Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*

Μεγάλη δημοσιότητα δόθηκε στα τέλη Ιουνίου στο γεγονός ότι ο αριθμός των κατοίκων της χώρας μας που ζει στο όριο της φτώχειας (η επίσημη ορολογία είναι: «πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού») έφτασε τα 3.795.100 ή το 34,6% του πληθυσμού. Από τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης μόνο η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Λετονία είχαν ποσοστό μεγαλύτερο από εκείνο της χώρας μας. Τα στοιχεία αυτά, όμως, αφορούν το έτος 2012 και όχι το 2013, όπως λανθασμένα γράφτηκε στις εφημερίδες (τα στοιχεία για το 2013 θα γίνουν γνωστά ύστερα από έναν χρόνο περίπου).

Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε πόσο αυξήθηκε ο αριθμός των κατοίκων της χώρας μας που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας την τριετία 2010-2012 -εφαρμογής των Μνημονίων- και πώς συνδέεται η αύξηση αυτή με την αύξηση της ανεργίας και τη μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) σε σταθερές τιμές την ίδια περίοδο. Τα στοιχεία είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε. (της Eurostat).

Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του πίνακα που ακολουθεί δίνεται ο αριθμός των κατοίκων της χώρας μας σε χιλιάδες που βρίσκονταν στο όριο της φτώχειας (φτώχεια απ’ εδώ κι εμπρός) τα έτη 2009-2012, στη 2η στήλη ο αριθμός των ανέργων (ανεργία απ’ εδώ κι εμπρός) σε χιλιάδες και στην 3η το ΑΕΠ σε δισ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2005 τα έτη 2009-2013. Στο δεύτερο μέρος του πίνακα δίνεται η συνολική αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας καθώς και η μείωση σε δισ. ευρώ του ΑΕΠ το 2012 σε σχέση με το 2009.

Από το δεύτερο μέρος του πίνακα φαίνεται ότι το 2012 σε σχέση με το 2009 η αύξηση της φτώχειας ήταν λίγο μεγαλύτερη από την αύξηση της ανεργίας (στις δύο περιπτώσεις ξεπερνούσε τις 700.000). Στο ίδιο διάστημα το ΑΕΠ σε δισ. ευρώ σε σταθερές τιμές μειώθηκε σχεδόν κατά 42 δισ. ευρώ.

Από την ανάλυση της σχέσης της αύξησης της φτώχειας με την αύξηση της ανεργίας και της αύξησης της ανεργίας με τη μείωση του ΑΕΠ προέκυψε ότι υπάρχει σχεδόν απόλυτη συσχέτιση της αύξησης της ανεργίας με τη μείωση του ΑΕΠ και της αύξησης της φτώχειας με την αύξηση της ανεργίας. Κατά συνέπεια η πρωτοφανής αύξηση τόσο της ανεργίας όσο και της φτώχειας στη χώρα μας μέσα σε 3 μόλις χρόνια οφείλεται στη μείωση του ΑΕΠ, δηλαδή στην πολύ μεγάλη ύφεση στο ίδιο διάστημα. Με τη σειρά της η ύφεση οφείλεται στην εφαρμογή των μέτρων των Μνημονίων που υπέγραψαν και εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις της περιόδου 2009-2012. Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν μεγάλη μείωση της κατανάλωσης και ακόμα μεγαλύτερη μείωση των επενδύσεων, και ιδιαίτερα των δημόσιων.

Από την 3η και τη 2η στήλη του πίνακα φαίνεται ότι η ύφεση συνεχίστηκε και το 2013 με βραδύτερο ρυθμό απ’ ό,τι το 2012 και το 2011 με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας με επίσης βραδύτερο ρυθμό. Με βάση τις συσχετίσεις που προαναφέρθηκαν και δεδομένου ότι η ανεργία το 2013 έφτασε το 1.330.000 η φτώχεια το 2013 είναι πιθανόν να έφτασε ή και να ξεπέρασε τα 4.000.000.

Τι θα συμβεί το τρέχον έτος 2014; Το ποια θα είναι η εξέλιξη του ΑΕΠ, δηλαδή αν συνεχιστεί, με βραδύτερο ρυθμό, η ύφεση (όπως προβλέπουν διεθνείς οργανισμοί) ή αν θα υπάρξει οριακή ανάπτυξη (της τάξης του 0,5%, όπως προβλέπει η κυβέρνηση) θα το γνωρίζουμε στις αρχές του 2015. Ανεξάρτητα, όμως, από την εξέλιξη αυτή, το βέβαιο είναι ότι τόσο ο πολύ μεγάλος αριθμός των κατοίκων της χώρας που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας όσο και ο επίσης πολύ μεγάλος αριθμός των ανέργων, αν μειωθούν στην περίπτωση που θα υπάρξει οριακή ανάπτυξη, οι μειώσεις τους το 2014 θα είναι οριακές, δηλαδή πολύ μικρές.

Δεδομένου ότι η πορεία της οικονομίας της Ελλάδας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την πορεία των οικονομιών του συνόλου των κρατών-μελών της Ε.Ε., το αν θα υπάρξει (και πόση) ανάπτυξη και μείωση (και πόση) της ανεργίας και της φτώχειας στη χώρα μας το 2015 και τα επόμενα χρόνια, θα εξαρτηθεί από τον ρυθμό ανάπτυξης των οικονομιών των κρατών αυτών. Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα προβλέψεις ο ρυθμός αυτός, δυστυχώς, δεν προβλέπεται να είναι πολύ υψηλός. Ανεξάρτητα, όμως, από τις εξελίξεις στην οικονομία της Ε.Ε. ως συνόλου, η ανάπτυξη και η μείωση της ανεργίας και της φτώχειας στη χώρα μας θα εξαρτηθεί και από την πολιτική που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις πρόωρες εκλογές οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα θα διεξαχθούν το αργότερο στις αρχές του 2015.

………………………………………………………………………………………………………………………….

* Πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.