Τρίτη ματιά
Του Πέτρου Μανταίου
Ευωδιάζουν αυτό τον καιρό οι ανθισμένες νεραντζιές της Αθήνας. Μες στα πολλά ρυπαρά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, που μας τριγυρίζουν, το άρωμα της ανθισμένης νεραντζιάς, έστω στο λίγο που διαρκεί, δεν είναι μόνο σήμα κατατεθέν της άνοιξης. Είναι προπαντός, στα δύσκολα και άσχημα που περνάμε, ανάσα ευφορίας στη δύσπνοια της διάθεσης και προσκύνημα, χαιρετισμός στην ομορφιά και τη χάρη της φύσης. Που δεν σταματάει να μας νοιάζεται, όσο κι αν εμείς όλο και πιο πολύ την παραμελούμε. Περισσότερο σήμερα που, σαν με διάθεση παραίτησης, παραμελούμε και τον εαυτό μας.
Το παρατηρώ τελευταία στα λεωφορεία και στο μετρό. Πλανιέται στην ατμόσφαιρα η δυσοσμία της απλυσιάς, συνηθισμένη στα λεωφορεία τού ’60! Ιδίως στους έφηβους, κάτι ιδιαίτερα λυπηρό! Από παράλληλο, προφανώς, δρόμο η Μαρία Κατσουνάκη αναρωτιέται («Καθημερινή» 31/3): «ιδέα μου είναι ότι πλέον οι άσπρες ρίζες στα γυναικεία κεφάλια κάνουν θραύση;». Ευτυχώς οι ανθισμένες νεραντζιές είναι, όπως γράφει ο Σολωμός, «μία μικρή κοντυλιά τερπνή ανάμεσα εις τα τρομερά ή λυπηρά» που μας κυκλώνουν.
Ο μόνος, ίσως, που δεν θα αισθάνεται και πολύ ευχάριστα στην οσμή των ανθέων της νεραντζιάς, θα πρέπει να είναι ο πρώην δήμαρχος, Νικήτας Κακλαμάνης. Θα θυμάται τις νεραντζιές της οδού Κανάρη, που –φυτεμένες από προπολεμικά– τις ξεπάτωσε άνευ λόγου, ξεσήκωσε τους Κολωνακιώτες και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση της δημαρχίας του.
Για την Ιστορία, η νεραντζιά, αυτοφυές δέντρο της Ινδίας, που πιθανότητα διέδωσαν στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη οι Αραβες, ευδοκιμεί στην Ελλάδα κάποιους αιώνες. Καθώς, ως φυτό ανθεκτικό σε ψύχος και ξηρασία, βρήκε τις συνθήκες πρόσφορες και εγκλιματίστηκε γρήγορα. Ως δέντρο καλλωπιστικό σε δημόσιους χώρους το επέλεξε ο Δήμος Αθηναίων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Αλλά, παρά τα ανωτέρω γνωστά πλεονεκτήματα, οι νεραντζιές ήταν δεύτερη επιλογή! Αρχικά φυτεύτηκαν λεμονιές και πορτοκαλιές, που όμως οι Αθηναίοι καρπολογούσαν κανονικότατα!
Υπάρχει, ωστόσο, μαρτυρία παλαιού συναδέλφου ότι, επί Κατοχής, επειδή τα νεράντζια άρεσαν στους Ιταλούς φαντάρους, πεινασμένα παιδιά τα μάζευαν από το Ζάππειο, ή από όπου αλλού τα έβρισκαν, και τα αντάλλασσαν με ψωμί, που το έλεγαν «πανιότα»! Πιο βαθιά στην Ιστορία και τη φαρμακολογία (απίθανες οι χρήσεις της νεραντζιάς: άνθη, καρποί, ξύλο!), συνάντησα τη νεραντζιά σε περί εμπλάστρων σύγγραμμα του 11ου αιώνα, του Αλεξανδρινού, Νικολάου του Μυρεψού (αρωματοποιού)!
Προσωπικά, πέρα από τις ανθισμένες νεραντζιές που μου φτιάχνουν τη διάθεση, έχω σε μεγάλη υπόληψη και τις φορτωμένες με ώριμα νεράντζια. Πρώτα γιατί είναι το καλύτερο και σε αφθονία στολίδι της πόλης και, μετά, γιατί όχι μόνο καλοβλέπω τα νεράντζια, αλλά και τα… καλοτρώω: κάνω μαρμελάδα κι ένα απίθανο λαχανόρυζο, με ζουμί και ξύσμα από νεράντζι! Ε, άμα πια με τις τρόικες!
