ΥΠΑΡΧΕΙ ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΑΦΕΝΤΙΚΑ:

Toυ Γιάννη Καλαιτζή

Ο αναγνώστης που ψηλαφεί τις εικόνες του Ενκί Μπιλάλ μένει εκστατικός. Και το βαθύ αυτό συναίσθημα προκαλείται από το αδρό σχέδιο των μορφών που κινεί στα καρέ του ο δημιουργός, προέρχεται από τον στιβαρό τρόπο με τον οποίο οικοδομείται η εικαστική σύνθεση των κόμικς, οφείλεται στη ζωηρή, στη μεγάλη ανανεούμενη και εναλλασσόμενη κλίμακα των χρωμάτων, παράγεται από την πρωτότυπη απολύτως προσωπική ευφάνταστη σύλληψη του εικονογραφούμενου σύμπαντος, πλάθεται από την αξιοθαύμαστη τεχνική κατάρτιση, τη δεξιοτεχνία του Μπιλάλ, την εξαιρετική γνώση και την ευρύτατη ποικιλία των μέσων, συμβατικών ή ηλεκτρονικών, την επιτυχή και αποτελεσματική χρήση των υλικών, προσόντα που εξυψώνουν τον εν λόγω καλλιτέχνη μεταξύ των δύο πυλώνων του κόμικς επιστημονικής φαντασίας στην Ευρώπη Ντρουιγιέ και Μέμπιους.

Οι αρετές αυτές πολλαπλασιάζουν την προσοχή μας στο έργο του Ενκί Μπιλάλ, αφού αναλογιστούμε το μέγα πλήθος των εικόνων που μας προσφέρει, τα άλμπουμ, τα πολυάριθμα άλμπουμ που ολοκλήρωσε, τις αφηγηματικές αξίες που καθιέρωσε, τη γοητεία που ασκεί. Αισθητικές κατακτήσεις που στηρίζονται στη συνέπεια, στη μακροχρόνια επιμονή με την οποία υπηρετείται το ιδιαίτερο γλωσσικό ύφος του καλλιτέχνη, αναγνωρίσιμο, βατό και οικείο στον καθένα που χάρηκε τις πρώτες δυο-τρεις σελίδες του Ενκί Μπιλάλ.

Δυστυχώς, αγαπητέ αναγνώστη, το «Ιδρυμα Ωνάση» δεν διαθέτει -είναι προφανές- την οικονομική επιφάνεια μιας Νίκης Τζούδα ή ενός Γιώργου Μπαζίνα. Στερείται επίσης τις κτιριακές υποδομές και τις τεχνικές υπηρεσίες της «Βαβέλ». Αδυνατεί να συντηρήσει εξάλλου το πολυάριθμο εξειδικευμένο επιστημονικό και εργατικό προσωπικό, που με αυταπάρνηση θα οργανώσει εκθέσεις ή φεστιβάλ αφιερωμένα στα κόμικς και στους δημιουργούς τους. Για τούτο όσοι προσέτρεξαν το βράδυ της περασμένης Τετάρτης στο Ωνάσειο, για να παρακολουθήσουν τη συνέντευξη του Ενκί Μπιλάλ με τον καλό δημοσιογράφο κ. Αρχιμανδρίτη, δεν είχαν την ευκαιρία να διασταυρώσουν την ειλικρίνεια του διαλόγου με το γνήσιον των εικόνων. Η έκθεση απουσίασε και στη θέση της πριν από τη συζήτηση παρακολουθήσαμε από προτζέκτορος μια σύντομη παράθεση μοναχικών εικόνων και ούτε μία ολοκληρωμένη σελίδα από τα κόμικς του θαυμαστού δημιουργού. Ισως οι οργανωτές πιστεύουν πως «τις χειρότερες κοινοτοπίες τις έχουν ακούσει οι πίνακες που εκτίθενται στα μουσεία», κατά την έκφραση του Μισέλ Τεβόζ. Και για να εξορκίσουν τις κοινοτοπίες, απέβαλαν από την αίθουσα τις εικόνες.

Ενδέχεται εξάλλου οι υπεύθυνοι του Ωνάσειου να έχουν προσχωρήσει στην άποψη σύμφωνα με την οποία κόμικς είναι το ντεκουπάζ(*) και όχι οι διάλογοι ή οι ζωγραφιές. Πράγματι στα κόμικς, στα φουμέτι του αναρχικού Νταλμαβίβα η εικόνα είναι μία πόρτα φυλακής όλη κι όλη που επαναλαμβάνεται από καρέ σε καρέ. Ο Κοπί συνήθιζε να σκιτσάρει αλλεπάλληλα κάντρα με μία γυναίκα, την ίδια πάντα και μόνο. Ο Σνούπι διαλογίζεται ενώ ακινητεί πάνω στη στέγη της καλύβας του και σε όλα τα καρέ τού στριπ. Ο Φάιφερ σχεδίαζε δισέλιδα κόμικς με μία και μόνο ακίνητη φιγούρα. Και όσον αφορά τους γραπτούς διαλόγους γνωρίζουμε μεγατόνους εντύπων ιστοριών χωρίς μία λέξη.

Και πέραν αυτών είναι βέβαιο πως η τυραννία των εικόνων καταστρέφει τη δυνατότητα επικοινωνίας μέσω του γραπτού ή του προφορικού λόγου. Το μέλλον του κόσμου είναι δυσλεκτικό. Οπως αποκάλυψε η έρευνα που δημοσίευσε η εφημερίδα μας την περασμένη Δευτέρα, όχι μόνο η μαθητιώσα νεολαία, αλλά και υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων είναι ανίκανα να επικοινωνήσουν γραπτώς, σε βαθμό αν-αλφάβητου.

Για τούτο το Ωνάσειο μας παρουσίασε έναν Μπιλάλ ανεικονικό, φλύαρο και για λόγους ασφαλείας μπουρζουά. Ο Μάης του ’68, με τον οποίο είναι συνυφασμένη η έκρηξη των μπαντ-ντεζινέ, οφείλεται στον Ντε Γκολ, τον Νίξον, τον Κίσινγκερ.

(*) περιγραφικές ή συμβολικές εικόνες οργανωμένες κατά συρροήν χάριν επικοινωνίας

www.gianniskalaitzis.gr