Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού

Το σχέδιο νόμου για τον νέο σωφρονιστικό κώδικα μοιάζει, ούτε λίγο ούτε πολύ, με παραμύθι. Οχι γιατί θα επιτρέπεται το σεξ και το Διαδίκτυο στις φυλακές, όπως έσπευσε να σχολιάσει σύσσωμος ο Τύπος, λες κι αυτή είναι η σημαντικότερη αλλαγή που προβλέπεται.

Αλλά γιατί ο αρμόδιος υπουργός, που αναφώνησε το περίφημο «Ντρέπομαι, ντρέπομαι» για την κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές, φαίνεται πως τελικά, όσο κι αν αυτό είναι απίστευτο, το εννοούσε. Και δεν μας έχουν συνηθίσει οι υπουργοί μας να εννοούν αυτά που λένε.

Δεν είδαμε δα κανέναν απ’ αυτούς που θεωρούν άδικα και βίαια και σκληρά τα μέτρα λιτότητας, για να δώσω ένα τυχαίο παράδειγμα, κανέναν απ’ αυτούς που δάκρυσαν ή έχασαν τον ύπνο τους βλέποντας τα τρομερά νούμερα που απεικονίζουν πεινασμένα παιδιά, εξαθλιωμένους γέροντες, άνεργους μεσήλικες ή φευγάτους νέους, να αναλάβει καμιά νομοθετική πρωτοβουλία για να ξαναβρεί τον ύπνο του ή για να στεγνώσει τα δάκρυά του.

Σε αντίθεση με τον κ. Ρουπακιώτη. Που φαίνεται πως έχει αντιληφθεί ότι το ζήτημα δεν είναι με μπαλώματα να λυθούν μερικά επιφανειακά θέματα (σαν το σεξ και το Διαδίκτυο), αλλά να αλλάξει η κρατούσα ιδέα για τη στερητική της ελευθερίας ποινή –με άλλα λόγια, το γιατί στέλνουμε τους ανθρώπους στη φυλακή.

Στο σχέδιο νόμου, που αρχίζει ακριβώς με την επισήμανση ότι φυλάκιση είναι η στέρηση της ελευθερίας, αλλά όχι και όλων των υπόλοιπων δικαιωμάτων του κρατουμένου, αναδεικνύεται η ανάγκη περάσματος από τον τιμωρητικό στον παιδευτικό ρόλο της ποινής.

Οι άνθρωποι κρατούνται επειδή διέπραξαν αξιόποινη πράξη και επομένως χρειάζεται αναμόρφωσή τους με έναν και μόνο στόχο: την επανένταξή τους στην κοινωνία. Σειρά διατάξεων, όπως η τμηματική έκτιση της ποινής, το καθεστώς ημιελευθερίας, η δυνατότητα για εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, αναδεικνύουν την αλλαγή αυτή στην περί ποινής αντίληψη.

Μια αντίληψη που προϋποθέτει τις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων με τον χωρισμό τους σε κατηγορίες, τον σεβασμό των αναγκών και των ιδιαιτεροτήτων τους, τη διαρκή υποστήριξη στο δύσκολο έργο τους προς την αναμόρφωση και την επανένταξη.

Παρά τις όσες επιμέρους επιφυλάξεις, πρόκειται για ένα σχέδιο νόμου που θα περιποιεί τιμή στους βουλευτές που θα το ψηφίσουν, στην πολιτεία που θα το εφαρμόσει, στην κοινωνία που θα το αποδεχτεί. Αλλο παραμύθι αυτό. Γιατί δεν ξέρω πόσο έτοιμοι είμαστε ως κοινωνία να δεχτούμε τους φυλακισμένους (και τους αποφυλακισμένους!) ως ανθρώπους ανάμεσά μας.

Ξέρω όμως ότι σφίχτηκαν με αποδοκιμασία και ότι ξέσπασαν σε αλλεπάλληλα «τς, τς, τς» πολλά επίσημα στόματα όταν έμαθαν πως μερικοί φυλακισμένοι παραγγέλνουν (όπως προβλέπεται από τις ισχύουσες διατάξεις) καπνιστό σολομό από το σούπερ μάρκετ.

Εμαθα ότι διατάχτηκαν έρευνες για το τρομερό αυτό ολίσθημα. Αγνοώ αν κανείς από τους «ελεύθερους» ανθρώπους που αγανάκτησαν με αυτή την «κραιπάλη» πετάχτηκε μέχρι το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς του, για να διαπιστώσει ότι ένα φακελάκι σολομός μαζί με μια φρατζόλα ψωμί κι ένα φρέσκο μαρουλάκι φτιάχνουν δυο μεγάλα, χορταστικά και υγιεινά σάντουιτς και στοιχίζουν λιγότερο από 5 ευρώ.

Οσο, δηλαδή, δυο σουβλάκια με πίτα, που δεν θα ανατρίχιαζαν κανέναν.