Τρίτη ματιά
Του Γιώργου Σταματόπουλου
Η συλλογή «Στου πουθενά τη μέθη» του Δημήτρη Νανούρη περιλαμβάνει 28 ποιήματα και 5 σφηνάκια. Μπορεί το αλκοόλ να ξεχειλίζει στα ποιήματα, άλλοτε υψώνοντας και άλλοτε ταπεινώνοντας τους πότες, αποτελεί εντούτοις ένα μόνο μέσο για να εισχωρήσει ο ποιητής στα άδυτα της ψυχής του, να πετάξει τον εαυτό του βορά στα έγκατα του ανερμήνευτου, με απώτερο στόχο, το διαισθάνεσαι, να ακυρώσει το φριχτό που κατοικεί στα σπλάχνα μας. Ομολογώ, το επιτυγχάνει με λιτότητα και οξυδέρκεια, με λιτή οξυδέρκεια αν θέλετε ή, ακόμη, με οξυδερκή λιτότητα. Τον βοηθάει σ' αυτό ο κόσμος που επιλέγει, δηλαδή τα ταξίδια, τα μπαρ, η αναρχία, ο κόσμος της νιότης του δηλαδή, αλλά και η καταγωγή του. Η νησιωτική διάλεκτος είναι από μόνη της ποίηση γιατί κατέχει τη μουσικότητα.
Ο Δημήτρης Νανούρης πατάει γερά στα πόδια του παρ' όλο το αλκοόλ, παρά την παιδικότητά του, την οποία δεν κρύβει, άλλωστε είναι το όπλο του στη μάχη του με τους στίχους, με τη ρίμα. Και αυτό γιατί κουβαλάει το Αιγαίο μέσα του, τους παιδικούς φίλους, τη μητρική μυρωδιά, την πατρική γενναιοφροσύνη. Θέλω να πω, αγαπά την παράδοση κι εκείνη τον ανταμείβει ωθώντας τον να περιπλέξει λόγο και μουσική ώστε να μας χαρίσει στιγμές ποιητικές, πάει να πει να μεταμορφώσει την καθημερινότητα, να της προσδώσει νόημα ιερό, να τη μετουσιώσει σε τέχνη.
Δεν κολλάει, όμως, στην παράδοση. Σκάβει τα λεξικά τού τώρα, των εξεγέρσεων, των αμφισβητήσεων, της ελληνικής γλώσσας, μιας γλώσσας η χρήση της οποίας -ομολογώ- εκπλήσσει.
Αντλώ μια πρόταση από τον πρόλογο του Δημ. Κώτσου: Ο ποιητής μάς προσκαλεί «να αφεθούμε στη ρέμβη των πραγμάτων». Θα συμφωνήσω. Ρεμβάζουμε μαζί του την προσπάθεια αυτοκριτικής και αυτογνωσίας, ήδη, από το πρώτο ποίημα με τον τίτλο «Οίηση», το πεποικιλμένο τίποτα που επιχειρεί να ψαύσει και να υμνήσει τελικά τη νομοτελειακή απώλεια των στίχων, αλλά απώλεια τουλάχιστον με στιλ και αξιοπρέπεια.
Ρεμβάζουμε την ωδή στην ισπανική ελευθεριακή χαραμάδα στη ροή των ιδεών και του επαναστατικού χρόνου, στις ρωγμές τους. Αλλοτε στην Καλλιδρομίου και τα Εξάρχεια, άλλοτε στις Κυκλάδες και άλλοτε στην Κρήτη και τη Γαύδο, σηματωροί όλοι τούτοι οι τόποι της μετεφηβικής αγωνίας, της ώριμης αναζήτησης.
Ο Δημήτρης Νανούρης γράφει σαν να μας μιλάει, να αφηγείται τη νοόθυμη εκρηξιγένειά του. Μερικές φορές με ρεμπέτικη απλοσύνη, πάντα με καλή καρδιά, φιλόξενος νοικοκύρης στα γλέντια του, πιστός στους φίλους του.
Ισχυρίζονται πολλοί ότι οι ποιητές δεν γράφουν παρά για εαυτοδομικές μικροαγωνίες. Σφάλλουν -νομίζω- σφάλμα μέγα. Ενα τσιμπούσι στη Νάξο ή με Ναξιώτες φίλους μπορεί να γίνει η γιορτή της κοινότητας, η γιορτή του πάσχοντος ανθρώπου, η χαρά του πένθους, το πένθος της χαράς μέσα στα οποία βουτάει με τόλμη ο Δ.Ν., ασυλλόγιστα θαρρείς, αλλά με βεβαιότητα.
Δεν θα πω τίποτε για τη δύναμη των στίχων, θα μπορούσα να πω ότι ίσως χρειάζεται να αποφορτιστούν από περιττούς χαρακτηρισμούς, να εκλείψουν λέξεις, να γυμνωθεί το σώμα των λέξεων αυτών και να παραδοθεί, γνήσιο και αυστηρό, στην απόλαυση του αναγνώστη.
Το εντυπωσιακό με τα ποιήματα του Νανούρη είναι ότι δεν «φιλοσοφούν», δεν αυθαδιάζουν, δεν αιθεροβατούν, δεν κομπάζουν. Απλώνονται, στοργικά θα 'λεγα, στην τράπεζα της ρίμας και του βιώματος, της τέχνης και του λόγου. Στοργικά και με επιφυλακτικότητα. Ισως αυτό να 'ναι και η αιτία που τόσα χρόνια δεν είχε εκδώσει τα τεχνουργήματά του. Φαίνεται αυτό ωραία στα ποιήματα με τη ναξιώτικη λαλιά, δείγματα άψογης χρήσης γλώσσας και μουσικού ρυθμού. Το ποίημα «Πύργος» είναι ένα μικρό αριστούργημα, αλλά θα σταθώ σ' εκείνο που τιτλοφορείται «Ταξίδι» (γιατί όχι «Ταξίδια»; Θα ήταν πιο έντονη η πολυσημία του). Σολωμικής υφής και ροής, με τον 15σύλλαβο να σφυροκοπά και να οργιάζει, η νύχτα να λικνίζεται και να χορεύει και η σελήνη να ρεμβάζει και να αλαλάζει.
Τα κατέχει τα μυστικά της ποίησης κι αυτά, όμως, θέλουν γεώργωση, καλλιέργεια, αυτεξουσία και αυτενέργεια. Και αυτό θα το δει στο εγγύς μέλλον, τότε δηλαδή που το έργο του θα μπει στη βάσανο της κριτικής, που θα γίνει κτήμα του καθενός και ο κτήτωρ τούτος θα είναι αμείλικτος.
