Του Τηλέμαχου Χυτήρη
Υπήρχε μια ειδική σχέση. Το γνώριζαν όλοι. Τον ονόμαζαν χαρισματικό. Αυτή ήταν η καλή εκδοχή. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον έλεγαν δημαγωγό και λαϊκιστή. Γεννάται το ερώτημα «Τι σχέση πρέπει να έχει ο πολιτικός με τον λαό;». Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ξεκάθαρος: «Ο λαός είναι ο ισχυρότερος παράγων στη Δημοκρατία». Στις όποιες επιφυλάξεις, απαντούσε: «Η πολιτική δεν είναι μετέωρη, ούτε βγαίνει από παρθενογένεση, πάντα κάπου στηρίζεται. Αλλοι την στηρίζουν στον ξένο παράγοντα ή στην οικονομική ολιγαρχία ή στα σώματα ασφαλείας, εμείς στηριζόμαστε στο λαό και το εννοούμε». (Πολλοί –και σοβαροί– συγχέουν τον λαό με «το κοινό» που είναι υποκατάστατο, δημιούργημα των μέσων ενημέρωσης.) Μια μέρα τον είδα πολύ ανήσυχο, κάτι έτρεχε με το θέμα της Κύπρου. Τον ρώτησα. Απάντησε θυμωμένα: «Πιέζουν, τους είπα ότι δεν συμφωνώ, αν επιμείνουν, θα παραιτηθώ, υπάρχουν και οι εκλογές». Επειτα από καιρό του το θύμισα. Με φανερή ικανοποίηση μου είπε: «Δεν μου ξανάπαν κουβέντα, φαίνεται το άφησαν». Και συμπλήρωσε: «Τουλάχιστον για την ώρα».
Για τον Ανδρέα Παπανδρέου ο λαός ήταν όπλο διαπραγμάτευσης, η τελευταία προσφυγή. Ακόμα κι όταν ο λαός έκανε λάθος –πολλές φορές κάνει–, ήταν απόλυτος: «Φταίνε οι πολιτικοί». Κατηγορούσε τους πολιτικούς που απέφευγαν τον λαό, που τον υποτιμούσαν, που ήθελαν να κυβερνούν αφ’ υψηλού, από τα γραφεία και τα αξιώματά τους, τα οποία όμως είχαν λάβει «εν ονόματι του λαού»! «Για να είσαι πολιτικός, πρέπει να είσαι μάχιμος», έλεγε. Στις μεγάλες συγκεντρώσεις ήταν ο εαυτός του, αναβαπτιζόταν, ό,τι έλεγε το πίστευε, γι’ αυτό είχε ανταπόκριση. Συζητούσε με τον κόσμο. Γνώριζε τον σφυγμό του. Δεν υποδυόταν, όπως τον κατηγορούσαν. Εξάλλου, το ψεύτικο ενστικτωδώς απορρίπτεται. Ηταν διαφορετικός, κι αυτό το εξέπεμπε. Από τη σύγχρονη και περιπετειώδη ιστορία μας, υποστήριζε με θαυμασμό τη δημιουργία και τη δράση του ΕΑΜ, θεωρούσε ότι «ήταν η υψηλότερη στιγμή του λαού μας». Το ΠΑΣΟΚ για τον Ανδρέα Παπανδρέου εκεί αποσκοπούσε, σε ένα μεγάλο προοδευτικό–πατριωτικό Κίνημα. Το κατάφερε τα πρώτα χρόνια της Κυβέρνησης της Αλλαγής. Η συμμετοχή ήταν πρωτόγνωρη.
Υπεράσπιζε το ΠΑΣΟΚ, το πολιτικό του δημιούργημα, μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, «χωρίς αυτό, δεν είμαστε τίποτα», και καλούσε όλους στην ενότητα και τη διαφύλαξή του, πράγμα που τελικά δεν έγινε. Οι αιτίες πολλές. Δεν διέθεταν όλοι τις ίδιες πολιτικές άξιες, ούτε βεβαίως τις ίδιες ικανότητες με τον προπάτορά τους. Οι καιροί άλλαξαν, λένε πολλοί. Ναι, αλλά η σχέση λαού και πολιτικής είναι ένα ζητούμενο. Ιδιαίτερα στις μέρες μας που οι αποστάσεις από τον λαό έχουν πολύ μεγαλώσει, αν δεν έχουν διαρραγεί, πράγμα επικίνδυνο για τη Δημοκρατία, τη συνοχή της κοινωνίας και εντέλει τη χώρα.
Ο Ανδρέας (όπως τον αποκαλούσαν όλοι, καθόλου τυχαία) είχε τον τρόπο του με τον λαό και οι αντιρρήσεις δεν πείθουν. Μάλλον συνηγορούν στην εκκωφαντική αδυναμία του σήμερα και στην απαξίωση πολιτικής και πολιτικών, που όλοι ζούμε.
