νιώθουμε στη χώρα μας. Δηλαδή, σε περίοδο παχυλής αμεριμνησίας.
Γιατί όμως μια στρατηγική επιλογή του αστισμού, που είχε τη συγκατάθεση των λαϊκών τάξεων, έχει χάσει σημαντικό κομμάτι από το αρχικό κύρος της; Μήπως είχαν δίκιο όσοι τότε έλεγαν ότι έτσι όπως προωθείται η νομισματική ένωση μόνο προβλήματα θα φέρει στις αδύναμες οικονομίες; Μήπως, επίσης, έχουν σήμερα δίκιο εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα; Αυτοί πάντως που θα σπεύσουν να δηλώσουν δικαιωμένοι για τις αντιρρήσεις και τις ενστάσεις τους πρέπει να δώσουν μια πειστική απάντηση στο ερώτημα: Πώς εξηγείται το γεγονός ότι, παρά τα οφθαλμοφανή κατασκευαστικά λάθη στο οικοδόμημα της ευρωζώνης, παρά τα όσα έχει υποστεί η οικονομία της χώρας από τα μνημόνια, η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών εξακολουθεί (με ποσοστά κοντά στο 70%) να θεωρεί ότι η αποχώρηση από το ευρώ θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα απ’ αυτά που υποτίθεται ότι θα λύσει;
Η απάντηση είναι, νομίζουμε, απλή. Μπορεί ο απολογισμός να μην είναι θετικός, μπορεί το μέλλον να προδιαγράφεται δυσοίωνο, αν δεν αλλάξει θεαματικά η κατάσταση στην Ευρώπη και αν δεν ανατραπούν οι δυσμενείς συσχετισμοί που έχουν επιβληθεί από τη γερμανική ηγεμονία, ωστόσο στην παρούσα φάση και με δεδομένα τα αποτελέσματα της ένταξης, οι πιθανολογούμενες επιπτώσεις από μια πολιτική ρήξης προβλέπονται δυσβάσταχτες. Η Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες του Νότου, με εξαίρεση την Ιταλία, αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους στις προτεραιότητες του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας. Αυτό ξεκίνησε με την ΕΟΚ, αλλά πήρε διαστάσεις με τη δημιουργία της ευρωζώνης. Οι εστίες βαριάς βιομηχανίας συρρικνώθηκαν, οι οικονομίες τους είναι εξαρτημένες στο πεδίο της ενέργειας, τα εμπορικά ισοζύγιά τους είναι ελλειμματικά και το μοντέλο των υπηρεσιών που έχουν οικοδομήσει είναι ευάλωτο. Σύμφωνα με τον Κ. Λαπαβίτσα «η ελληνική βιομηχανία λίμνασε κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου του ευρώ… Η συνολική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας συνετρίβη εντός της ΟΝΕ» (21-2-2014).
Αν οι χώρες του Νότου έβγαιναν από το ευρώ, θα ήταν υποχρεωμένες να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους. Αυτό βεβαίως θα ενίσχυε τις εξαγωγές τους, ταυτοχρόνως όμως θα έκανε πιο ακριβές τις εισαγωγές τους. Επειδή ακριβώς δεν διαθέτουν μια σταθερή και δυναμική παραγωγική βάση που θα μπορούσε καλύψει την εγχώρια ζήτηση σε όλα τα επίπεδα, θα υποχρεωθούν να «κόψουν χρήμα», τροφοδοτώντας έτσι τον πληθωρισμό και αυξάνοντας το χρέος τους. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο Γερμανός οικονομολόγος της κεϊνσιανής σχολής Ελμαρ Αλτφάτερ, «στον καιρό του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, στον οποίο από τον συνολικό όγκο των συναλλαγών μόνο το 1-2% σχετίζεται με αγαθά και υπηρεσίες και το υπόλοιπο 99% είναι καθαρά χρηματικές συναλλαγές, η υποτίμηση των νομισμάτων θα ήταν ακόμη μία ευκαιρία πλουτισμού για τους κερδοσκόπους» («Εφ.Συν.», «Ιδέες παλιές και νέες» 19-7-2014).
Αν μια συλλογικότητα, όπως είναι η ευρωζώνη, δυσκολεύεται να αποκρούσει αποτελεσματικά την οργανωμένη δολιοφθορά των χρηματιστηριακών ελίτ (οι γνωστοί γύπες των αγορών), μπορούμε να φανταστούμε πόσο ανίσχυρες θα είναι οι χώρες με τα εθνικά νομίσματα απέναντι στα κερδοσκοπικά παιχνίδια. Υπάρχει άλλωστε προηγούμενο. Η βρετανική οικονομία, που δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις που εξαπέλυσε εναντίον της λίρας ο εσχάτως «φιλάνθρωπος» και σφόδρα ανήσυχος για την πορεία των οικονομικών πραγμάτων, μεγαλοεπενδυτής Σόρος.
Οφείλουμε βεβαίως να επισημάνουμε ότι αυτοί που εισηγούνται την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα (αναφερόμαστε στην αριστερή κριτική) παραδέχονται ότι δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση και πως θα χρειαστεί για μερικά χρόνια οι πολίτες να υποστούν θυσίες έως ότου αρχίσει να δίνει καρπούς η εναλλακτική στρατηγική. Μόνον που τέτοια πρόταση δεν έχει κατατεθεί από κανέναν πολιτικό φορέα. Ετσι, όταν στη μια πλευρά είναι το προβληματικό παρόν και στην άλλη το αβέβαιο και περιπετειώδες μέλλον, ενστικτωδώς οι πολίτες επιλέγουν να ταυτιστούν εκόντες άκοντες με το προβληματικό παρόν, διατηρώντας την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα διορθωθεί.
