Tρίτη ματιά
Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού
Μεσοβδόμαδα, τα κεντρικά κτίρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κλείδωσαν τις πόρτες τους. Από την Τετάρτη το βράδυ κυκλοφόρησε η φήμη ότι άτομα που υποστηρίζουν δομές αντιπληροφόρησης θα εισβάλουν σε κεντρικό κτίριο, στη Νομική ή στο Χημείο, και θα το καταλάβουν. Για να μη γίνει κατάληψη κτιρίου, να μην μπει μέσα η αστυνομία, να μη συγκρουστεί με τους καταληψίες, να μη γίνουν ζημιές, επικράτησε η λύση «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι». Κλείνουμε το Πανεπιστήμιο κι ούτε γάτα ούτε ζημιά. Δεν θα σπάσουν πόρτες και τζάμια, δεν θα αναποδογυριστούν έδρανα, δεν θα λερωθούν τοίχοι. Η άλλη ζημιά, η σοβαρή, που απειλεί την ίδια την ιδέα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, ότι δηλαδή τα κεντρικά κτίρια του Πανεπιστημίου της Αθήνας θα παραμείνουν κλειστά, δεν μοιάζει να απασχολεί κανέναν.
Η δικαιολογία για το κλείσιμο των κτιρίων είναι οι «μπαχαλάκηδες». Υποστηρίχτηκε ότι, και καλά, αυτοί που ανάρτησαν το πανό στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου με το (εύλογο) αίτημα να μην υπάρχει λογοκρισία θα μπουν στα κτίρια και θα τα σπάσουν όλα. Αντιπαρερχόμαστε το γεγονός ότι οι ίδιοι χρησιμοποιούσαν επί χρόνια αίθουσες και όργανα του Πολυτεχνείου για να εκπέμπουν και ποτέ δεν έσπασαν τίποτα. Στεκόμαστε στο γεγονός ότι τα όργανα της τάξης μπήκαν μέσα στην Πρυτανεία την ώρα ορκωμοσίας και συνέλαβαν όποιον βρήκαν μπροστά τους, επειδή μια ομάδα διαμαρτυρίας χρησιμοποίησε το κτίριο για να εκφράσει τη διαμαρτυρία της: κρέμασε πανό στην πρόσοψη κι άλλαξε τη σημαία. Δύο ενέργειες μάλλον κακόγουστες, αλλά οπωσδήποτε όχι βίαιες.
Η ιστορία αυτή αναδεικνύει την έντονη σύγκρουση που υπάρχει ανάμεσα στο εθιμικό δίκαιο που διέπει τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας και στον πρόσφατο νόμο για την ανώτατη εκπαίδευση, που σε πολλά σημεία έρχεται σε αντίθεση με το δίκαιο αυτό.
Πρόκειται για αδιέξοδο, καθώς οι φοιτητές και πολλοί καθηγητές δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι το άσυλο καταργήθηκε, θεωρούν ότι τα κτίρια του Πανεπιστημίου είναι χώροι όπου οι απόψεις μπορούν να εκφράζονται, άρα αν κάποιοι διαμαρτύρονται π.χ. για το κλείσιμο του Indymedia, μπορούν να το κάνουν ασφαλώς. Από την άλλη, οι αρχές απαιτούν εφαρμογή των νόμων, άρα κανείς δεν μπορεί να διαμαρτύρεται με ασφάλεια, αν η διαμαρτυρία του έχει χαρακτηριστεί απαγορευμένη. Με λίγα λόγια, όλοι δίκιο έχουν.
Δίκιο η αστυνομία, που θέλει να εφαρμόζονται οι νόμοι. Δίκιο η διοίκηση, που δεν μπορεί πάντα να τους εφαρμόζει, επειδή δεν υπάρχει νόμος για τη λειτουργία της διοίκησης, δηλαδή υπάρχει νόμος που όμως δεν είναι εφαρμόσιμος επειδή δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του, άρα εφαρμόζεται ο προηγούμενος νόμος, πράγμα παράνομο.
Δίκιο οι διδάσκοντες, που θεωρούν ότι δεν μπορούν να καλλιεργούν με τους φοιτητές τους σχέσεις εξουσίας, διότι η εκπαιδευτική σχέση τούς επιβάλλει τρόπους διαχείρισης που δεν είναι αυστηρά νομοθετημένοι, αλλά έχουν διαμορφωθεί με τον χρόνο –είναι εθιμικοί. Η αλλαγή, η εφαρμογή του γραπτού νόμου έναντι του εθιμικού δικαίου, αν πρέπει να γίνει θα είναι σταδιακή, όμως η Πολιτεία δεν δίνει τον χρόνο που χρειάζεται για την προσαρμογή αυτή. Είναι αυτονόητο ότι οι πανεπιστημιακές αρχές δεν θέλουν να χαλάσουν τις σχέσεις τους με τους φοιτητές, και είναι προφανές ότι οι φοιτητές θέλουν να διατηρήσουν θεσμούς σαν το άσυλο, που διασφαλίζουν ιδέες όπως η ελευθερία και η δημοκρατία.
«Οταν είναι κλειστό το Πανεπιστήμιο, τουλάχιστον δεν νιώθω εκτεθειμένος από παντού», έλεγε χαριτολογώντας φίλος καθηγητής. Στα σοβαρά, όμως…
