Της Βιβής Κεφαλά
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την ανατροπή του προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ, το σύμβολο της αιγυπτιακής εξέγερσης, η πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου είναι και πάλι γεμάτη με διαδηλωτές που συγκρούονται με την αστυνομία.
Αυτή τη φορά, όμως, δεν υπάρχουν ισλαμιστές αλλά μόνον οπαδοί της κοσμικής αντιπολίτευσης, η οποία φαίνεται να έχει βρει έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή ενότητας, δηλαδή την αντίθεσή της προς τον ισλαμιστή πρόεδρο της χώρας, Μoχάμεντ Μόρσι, τον οποίο κατηγορούν για πολιτικό πραξικόπημα με στόχο την κατάλυση της Δημοκρατίας και τη μετατροπή της Αιγύπτου σε θεοκρατικό κράτος.
Σύμφωνα με την αντιπολίτευση, ο πρόεδρος Μόρσι, ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, που δεν προέρχεται από τις τάξεις του στρατού και είναι ισλαμιστής, συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του, ξεπερνώντας ακόμα και τις ευρύτατες αρμοδιότητες του έκπτωτου προέδρου Μουμπάρακ, επί των ημερών του οποίου ίσχυε, τουλάχιστον τυπικά, η διάκριση των εξουσιών.
Αντίθετα, ο Μοχάμεντ Μόρσι, κερδίζοντας τις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου 2012, κατέκτησε, νόμιμα, την εκτελεστική εξουσία αλλά, δύο μήνες μετά, τον Αύγουστο του 2012, ο Αιγύπτιος πρόεδρος αποσπά από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων τη νομοθετική εξουσία και τον Νοέμβριο, με προεδρικό διάταγμα, αποσπά και τη δικαστική.
Ετσι, συγκεντρώνονται στα χέρια ενός και μόνο ατόμου όλες οι εξουσίες, και μάλιστα χωρίς να υπάρχει, σύμφωνα με το επίμαχο διάταγμα, κανένα ένδικο μέσο για την προσβολή αποφάσεων, διοικητικών πράξεων ή νόμων.
Οι ισλαμιστές, από την πλευρά τους, οι οποίοι κυριαρχούν στο αιγυπτιακό Κοινοβούλιο, αλλά και ο ίδιος ο Πρόεδρος Μόρσι απορρίπτουν τις κατηγορίες περί πολιτικού πραξικοπήματος, όπως επίσης και ότι επιδιώκουν να μετατρέψουν την Αίγυπτο σε ισλαμικό κράτος.
Αντίθετα, ισχυρίζονται ότι οι ενέργειες αυτές ήταν απαραίτητες για να προστατευθεί η επανάσταση και για να σταθεροποιηθεί η πορεία της χώρας προς τη δημοκρατία.
Προσθέτουν, επίσης, ότι τα επίμαχα μέτρα θα αρθούν, όταν η Συντακτική Συνέλευση ολοκληρώσει το έργο της κατάρτισης του νέου Συντάγματος της χώρας, καθώς και ότι κρίθηκαν αναγκαία για να αντιμετωπισθούν τα εμπόδια που βάζουν διαρκώς στο έργο της κυβέρνησης οι εναπομείναντες μηχανισμοί του καθεστώτος Μουμπάρακ.
Μια τέτοια άποψη δεν είναι εντελώς ανυπόστατη: σίγουρα οι μηχανισμοί του παλαιού καθεστώτος, και κυρίως ο στρατός, βλέπουν με μεγάλη ανησυχία την ισλαμική πλημμυρίδα να κατακλύζει τους θεσμούς της χώρας και προσπαθούν να την ανακόψουν με σπασμωδικό τρόπο.
Αυτό όμως οδήγησε σε μια επικίνδυνη διελκυστίνδα ανάμεσα στην αντιπολίτευση και τον στρατό, από τη μία μεριά, και τους ισλαμιστές από την άλλη, μια επικίνδυνη κατάσταση που παίρνει την μορφή τραγέλαφου.
Έτσι, στις 14 Ιουνίου 2012 το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι βουλευτικές εκλογές που οδήγησαν σε σαρωτική νίκη των ισλαμιστών ήταν άκυρες, διότι ο εκλογικός νόμος επί τη βάσει του οποίου διεξήχθησαν δεν ήταν σύννομος.
Στις 16 και 17 Ιουνίου διεξάγεται ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών, τις οποίες κερδίζουν οι ισλαμιστές. Την επομένη, το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων εκδίδει διάταγμα με το οποίο εκχωρεί στον εαυτό του σαρωτικές εξουσίες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο νομοθετικός έλεγχος. Στις 30 Ιουνίου, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του και, μία εβδομάδα μετά, με διάταγμα του ακυρώνει την απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου για τη διάλυση της Βουλής. Η απάντηση δεν αργεί να έρθει: στις 10 Ιουνίου το Ανώτατο Δικαστήριο παγώνει το διάταγμα του Μόρσι, οπότε η χώρα παραμένει χωρίς Κοινοβούλιο.
Εκτοτε, αυτός ο πόλεμος χαρακωμάτων συνεχίστηκε, με κομβικό σημείο το διάταγμα της 22ας Νοεμβρίου, με το οποίο ο Μοχάμεντ Μόρσι εκχώρησε στον εαυτό του και την δικαστική εξουσία, αποκτώντας τον πλήρη έλεγχο και των τριών εξουσιών, θεωρώντας προφανώς ότι το κύρος του είναι αρκετά αναβαθμισμένο μετά την επιτυχή μεσολάβηση του για την κατάπαυση του πυρός στην ισραηλινή επιχείρηση «Αμυντικός Πυλώνας» κατά της Γάζας.
Σίγουρα, η πάλη για την εξουσία που διεξάγεται στην Αίγυπτο με συγκαλυμμένη μορφή μέσω μιας διαρκούς προσπάθειας οικειοποίησης των θεσμών διά διαταγμάτων, ακυρωτικών αποφάσεων και κάθε λογής νομικό ακροβατισμό δεν πρόκειται να τελειώσει εδώ.
Τουναντίον, οι αντίπαλες πλευρές φαίνονται αποφασισμένες να συνεχίσουν τη διεκδίκηση της εξουσίας με κάθε τρόπο, πράγμα που φέρνει την Αίγυπτο αντιμέτωπη με δύο εφιαλτικά σενάρια: μία στρατιωτική δικτατορία ή ένα θεοκρατικό καθεστώς.
*Eπίκουρη καθηγήτρια Διεθνούς πολιτικής στη Μέση Ανατολή, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
