Του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή*
Οποιος συνέβη να εργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον ΟΟΣΑ ως εξωτερικός συνεργάτης, γνωρίζει πως η διαδικασία είναι ορισμένη: αναγγελία του έργου, εκδήλωση ενδιαφέροντος από κοινοπρακτούντα σχήματα (consortia) παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών συναφών προς το έργο, προεπιλογή σχημάτων (shortlist), αποστολή της προκήρυξης του έργου στα προεπιλεγμένα σχήματα, προετοιμασία και υποβολή προσφοράς με ιδιαίτερη βαρύτητα (ώς 70%) στα βιογραφικά της Ομάδας Εργου, αξιολόγηση της προτεινόμενης μεθοδολογίας και της οικονομικής προσφοράς με κριτήριο τη «βέλτιστη τιμή» (best price), επιλογή εντέλει της «νικητήριας πρότασης» (winning proposal), η οποία συμβολαιοποιείται και το έργο αρχίζει αμέσως.
Δεν νοείται προκήρυξη έργου η οποία να μην καθορίζει τον στρατηγικό στόχο του έργου, την ανάλυση του έργου σε συγκροτημένες ενότητες (components), που αναλύονται σε συγκεκριμμένες δράσεις (tasks) προς υλοποίηση, για κάθε μία από τις οποίες δεσμεύονται ειδικοί για δεδομένο αριθμό εργατοημερών (mandays), για παράδοση σε αμετακίνητες ημερομηνίες (deadlines) αναφορών, σχεδίων, προτάσεων, ενημερώσεων (τα λεγόμενα deliverables), για την εν προόδω αποτίμηση των ενεργειών και την εκ των υστέρων αποτίμηση όλου του έργου. Το έργο ολοκληρώνεται με την τελική αναφορά (final report) και δεν είναι σπάνιο να γίνεται λόγος εκεί για επέκταση του έργου, συμπλήρωσή του, συνέχισή του (follow up) και να εξηγούνται οι λόγοι τέτοιας εισήγησης. Θα υποθέσει κανείς πως αυτή η σύντομη -και όχι λεπτομερειακή- περιγραφή αρκεί για να δεσμεύει απολύτως τους ειδικούς που συμμετέχουν στο έργο και δεν επιτρέπει παρεκκλίσεις. Μεταβολές ωστόσο είναι εφικτές, όχι μόνο επειδή η πραγματικότητα κατά την υλοποίηση του έργου μπορεί να κομίζει διαφορετικά δεδομένα από εκείνα της προκήρυξης, αλλά και επειδή κάθε έργο έχει το «λογικό του πλαίσιο» (logframe), που επιδέχεται τεκμηριωμένες βελτιώσεις.
Το Μνημόνιο για την Ελλάδα δεν υπήρξε κάτι άλλο εκτός από ένα έργο (project) που ανέλαβε να το υλοποιήσει η κοινοπραξία (consortium) με το όνομα «τρόικα». Αυτό το έργο δεν στηρίχτηκε σε προκήρυξη (terms of reference), όπου η Ελλάδα, δηλαδή ο επωφελούμενος (beneficiary), είχε καθοριστικό ρόλο, ούτε την ικανότητα κατάθεσης έντιμων στοιχείων ούτε καν τη θέληση συνεργασίας με τον έχοντα το συμβόλαιο του έργου (contractor). Aν βραχύβια κυβερνητικά σχήματα ανέλαβαν να εκλογικεύσουν τη συμμετοχή της χώρας στο έργο, αν έπραξαν καλά ή όχι, αν τα κόμματα στήριξαν ή υπονόμευσαν το έργο, αν εντέλει έγινε αυτό που έπρεπε ή όχι, είναι ζητήματα που εντάσσονται στην εκ των υστέρων αποτίμηση του έργου (ex post assessment), η οποία δεν έχει αρχίσει, αφού το έργο έχει ακόμα μερικούς μήνες υλοποίησης μπροστά του.
Η παραπάνω περιγραφή -στοιχειώδης, το επαναλαμβάνουμε- με αναφορά σε αγγλικούς όρους (η αγγλική είναι γλώσσα εργασίας του Μνημονίου) επιδιώκει να υπογραμμίσει πως το έργο «Μνημόνιο» οδεύει προς τη λήξη του, η λογική όμως των επόμενων βημάτων θα είναι η ίδια. Και το επόμενο λογικό βήμα είναι, με βάση τα ισχυρά και αδύνατα σημεία του έργου που λήγει, τις ευκαιρίες και απειλές που αφήνει πίσω του (SWOT Analysis), με βάση δηλαδή την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε, να διατυπώσει η χώρα το έργο των επόμενων χρόνων (πενταετές για ορισμένους, εξαετές για άλλους) και να αναλάβει την υλοποίηση της συνέχειας (follow up) με τις διαδικασίες που αναφέραμε, με άξονα το «λογικό πλαίσιο» (logframe). Με άλλα λόγια, η χώρα καλείται να προχωρήσει με δικές της δυνάμεις. Αυτό το έργο δεν μπορεί να γίνει από κάποια «τρόικα» ή παρεμφερές σχήμα. Εχει κοστίσει αρκετά στους τροϊκανούς, έχει προκαλέσει αναταράξεις εντός των σχηματισμών τους και δύσκολες πολιτικές εξελίξεις, έχει αποφέρει κέρδη εκεί όπου είχε την υποχρέωση να τα αποδώσει. Το καρότο για την Ελλάδα θα είναι μια άλλη αντιμετώπιση του χρέους, των «μεταρρυθμίσεων» και των «προαπαιτούμενων», εφόσον το έργο θα υλοποιείται ικανοποιητικά (χρονικά και προϋπολογιστικά). Το μαστίγιο θα είναι η Ομάδα Δράσης (Task Force), που θα ελέγχει (επί πέντε ή έξι χρόνια!!) το έργο. Μια άλλη ιστορία!
…………………………………………..
* Συγγραφέας
