Τρίτη ματιά
Του Πέτρου Μανταίου
Είπα σήμερα να βάλω τίτλο «Η Αθήνα του Μποστ». Ομως, σκέφτηκα, πως ο μεγάλος σατιρικός μας Μέντης Μποσταντζόγλου (1918-1995), εκτός από την ανεπανάληπτη επίδοσή του στην… ανορθογραφία, ήταν και αξεπέραστος στο λογοπαίγνιο και τον αυτοσαρκασμό∙ χαρακτηριστικό εκ των ων ουκ άνευ των μεγάλων σατιρικών. Κατέφυγα λοιπόν, για τίτλο, στη βοήθειά του, από δικό του αυτοσαρκαστικό λογοπαίγνιο σχετικό με τον τόπο καταγωγής του και τη… χώρα υποδοχής, στα οκτώ του χρόνια. Γεννημένος μεν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά με καταγωγή από την Αμάσεια του Πόντου, έρχεται στην Ελλάδα και την Αθήνα, μέσω Ρουμανίας (1920), το 1926. Μεγάλος πια (ηλικιακά και δημιουργικά!), αναθυμούμενος τη μετοικεσία, παρατηρούσε: «Ηρθα από την Αμάσεια στη γη της αμασίας»!
Θέμα μου βέβαια –στις «Τρίτες ματιές» του Σαββάτου– παραμένει η Αθήνα. Αυτή τη φορά ιδωμένη από τον Μποστ και καταγραμμένη από το πενάκι του, όσο είναι δυνατόν, για έργο τεράστιο, σε έκταση και σημασία. Αφορμή μου, το φετινό Ημερολόγιο της ΕΣΗΕΑ «Μποστ ο διαχρονικός» και η εξ αυτού η εξαιρετική έκθεση (έως 19 Μαΐου) στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, με τον μποσταντζόγλειο τίτλο «Cherchez να φαμ!» (από τότε τα… τρώγανε, μαζί και χώρια!) και υπότιτλο «Ο Μποστ του Τύπου»∙ ελάχιστη απόδοση τιμής στον άνθρωπο που τίμησε τον Τύπο όσο λίγοι, χωρίς ποτέ να γίνει μέλος της ΕΣΗΕΑ. Τέτοιοι… νόες, τέτοιοι φόβοι!
Αρκεί, νομίζω, μία απλή «ξενάγηση» στο εικονιζόμενο σκίτσο του Μποστ («Ελευθερία», 6 Αυγούστου 1961), χρονιά της δημαγωγικής επιγραφής «ΕΡΓΑ-ΛΑΟΣ», αλλά και εκλογικού πραξικοπήματος με το διαβόητο «Σχέδιο Περικλής». Η «Συνοικία “το σκάψιμο”» παραπέμπει στην τότε –από πολλά βάσανα λογοκρισίας περασμένη– ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη «Συνοικία το όνειρο», ενώ η συμπλήρωση «και τ’ όνειρο των εργολάβων» είναι παντός καιρού, και ο Μποστ τον ενεπνεύσθη από… χθεσινές (Απρίλιος 2013!) εφημερίδες, που πλέον, αρκετές από αυτές, εκδίδουν αυτοπροσώπως (κάποιοι συντάσσουν και το κύριο άρθρο!) γνωστοί… εργολάβοι.
Σκηνικό η «Σήραξ» για το τελεφερίκ «Λικαβιτού», δαπάνη 12.000.000 (δραχμές) που έχει ενθουσιάσει τον υιό Πειναλέων: «Η τρίπα που προώριστε τον λόφον να τριπίσι, θα μας ανέλθη ηψυλά κε θα μας οφελίσι». Αλλά η Μαμά Ελλάς (αυτός ο απίθανος του Μποστ συγκερασμός Αγλαΐας και ξεπεσμένης Αθηνάς, με πενάκι αντί δόρυ!), θυμωμένη τον… επαναφέρει στη λογική: «Ετσι κε στην Ομόνεια πεντέμισι μας λέγανε, κι’ 60 όταν έφθασαι οι Αθηνέοι κλέγαναι…». Ενώ η Ανεργίτσα, με το γνωστό «Βιβλιάριον απόρων κορασίς» της Φρειδερίκης, χαζεύει τα έργα. Καθώς στο Αιγάλεω (βάθος) η Αθανασία Κρικέτου (γνωστή «αγία»!) ανυψώνει… τον σταυρό της και στο πιο βάθος το «Μον Παρνές» στέλνει χαιρετίσματα… στον πλάτανο!
Κάποτε, που τον συνέκριναν με τον Αριστοφάνη… ενοχλήθηκε: «Ο Αριστοφάνης δεν ζωγράφιζε!» παρατήρησε. Το ξανάγραψα και πρόσφατα: Λείπει!
