Τρίτη ματιά
Του Γιώργου Σταματόπουλου
Ενα από τα πλέον επώδυνα συναισθήματα είναι η λύπη. Λύπη που προέρχεται απ' ό,τι βλέπει κανείς, απ' ό,τι ακούει, από ανθρώπους κυρίως οι οποίοι, επειδή δεν μπορούν να ικανοποιηθούν με τον εαυτό τους, εκδικούνται (με τον δικό τους μνησίκακο τρόπο) τους διπλανούς τους, τους φίλους τους, τους συνεργάτες τους. Το θέαμα αυτών των ανθρώπων προκαλεί μελαγχολία, η μελαγχολία οδηγεί στη λύπη και αυτή στο αδιέξοδο, ψυχικό και νοητικό. Διότι ο λυπημένος δεν μπορεί να σκεφτεί, αποξενώνεται, χάνει φίλους (επειδή δεν θέλει να τους μεταδώσει το δυσάρεστο συναίσθημα της λύπης), ξεμακραίνει από τα πράγματα και τους ανθρώπους.
Μετά απ' αυτά παύει η γιορτή, ο ενθουσιασμός, ο υπόρρητος διονυσιασμός της συνύπαρξης και του αγώνα για επιβίωση, παύουν να γίνονται ελκυστικά τα πράγματα, ωραία και επιθυμητά. Κι έτσι πληγώνονται οι άνθρωποι, παύουν να είναι χαρούμενοι, να έχουν ελπίδες, να γελάνε ελεύθερα.
Μα, ποιος γεννά τη λύπη; Μα, ο μικρός, ημιμαθής, φοβισμένος, εξουσιομανής και εξουσιολάγνος' ο άνθρωπος που δεν μπορεί να έχει καλή διάθεση, που δεν θα ανακαλύψει ποτέ τη χαρούμενη σκέψη, εκείνος που δεν βλέπει την ομορφιά της ψυχής των φίλων του, που κλείνει τα μάτια του όταν οι διπλανοί του σκοτώνουν τη ζωή, αυτός που μιαίνει με τη μικρότητα της σκέψης του ό,τι του φαίνεται υψηλό, άρα απρόσιτο σ' αυτόν.
Εκείνο που φαίνεται να λείπει από την κοινωνία μας είναι η επικοινωνία, η πρόθεση εκείνη που θα επέτρεπε τη σωστή πληροφόρηση, την έγκαιρη και αληθινή, ώστε να αποκτήσει ο καθείς, με ό,τι κατεβάζει η γκλάβα του, μια στέρεη γνώση για το τι διαδραματίζεται από τα όργανα εκείνα στα οποία (έχει συναινέσει ο ίδιος σ' αυτό) παίρνονται αποφάσεις για την κοινότητα, την κοινωνία. Η έλλειψη επικοινωνίας επιφέρει την άρση της εμπιστοσύνης του ενός προς τον άλλο, με ολέθρια αποτελέσματα. Οταν τα μέλη της κοινότητας αίρουν τη μεταξύ τους εμπιστοσύνη, όλα χάνονται. Τότε εμφανίζεται η λύπη, η οποία αντικρίζει τη μιζέρια της συμπεριφοράς και τρώει τα σωθικά μας. Πώς θα μπορούσαμε να γίνουμε (αύριο) ακόμη πιο απλοί, όπως ήλπιζε ο Ρίτσος; Δεν γίναμε, ούτε φαίνεται δυνατό κάτι τέτοιο όσο δεν μαθαίνουμε να συνυπάρχουμε, να έχουμε κοινούς στόχους, να βαδίζουμε τους ίδιους δρόμους. Κι έτσι οχυρωνόμαστε πίσω από την προσωπική δικαιοσύνη (τι έγκλημα!) ξεχνώντας ότι η δικαιοσύνη είναι παγκόσμια, εννοείται πανανθρώπινη' ο Πλάτων έλεγε πως η δικαιοσύνη είναι η υγεία της ψυχής. Κάπως είμαστε ψυχικά ασθενείς, αλλά αρνούμεθα να το παραδεχτούμε. Ναι, αλλά έτσι επικρατεί η απαρέσκεια για την κοινότητα (και είναι μακρύς ο δρόμος για αστρικές φιλίες…).
Εγραφε ο Νίτσε ότι οι φίλοι γίνονται μόνο σε τρεις περιπτώσεις: όταν είναι αδέλφια στη δυστυχία, όταν είναι ίσοι μπροστά στους εχθρούς, όταν είναι ελεύθεροι μπροστά στον θάνατο!
Δυστυχώς, ενώ είμαστε μέσα σ' αυτά τα όταν, δεν τα καταφέρνουμε. Είτε ο φιλόσοφος είχε άδικο είτε εμείς είμαστε ανεπίδεκτοι συνεισφοράς, συμμέθεξης, συνύπαρξης.
Το ηφαίστειο που καθείς φέρει μέσα του εκρήγνυται, δυστυχώς, σε ακατάλληλες στιγμές. Θα πει κανείς, μα πώς μπορεί να προβλεφθεί και να ελεγχθεί η στιγμή της έκρηξης; Μα αυτό σημαίνει παιδεία, πολιτισμός, φιλία κ.λπ.
Τόσο δύσκολο είναι να γίνει αντιληπτό από όλους ότι στη συνύπαρξη οφείλουμε να εγκαταλείπουμε ή να τιθασεύουμε τις (άμετρες) φιλοδοξίες μας;
