Του Θεόδωρου Γεωργίου*
Κανείς στην «έρημη χώρα» της ελληνικής κοινωνίας δεν αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα και οι καταστάσεις δεν υφίστανται χωρίς τις ερμηνείες τους. Ή, ορθότερα, θα έπρεπε κανείς να παραδεχθεί ότι οι «υπερερμηνείες» των καταστάσεων τροφοδοτούν διαρκώς τις δημόσιες επικοινωνίες, οι οποίες καθίστανται τελικώς ατελέσφορες.
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια έξαρση, διοικητική και γραφειοκρατική, σχετικά με ό,τι ονομάζεται «κρίση». Ο θετικισμός σ' αυτήν την περίπτωση πληρώνει τα ρέστα του. Τηλεοπτικές εκπομπές, ραδιοφωνικές συζητήσεις και συνδιαλέξεις στην έντυπη δημοσιογραφία αναλίσκονται για να γίνει κατανοητό και αντιληπτό τι θα πει «κρίση». Η ίδια η λέξη που χρησιμοποιείται για να «περιγράψει» την υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων είναι χρεοκοπημένη.
Για να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία στις αρχές του 21ου αιώνα χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να «αλλάξουμε τα μυαλά μας». Δηλαδή, χρειαζόμαστε ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε τα πράγματα, μέσα στα οποία ζούμε. Το «παλαιο-ευρωπαϊκό» πρότυπο του σκέπτεσθαι (Luhmann) έχει ανεπιστρεπτί παρέλθει.
Ολοι μας, δηλαδή, όσοι ζούμε στην παγκόσμια περιοχή της ελληνικής κοινωνίας, θα πρέπει να αποφασίσουμε για τη μελλοντική πορεία αυτού του τόπου. Δεν μπορεί να βλέπουμε σε θεαματική προβολή κάθε πρωί, κάθε μεσημέρι, κάθε απόγευμα, κάθε βράδυ, το «τέλος του κόσμου» στην πόλη των Αθηνών. Χρειάζονται πολλά πράγματα να γίνουν, και πρώτα απ’ όλα να σπάσουμε τους τηλεοπτικούς πομπούς, οι οποίοι στην ελληνική επικράτεια λειτουργούν ως νομιμοποιητικό καθεστώς για την ανύπαρκτη πολιτική εξουσία. Μιλάει ο Θεοδωράκης, μιλάει ο Κασιμάτης, μιλάει ο Ελληνας πολίτης και κανείς δεν αντιλαμβάνεται ότι τα πραγματολογικά όρια της ύπαρξης της ελληνικής κοινωνίας δεν υφίστανται. Φτάσαμε στο «σημείο μηδέν» της κρατικής, εθνικής και κοινωνικής ύπαρξης.
Μετά, όταν ο ήλιος θα έχει δύσει και κανείς δεν θα βλέπει στο σκοτάδι, τότε όλοι θα φοράνε τα γυαλιά μιας εικονικής πραγματικότητας, την οποία κανείς δεν μπορεί να κατασκευάσει. Η περιώνυμη «κρίση» δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο θεωρητικών ερευνών, επειδή οι ίδιοι οι δρώντες ζούνε στον ορίζοντα του εμπειρισμού και του θετικισμού. Οι πολιτικές αποφάσεις και οι πολιτικές αναλύσεις δεν μπορούν με κανένα τρόπο να αναχθούν σε πολιτική αυτοσυνείδηση της ελληνικής κοινωνίας, επειδή αναπαράγουν το πνεύμα του εμπειρισμού και του θετικισμού.
Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την «κρίση» στην ελληνική κοινωνία επειδή όλοι μας, δρώντες και ομιλητές, είμαστε εγκλωβισμένοι στην απόλυτη κοσμολογική και πραγματολογική «αφωνία». Δεν υπάρχει στην ελληνική κοινωνία κανένα «αρχιμήδειο σημείο», απ’ όπου θα μπορούσαμε να βγάλουμε μια «κραυγή αγωνίας» στην απέραντη πλανητική εποχή μας. Είμαστε όλοι μας ή, ορθότερα, όλοι όσοι αυτοπροσδιορίζονται Ελληνες, καταδικασμένοι να ζούμε στο πλανητικό πολιτικό κενό και στο «σημείο μηδέν» της ανθρώπινης ύπαρξης.
………………………………………………………………
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
