Του Τάσου Τσακίρογλου
Ηταν ένα βράδυ, περίπου τρία εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν η Λούσι σήκωσε το κεφάλι προς τα άστρα και, γεμάτη έξαψη και περηφάνια, ψιθύρισε: «Είμαι εγώ». Εκείνη τη στιγμή ξεκινούσε η ανθρώπινη περιπέτεια ενός πλάσματος που μπόρεσε να σηκωθεί στα δυο του πόδια και από τότε να διασχίσει την έρημο της ιστορίας χάρη στην ευφυΐα και τη φαντασία του.
Eνας από τους διαδεδομένους αστικούς μύθους της εποχής μας, ο οποίος αποδίδεται ακόμα και στον Αϊνστάιν, είναι ότι οι άνθρωποι μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν μόνο το 10% του εγκεφάλου τους, κάτι που υπονοεί ότι ένα άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το ανεκμετάλλευτο δυναμικό και να αυξήσει τη νοημοσύνη του. Σε μια τέτοια περίπτωση πολλά απίστευτα και θαυμαστά θα συνέβαιναν, τα οποία θα μας άφηναν άφωνους, αφού θα αποκάλυπταν τις κρυμμένες δυνατότητες ενός πλάσματος φτιαγμένου «κατ’ εικόνα». Αυτός ο μύθος αποτελεί τον καμβά της ευφάνταστης ταινίας του Λικ Μπεσόν, με τον τίτλο «Λούσι», στην οποία η πρωταγωνίστρια (Σκάρλετ Γιόχανσον), παίρνοντας άθελά της μια χημική ουσία, θέτει σε κίνηση τον μηχανισμό «επέκτασης» του εγκεφάλου της στα 20%, 30%…100%. Το τι συμβαίνει, αξίζει να το δείτε στην οθόνη.
Η πραγματική Λούσι, ο κοινός μας πρόγονος, έζησε στην περιοχή Χαντάρ της Αιθιοπίας, όπου περίμενε υπομονετικά εκατομμύρια χρόνια για να την ανακαλύψουν το 1974 οι Μορίς Ταγέμπ και (οποία σύμπτωσις!) Ντόναλντ Γιόχανσον(!). Προφανώς δεν είχε καμία σχέση με τη συνονόματή της κινηματογραφική καλλονή, αφού τους χωρίζουν τα ποτάμια της φυσικής και πολιτισμικής εξέλιξης. Και όμως…
Η Λούσι του Μπεσόν μέσα από τη σταδιακή της μεταμόρφωση δοκιμάζει τη γοητεία, αλλά και τον πόνο που συνεπάγεται η κατάκτηση της γνώσης για τον κόσμο που την περιβάλλει. Μια γνώση που της δίνει απεριόριστες δυνατότητες και τρομακτική ελευθερία, αλλά και αρκετή μοναξιά και φόβο. Βιώνει το αίσθημα των βιβλικών Πρωτόπλαστων και τη μετατροπή της ευλογίας σε κατάρα, μόλις φάνε τον καρπό της γνώσης.
Η παρακμή του πολιτισμού, η τρέλα του κέρδους, η μεγαλοφυΐα, το έγκλημα, ο αλτρουισμός και η Πτώση οδηγούν στη συνειδητοποίηση ότι τα πάντα στο σύμπαν είναι αλληλένδετα, ότι καθοριστικός παράγοντας της ύπαρξής μας είναι ο χρόνος και ότι, κατά βάθος, παραμένουμε (έστω και πολιτισμένα) ζώα. Η Λούσι, λίγο πριν χαθεί στο συνεχές του χωροχρόνου, αφήνει καταγεγραμμένη σε ένα «στικάκι» την καθολική της γνώση στους επιστήμονες που την παρακολουθούν, με το μήνυμα: «Η ζωή μάς δόθηκε πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, τώρα ξέρετε τι μπορείτε να κάνετε μ’ αυτήν».
Προφανώς ξέρουμε τι έχουμε κάνει μ’ αυτήν, αφού την έχουμε περιορίσει σε μια μονοδιάστατη ύπαρξη μπλεγμένη στα πλοκάμια της κτητικότητας, του ατομικισμού και της αλαζονείας. Και, φυσικά, της άγνοιας. Μιας άγνοιας που αγγίζει τα όρια του κρετινισμού, αφού αγνοούμε όλο τον πλούτο και την ποικιλομορφία, όλη την πολυπλοκότητα και τις δυνατότητες αυτής της ζωής «που μας έχει δοθεί». Και αρνούμαστε να μάθουμε «τι μπορούμε να κάνουμε μ’ αυτήν», αφού, όπως έλεγε ο Ε. Φρομ, κυριαρχεί «ο φόβος μπροστά στην ελευθερία».
Ενα χρόνο μετά την ανακάλυψη της Λούσι στην Αιθιοπία, οι Pink Floyd ηχογραφούσαν στα «Abbey Road Studios» του Λονδίνου το «Wish You Were Here»:
«Year after year,
Running over the same old ground.
What have we found
The same old fears».
Τι έχουμε ανακαλύψει;
Τους ίδιους παλιούς φόβους…
