Του Βίκτωρα Νέτα
Μια μεγάλη νεροποντή, που προκάλεσε σοβαρές καταστροφές σε πολλές περιοχές της Αττικής, έβγαλε για ακόμη μία φορά στην επιφάνεια τις μεγάλες πληγές της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας, αλλά και ανέδειξε την ανεπάρκεια και την απρονοησία του κρατικού μηχανισμού. Δημιουργήθηκαν αυτές οι μεγάλες πληγές από την άναρχη δόμηση και τις πολεοδομικές παρανομίες, που είχαν ως συνέπεια να μπαζωθούν και να οικοπεδοποιηθούν ρέματα, χωρίς να κατασκευαστούν, έστω και στοιχειώδη, αποχετευτικά έργα. Νομιμοποιήθηκαν οι παρανομίες, χωρίς να ληφθεί πρόνοια από τον κρατικό μηχανισμό και προπαντός από την Τοπική Αυτοδιοίκηση -τις περιφέρειες και τους δήμους- για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούν πολύ συχνά τα ακραία καιρικά φαινόμενα ή ακόμη και μια συνήθης νεροποντή.
Κατά την ελληνική συνήθεια, το πρόβλημα παραπέμφθηκε στη γραφειοκρατία. Δημιουργήθηκε ένας κρατικός φορέας, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, και έχει ενταχθεί στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Ο φορέας έχει γραφεία Πολιτικής Προστασίας σε όλους τους δήμους της χώρας. Το ερώτημα είναι: έχει ο φορέας επαρκή μέσα για να αντιμετωπίσει φυσικές καταστροφές ή έστω δυνατότητα για παρεμβάσεις πρόληψης, όπως π.χ. είναι η αποκατάσταση ρεμάτων, το καθάρισμα φρεατίων, η κατασκευή έργων αποχέτευσης κ.λπ.; Από τις εγκυκλίους που έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο, φαίνεται πως δεν έχει αρμοδιότητα για παρεμβάσεις. Τότε ποιος έχει; Βεβαίως, δεν ευθύνεται ο φορέας, αλλά η Πολιτεία που τον ίδρυσε και με υπουργική απόφαση ενέκρινε το Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη «Ξενοκράτης», χωρίς να του δώσει αποφασιστικές αρμοδιότητες.
Στις τελευταίες καταστροφικές πλημμύρες τι έκανε η Πολιτική Προστασία, όταν μάλιστα δημοσιοποιήθηκαν οι προβλέψεις της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, ότι θα έχουμε ισχυρές βροχές και καταιγίδες; Στις 21 Οκτωβρίου 2014 από τη Διεύθυνση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών αναρτήθηκε στο διαδίκτυο με την ένδειξη «κατεπείγον» μία μακροσκελής εγκύκλιος με θέμα: «Σχεδιασμός και δράσεις Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων». Διαβάζουμε στην εισαγωγή της εγκυκλίου: «Οι πλημμύρες ως φαινόμενα εντάσσονται στην κατηγορία των φυσικών καταστροφών, όπως αυτές ορίζονται στο παράρτημα Α-1-1 της ΥΑ 1299/2003 “Ξενοκράτης”, γιατί μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή και την περιουσία των ανθρώπων και να προκαλέσουν καταστροφές στην οικονομία και τις υποδομές της χώρας [...]. Η πλημμύρα μπορεί να παρουσιάζει βραδεία εξέλιξη (πλημμύρες πεδίου) είτε ταχεία εξέλιξη (ξαφνικές ή αιφνίδιες πλημμύρες), γεγονός που είναι και το πιο συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα λόγω της ιδιόμορφης γεωμορφολογίας της χώρας μας, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη μεγάλου αριθμού ρεμάτων με μικρές σχετικά λεκάνες απορροής, στις οποίες κυριαρχούν οι έντονες κλίσεις, που συντελούν στη γρήγορη αποστράγγισή τους [...]. Οι κυριότεροι παράγοντες που συνηγορούν στην εκδήλωση μιας ξαφνικής πλημμύρας είναι: η ένταση και η διάρκεια της βροχόπτωσης, το ανάγλυφο του εδάφους, η βλάστηση, η καταστροφή της φυσικής βλάστησης λόγω πυρκαγιών κ.ά.».
Στην εγκύκλιο δίδονται οδηγίες και προς τους υποψηφίους πλημμυροπαθείς πολίτες, τις οποίες πολλοί δήμοι κοινοποίησαν στους δημότες τους μαζί με τους λογαριασμούς ύδρευσης. Διαβάζουμε: «Ενέργειες πριν από την πλημμύρα: Εάν κατοικείτε σε περιοχή που κατά το παρελθόν είχε προβλήματα από πλημμύρες: Βεβαιωθείτε ότι τα φρεάτια έξω από το σπίτι σας δεν είναι φραγμένα. Βεβαιωθείτε ότι οι υδρορροές του σπιτιού σας λειτουργούν κανονικά. Περιοριστείτε στις αναγκαίες μετακινήσεις. Αποφύγετε την εργασία και την παραμονή σε υπόγειους χώρους, εάν αυτό δεν είναι απαραίτητο. Ενέργειες κατά τη διάρκεια της εμφάνισης πλημμύρας: Εγκαταλείψτε υπόγειους χώρους και μετακινηθείτε σε ασφαλές υψηλό σημείο. Μη διασχίζετε χείμαρρους πεζοί ή με το αυτοκίνητό σας. Εγκαταλείψτε το αυτοκίνητό σας, αν ακινητοποιήθηκε και ενδέχεται να παρασυρθεί ή να πλημμυρίσει. Μείνετε μακριά από ηλεκτροφόρα καλώδια. Μην πλησιάζετε σε περιοχές όπου έχουν σημειωθεί κατολισθήσεις».
Ακολουθούν οδηγίες για ενέργειες σε περιοχές που έχουν πλημμυρίσει και δίδονται οι αριθμοί τηλεφώνου των υπηρεσιών που μπορούν να καλέσουν οι πολίτες σε περίπτωση ανάγκης. Χρειάζονται άραγε οδηγίες στους κατοίκους περιοχών που κατ’ επανάληψη έχουν πληγεί από πλημμύρες; Εκείνο που χρειάζονται και ζητούν οι πολίτες σε όλη την Ελλάδα είναι: Να κατασκευαστούν, επιτέλους, αντιπλημμυρικά έργα για να μην καταστρέφονται περιουσίες και έργα υποδομής. Να σταματήσει η παράνομη και άναρχη δόμηση και να καθοριστούν τα ρέματα, στα οποία ασυνείδητοι πολίτες πετούν μπάζα και σκουπίδια. Να ελέγχονται τακτικά οι δήμοι όλης της χώρας για την καλή λειτουργία του δικτύου αποχέτευσης, όπως και για τον καθαρισμό των φρεατίων. Πολλοί δήμοι δεν έχουν καν αποχέτευση, γι’ αυτό και θα πρέπει να ενισχυθούν οικονομικά, ώστε να εκτελέσουν τα αναγκαία έργα και με κοινοτική χρηματοδότηση. Είναι ντροπή σήμερα να υπάρχουν και στην Αττική δήμοι όπου οι κάτοικοι μένουν σε κατοικίες και πολυκατοικίες που δεν έχουν αποχέτευση αλλά βόθρους.
Επείγει να κλείσουν το ταχύτερο δυνατό οι πληγές της Αττικής και των άλλων περιοχών όπου υπάρχουν και είναι ανοιχτές. Με την κλιματική αλλαγή, που προκάλεσε η αλόγιστη συμπεριφορά των ανθρώπων, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι πιο συχνά. Η φύση εκδικείται και τιμωρεί τους βιαστές της. Οι ζημιές που προκαλούνται από τις θεομηνίες κοστίζουν περισσότερο από τις δαπάνες για την εκτέλεση των απολύτως απαραίτητων έργων προστασίας.
