Ο Σταμάτης Κραουνάκης σκίζει με τη νέα του μουσική παράσταση στη «Χελώνα»
Μας έχει συνηθίσει σε υπερβολές, πολλοί τον θεωρούν λαϊκιστή. Μας έχει χαρίσει και εξακολουθεί να μας χαρίζει υπέροχες μουσικές και γεμάτες συναίσθημα -εσχάτως και αντιμνημονιακά συνθήματα- παραστάσεις. Κι ενώ προφητεύει ότι θα γίνει της πουτάνας, ετοιμάζεται για παραστάσεις στο Old Vic του Λονδίνου, που στηρίζεται σε μαικήνες
Της Εφης Μαρίνου Φωτογραφίες: Μάριος Βαλασόπουλος
Στη «Χελώνα» σάς περιμένει «Η αγκαλιά η μεγάλη» του. Από τον Μάρτιο όμως θα αποδράσει μ’ έναν Αριστοφάνη… τσέπης στην Ευρώπη. Μιλάμε για τον Σταμάτη Κραουνάκη, που μαζί με μια ενισχυμένη Σπείρα Σπείρα προετοιμάζεται για την παράσταση, επιλογές από όλες τις αριστοφανικές κωμωδίες, που θα παρουσιάσουν στις 13, 14, 15 Μαρτίου στο Old Vic του Λονδίνου, στις 23, 24, 25 Μαρτίου στην Κωνσταντινούπολη, εγκαινιάζοντας ένα καινούργιο θέατρο, και αργότερα στο Εθνικό Θέατρο της Τιμισοάρα στη Ρουμανία.
Εχει γράψει υπέροχα τραγούδια και μουσικές. Είναι πληθωρικός, ανοικονόμητος, τα λέει έξω από τα δόντια. Κάποιοι θεωρούν ότι τα παραλέει. Μια κουβέντα με τον Σταμάτη Κραουνάκη, συμφωνείς – δεν συμφωνείς μαζί του, κατρακυλάει παντού. Αλλά έχει ενδιαφέρον.
- Με Αριστοφάνη στο Old Vic;
«Οι Ελληνες σ’ ένα σημείο είμαστε άπαιχτοι. Εχουμε τον Διόνυσο! Είμαι ενθουσιασμένος όπως στήνουμε με την Αγγελική Στελλάτου την παράσταση. Δουλεύω τις λέξεις έτσι που να έχει σημασία ο ήχος και όχι το νόημα. Χωρίς υπέρτιτλους, με κείμενα μεταφρασμένα, θέλω οι θεατές να εισπράξουν τον αληθινό μουσικό κραδασμό. Τα σώματα, μιλώντας και τραγουδώντας, θα προβάλλουν την ανάμνηση ενός υπέροχου ελληνικού γλεντιού. Το γκρουπ έχει ηλεκτρικό. Κι εγώ ροκάρω συνειδητά».
- Η αγκαλιά της «Χελώνας» μεγαλώνει;
«Ο κόσμος έρχεται χάλια και φεύγει με ελαφρωμένη καρδιά. Ξεκίνησα με τρομερή αγωνία και έγινε το όνειρο. Χωρίς καν αφίσες. Αισθανόμουν ότι ο δημοσιογραφικός κόσμος περίμενε να αποτύχουμε».
- Γιατί;
«Για να κλάψει τον νεκρό… Είναι γνωστό πως ό,τι δεν ελέγχεται θέλουμε να αποτύχει».
- Εννοείτε, ας πούμε, ότι η «Εφημερίδα των Συντακτών» ήθελε να αποτύχετε;
«Εννοώ ότι όποιον δεν έχει πίσω του δεκαπέντε κουλές πιαραντζούδες να τηλεφωνούν όλη μέρα κι όλη νύχτα -γιατί αλλιώς δεν θα πληρωθούν- δεν τον θέλουν στα πόδια τους».
- Μήπως είστε υπερβολικός;
«Τι λες τώρα… Ενας σε κάθε έντυπο αναζητά τι γίνεται στην πόλη. Δεν υπάρχουν πια Kώστες Σταματίου. Οι δημοσιογράφοι, αραχτοί στους υπολογιστές, περιμένουν να φτάσει η είδηση για να την διαχειριστούν. Κανείς δεν πηγαίνει στο περιστατικό, δεν είναι παρών να δει περί τίνος πρόκειται, μαλακία ή όχι».
- Ο κόσμος έχει αγαπήσει τη μουσική, τα τραγούδια σας, τις παραστάσεις της Σπείρα Σπείρα έντεκα χρόνια τώρα. Γιατί δίνετε στην παράσταση πολιτική διάσταση; Δεν «κλέβει» από το καλλιτεχνικό μέρος;
«Δεν έχει μόνο πολιτική διάσταση. Στην προηγούμενη είχε περισσότερο».
- Μα εδώ έχουμε παρέμβασή σας γύρω από τα πολιτικά πράγματα, εν είδει «παράβασης»…
«Υποχρεούται να το κάνει σύμπασα η τέχνη».
- Να καλεί τον κόσμο σε ξεσηκωμό;
«Θέλετε, επειδή η χούντα είναι μουλωχτή, να μη μιλάμε; Πρέπει ο κόσμος να ευαισθητοποιηθεί. Πλην εξαιρέσεων, οι διανοούμενοι είναι μούγκα στη στρούγκα. Ο Μαστοράκης “μίλησε” με τον καλύτερο τρόπο. Το επικίνδυνο και το βλακώδες θα είναι, εξ αυτού, να δούμε δεκάδες Μπρεχτ. Μέχρι τώρα ο λαός έκατσε φρόνιμα τρώγοντας φάπες. Εχει ευθύνη. Εκανε πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου για να μπορεί σήμερα να εξιστορεί στο εξωτερικό πώς κατέστρεψε μια χώρα»…
- Αλλά αυτό που μπορεί να κάνει ο κόσμος στις δημοκρατίες είναι να ζυγίζει την ψήφο του.
«Επίσης να δείξει απαξίωση σε όσους φτιάχνουν πολιτικά μαγαζάκια. Οι Ελληνες ήξεραν να χαρούν με τα λίγα. Για πολλά χρόνια τους επιβλήθηκε να πιστέψουν ότι ευτυχία είναι με τα πολλά. Είδαμε την κατάληξη του “πάρε να 'χεις”».
- Υπάρχει όριο στον δημόσιο λόγο του καλλιτέχνη;
«Υπάρχει. Για μένα είναι η επιστροφή στο πιάνο μου. Αλλά βλέπω και τριγύρω. Να ρίχνουν στα μαθηματικά μια χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, τη φιλία, το γλέντι, την ποίηση, τον Διόνυσο; Δηλαδή στο πόσο τιμώνται όλα αυτά; Επειδή ο κλυδωνισμός δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, τους επόμενους μήνες θα σηκωθούν οι πεθαμένοι. Η απατεωνιά δεν θα περάσει. Θα γίνει της πουτάνας».
- Να καεί δηλαδή η Αθήνα;
«Παράπλευρες απώλειες».
- Οπαδός της βίας;
«Καθόλου. Δεν ελέγχεται από πού κινείται αυτό που ονομάζεις βία. Αλλά και τότε πρέπει να είμαι έτοιμος να φιλοξενηθώ ή να φιλοξενήσω»…
- Το θέμα είναι τι θέση παίρνουμε απέναντι σ’ αυτό, αν συμβεί.
«Δηλαδή να καθόμαστε να γκρινιάζουμε σαν τις Κατίνες: “Αχ τι θα κάνουμε χωρίς μετρό;” Πες στον φίλο σου να έρθει να σε πάει. Κι αν δεν έχεις φίλο, πήγαινε με τα πόδια. Δεν μπορώ τη μετριότητα του βλακώδους νεοφιλελευθερισμού».
- Κάποιος θα έλεγε λοιπόν: να γίνουν όλα ίσιωμα.
«Είμαι μέσα…».
- Και βρίσκετε «ώριμες» τις υποκειμενικές και αντικειμενικές συνθήκες;
«Ποτέ δεν ξέρεις πότε είναι ώριμες. Κοίτα, την επανάσταση δεν θα την κάνουμε εμείς. Ημαστε πολύ άνετοι με το φως… Το ντούρου-ντούρου θα ξεκινήσει απ’ τους Γάλλους».
- Σας κατηγορούν για λαϊκισμό.
«Κι ό,τι έλεγα βγήκε. Οπως το τραγούδι μου, γραμμένο δύο χρόνια πριν για τον Μητροπάνο: “Χόρτασαν τα παιδιά καπνό και ψέμα το Σαββάτο και πάνω κει στο σκοτωμό όλα τα ρίξαν κάτω”. Η εντολή του ΔΝΤ είναι “σκοτώστε, φάτε κεφάλια”. Παίζεται το χειρότερο παιχνίδι αγοραπωλησίας της Ελλάδας, ever. Οι ΔΝΤούδες θα φύγουν από εδώ πάμπλουτοι – και λίγα λέω. Κανένα πολιτικό κόμμα δεν νοιάζεται τον τόπο. Το υποτιθέμενο νέο ΠΑΣΟΚ θα συνεργαστεί με τη Ν.Δ. Κι απ’ την άλλη ο Ελληνας, ψυχολογικά, είναι δεξιός κι ας καμώνεται τον πληγωμένο πατριώτη. Στη συμπεριφορά του στο σπίτι, με τη γυναίκα, τον συνάδελφό του. Χωρίς να κατηγορώ, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών…»
- Τι να μην κατηγορείτε… Εχετε κηρύξει «ανένδοτο» εναντίον της. Γιατί;
«Μα είναι “τι του λείπει του ψωριάρη, φούντα με μαργαριτάρι”. Η ζωή φυτρώνει και εκδικείται δίπλα της: Αγιος Σώστης, “Τσάο”, “Αλκαζάρ” στριπτιζάδικο».
- Ετσι συνυπάρχουν όλα στη ζωή: δίπλα δίπλα.
«Δεν είναι τέχνη αυτό που πουλάει η Στέγη. Είναι δηθενιά».
- Με τόσες αξιόλογες παραγωγές;
«Ενδιαφέρει τον πεινασμένο Ελληνα το γερμανικό θέατρο ή ο κακότατος “Καλός άνθρωπος του Σετσουάν” που σκηνοθέτησε αυτό το πολύ ταλαντούχο κορίτσι, η Κατερίνα Ευαγγελάτου; Βεβαίως, τυχαίνει η αποτυχία. Αλλά είναι κτίριο αυτό; Σαν σούπερ μάρκετ γαλλικών τυριών».
- Ούτε κρατικές επιχορηγήσεις παίρνει ούτε επιβαρύνει τον Ελληνα φορολογούμενο.
«Τέλος πάντων έχει χρηματοδοτηθεί από έναν άνθρωπο που πήγαινε κάθε βράδυ στου Ζαμπέτα, τα έσπαγε και γαμούσε θεές. Στο όγδοο υπόγειο της Στέγης δεν θα έπρεπε να παίζουν δέκα μπουζούκια; Ναι, θα τρίζουν τα κόκαλα του Ωνάση. Αυτά τα κτίρια, τύπου Μέγαρο και Παλλάς, σε τι εξυπηρετούν; Για back again Μαρινέλλας, Χατζή, Πάριου, εβδομήντα κι ογδόντα χρονών καλλιτεχνών; Ο Αζναβούρ έκανε δυο αποχαιρετιστήριες, δεν μας τα ξαναζάλισε. Δεν κατηγορώ. Θα πάρω τη μαμά μου να την πάω στη Μαρινέλλα που τη θυμάται από νέα… Αλλά τι κινείται πίσω απ’ όλη αυτή την ιστορία, εκτός από λεφτά που πρέπει να δικαιολογηθούν;».
- Νομίζω ότι είστε ρατσιστής απ’ την ανάποδη. Κοντεύει να σας γίνει εμμονή.
«Κι εγώ νομίζω ότι πρόκειται περί αίσχους. Λεφτά φαγώθηκαν, τέχνη δεν είδαμε. Μια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών δεν θα έπρεπε να στεγάζεται, τουλάχιστον, σ’ ένα αίθριο νεοκλασικό με δεκαπέντε αίθουσες; Δεν γίνεται η Αθήνα να κερατώνεται από κτίρια μπετόν, γυαλιού, σίδερου. Και ναι, το ρεπερτόριο είναι κέτερινγκ, δηθενιές που κουβαλούν απ’ το Παρίσι, λες και είναι καμαμπέρ, κάτι δήθεν φιλότεχνα ζευγάρια».
- Αν σας ζητούσαν να παίξετε στη Στέγη;
«Δεν θα πήγαινα».
- Στο Μέγαρο όμως πήγατε;
«Για να δω πώς είναι. Δεν ευχαριστήθηκα όπως στα κλαμπ, στα υπαίθρια θέατρα. Κάθε χώρος δεν είναι για όλα. Αν θες να κάνεις συνεδριακό κέντρο κάνε το, αλλά όχι και θέατρο μαζί. Τόσα χρόνια που υπάρχει το Μέγαρο Μουσικής, ζήτησε από πέντε συνθέτες να γράψουν πέντε μουσικά μονόπρακτα πάνω σε ελληνικά διηγήματα; Και εννοώ low budget παραγωγή. Μας έχει φάει η χαζομοντερνιά και η αμορφωσιά. Δεν παραδειγματίζονται από τις ταινίες του Γαβρά, του Ταραντίνο».
- Τι προτείνετε λοιπόν;
«Οταν ο καλλιτέχνης θέλει να κάνει το θέμα του, θα το κάνει. Το καινούργιο έρχεται από τα υπόγεια, τις πυλωτές, τα διαμερίσματα. Από δυο-τρεις που αυτοσχεδιάζουν με μια κιθάρα, που στήνουν σε μια αποθήκη παράσταση, την παρέα που κλείνει ένα βράδυ την ταβέρνα και παίζει μπουζούκι. Ο Κουν μέσα σ’ ένα υπόγειο, με μια κατσαρόλα στη μέση, δημιούργησε όλο το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Γι’ αυτό με βλέπεις ψιλοέξαλλο με τα φρουφρού κι αρώματα».
- Τι προσδοκάτε;
«Να ζήσει η χώρα. Οσο βγαίνει το θυμάρι, το μέλι, το κούμαρο, δεν ανησυχώ. Κι ας πηγαίνει η φέτα στην Αμερική. Η θάλασσα είναι στη θέση της».
- Αίσθημα πατριωτισμού;
«Πίστη. Ζουν τα Μετέωρα, το εκκλησάκι στην κορφή ενός βράχου, ένα σπιτάκι στην έρημη παραλία. Ευτυχώς μέσα από τα Διαδίκτυα ζουν τραγούδια, αισθήματα. Σιγοτραγουδώντας το “Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη” του Μπαγιαντέρα, κατεβαίνουμε στην παράσταση και χαϊδεύουμε τους ανθρώπους έναν έναν. Κανείς δεν αγγίζει πια κανέναν. Ξεχάσαμε πόσο λίγα χρειαζόμαστε για να ευτυχήσουμε. Ο δρόμος της αγάπης είναι σοβαρός. Οσο κι αν είσαι θυμωμένος, αν δείξεις αγάπη, κι ένα λυσσασμένο σκυλί θα κάτσει».
- Εσείς πώς επιβιώνετε;
«Μ’ ευχαριστεί που πηγαίνω σινεμά, θέατρο, όπως τότε που ήμουν φοιτητής. Ενα ποίημα του Βαρβέρη λέει: “Περιουσία μας είναι αυτά που έχουμε χάσει”. Και λοιπόν; Δεν θα βρεθεί μια τρύπα να χωθούμε, να ψήσουμε ένα ψωμί; Για ένα πράγμα χαίρομαι. Επένδυσα μόνο στη δουλειά. Δεν έχω να κλαφτώ για διαμερίσματα που αδυνατώ να πουλήσω, για καταθέσεις που δεν ξέρω πού να τις πάω. Δυο αυτοκίνητα παραπάνω της οικογένειας, λέω: άσ' τα να ρημάξουν. Μέσα μου είμαι παιδί της γειτονιάς. Φτιάχνω τη μουσική μου με τα παράθυρα ανοιχτά. Και ξέρω πώς θα φύγω. Ησυχα, σε πρόβα. Γιατί θα έχω δουλέψει γι’ αυτό…».
INFO: «Χελώνα», «Η αγκαλιά η μεγάλη», κάθε Παρασκευή και Σάββατο, Δεκελέων 24, Γκάζι (κοντά στο μετρό του Κεραμεικού), τηλέφωνο: 216-9002000 & 2001.
