Του Τάσου Παππά
«Ημουν τρία χρόνια χωρίς δουλειά. Μέσα σ’ αυτά τα τρία χρόνια είδα τον πατέρα μου να πεθαίνει σε δημόσιο νοσοκομείο χωρίς κουβέρτες και χωρίς νερό. Βγήκε από τα σπλάχνα μου ένα παιδί το οποίο δεν ξέρω τι δημόσια παιδεία θα λάβει μεθαύριο. Είδα ανθρώπους να σκοτώνονται γιατί δεν έχουν σπίτι. Ζητώ δουλειά γιατί έχω ένα παιδί να μεγαλώσω». Πενήντα τρία δευτερόλεπτα. Τόσο κράτησε η ομιλία της Ισπανίδας ηθοποιού Καντέλα Πένια στην τελετή που της απονεμήθηκε το βραβείο Γκόγια πρώτου γυναικείου ρόλου. Αυτά σε μία χώρα όπου η ανεργία πλησιάζει το 30%, των νέων έχει ξεπεράσει το 50%, οι εξώσεις πέφτουν σαν το χαλάζι, άνθρωποι αυτοκτονούν από απελπισία, ενώ την ίδια στιγμή το άρχον πολιτικό συγκρότημά της, καταρρακωμένο εξαιτίας των σκανδάλων, επιμένει, με την αμέριστη συμπαράσταση της Α. Μέρκελ, ότι η συνταγή που εφαρμόζεται είναι σωστή και θα αποδώσει μακροπρόθεσμα (τότε που όλοι θα είμαστε νεκροί, όπως έχει πει ο Κέινς).
Ο άλλος υπηρέτης της τρόικας, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, κι αυτός με «εκπληκτικές» επιδόσεις στους τομείς της ανεργίας και της ύφεσης, άκουσε προχτές στο Κοινοβούλιο της χώρας του, μ’ ένα αμήχανο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του, τους ακτιβιστές να τραγουδάνε τον ύμνο της Επανάστασης των Γαριφάλων. Εδειξε κατανόηση ο άνθρωπος, συμπάσχει άλλωστε, ωστόσο κι αυτός πιστεύει ότι η πολιτική που ακολουθεί θα είναι μακροπρόθεσμα αποτελεσματική.
Στην Ελλάδα οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί περιφέρονται από σύσκεψη σε σύσκεψη, ψάχνοντας (υποτίθεται) τρόπους προκειμένου να μειώσουν την ανεργία, να στήσουν δίχτυ προστασίας στους πιο αδύναμους και να προσελκύσουν επενδύσεις. Σε όλα τα μέτωπα έχουν πετύχει «εξαιρετικά» αποτελέσματα. Εχουν κάνει ό,τι τους διέταξαν: μείωσαν τους μισθούς, κατάργησαν τις συλλογικές συμβάσεις, βγάζουν στο σφυρί όλα τα φιλέτα, φοβίζουν τον κόσμο με τη λογική του μονόδρομου, απαντούν με αυταρχισμό στις κινητοποιήσεις (επιστρατεύσεις), κατασκευάζουν νέες θεωρίες (της ηθικής αυτουργίας) για να ποινικοποιήσουν την κριτική και την πολιτική διαφωνία. Παρ’ όλα αυτά, τζίφος. Μας καλούν όμως να δείξουμε υπομονή, να κάνουμε κουράγιο, να μην παρασυρόμαστε από τις Σειρήνες του λαϊκισμού και τον δημαγωγικό οίστρο των αριστοτεχνών της μνησικακίας, γιατί δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Τους το λέει η Μέρκελ, το έχουν πιστέψει, το λένε και σε μας. Κι αυτοί, όπως οι ομογάλακτοί τους στην Ισπανία και την Πορτογαλία, υπόσχονται ότι μακροπρόθεσμα θα σωθούμε.
Κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν οι υποταγμένες κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού Νότου ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται σε κάποια πλευρά της πολιτικής, ούτε έχει να κάνει με αδυναμίες και ανεπάρκειες του προσωπικού που έχει αναλάβει την υλοποίησή της. Το πρόβλημα βρίσκεται στον πυρήνα του σχεδίου που εφαρμόζεται, στη φιλοσοφία του προγράμματος. Και γι' αυτά δεν έχουν να πουν κουβέντα, ούτε επίσης δείχνουν διάθεση να αντισταθούν.
Το ζήτημα, ωστόσο, είναι τι έχει να αντιπροτείνει η Αριστερά. Η σοσιαλδημοκρατική πτέρυγά της πληρώνει τα επίχειρα των εγκληματικών επιλογών της. Τα κόμματα που αναφέρονται σ’ αυτήν φυλλορροούν και δεν μπορούν να προβληθούν ως εναλλακτικές λύσεις. Οι πολίτες έχουν αποσύρει την εμπιστοσύνη τους και αναζητούν διεξόδους στο ριζοσπαστικό κομμάτι της Αριστεράς. Αυτό ταλαιπωρείται από την κλασική διαίρεση με την οποία υποχρεώθηκαν να αναμετρηθούν σχεδόν όλα τα αριστερά κόμματα μετά τον πόλεμο: δύναμη διακυβέρνησης ή δύναμη διαμαρτυρίας;
Στην Ελλάδα φαίνεται πως αυτό το δίλημμα έχει απαντηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ και η πλάστιγγα γέρνει προς την πλευρά της διακυβέρνησης. Ωστόσο, το εκτόπισμα εκείνων που επιμένουν στη γραμμή της ιδεολογικής καθαρότητας δεν είναι αμελητέο. Συχνά εγείρουν θέματα προγραμματικής συνέπειας. Δεν μπορεί να γίνει ασφαλής πρόβλεψη αν αυτή η αντίθεση θα φτάσει στα άκρα με συνέπεια να υπονομευθεί ο στόχος της κυβέρνησης, αλλά τα απόνερά της έχουν δημιουργήσει σε ευρύτερα στρώματα αμφιβολίες για την ικανότητα της ηγεσίας να συνθέσει δημιουργικά και εποικοδομητικά τις διακριτές πλατφόρμες.
Συμπληρωματικό, αλλά εξίσου καθοριστικό, είναι το ερώτημα: Με ποιους συμμάχους; Στο πεδίο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ δυσκολεύεται να απαντήσει γιατί λείπουν οι συνομιλητές. Ενας αμετανόητος, κατά δήλωσή του μαρξιστής, ο Ερικ Χόμπσμπαουμ, έλεγε ότι η Αριστερά, για να γίνει κυβέρνηση, πρέπει να ενωθεί και για να κατακτήσει την πλειοψηφία στην κοινωνία, οφείλει να κάνει ανοίγματα στις μεσαίες τάξεις.
