INFOWAR

 

Toυ Αρη Χατζηστεφάνου

 

Η υποστολή της ελληνικής σημαίας στα Προπύλαια, κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων ενάντια στη φίμωση του Idymedia, αναζωπυρώνει με αντιδραστικό τρόπο μια συζήτηση περί εθνικών συμβόλων που έχει κλείσει εδώ και αιώνες σε αρκετές χώρες της αναπτυγμένης Δύσης.

 

Η τραπεζική κρίσης της Ισλανδίας, που ξέσπασε το 2008, είχε μόλις αρχίσει να δείχνει τα δόντια της όταν στο κέντρο του Ρέικιαβικ σημειώθηκε ένα απρόσμενο περιστατικό. Ενας από τους δεκάδες διαδηλωτές που πολιορκούσαν καθημερινά το ισλανδικό κοινοβούλιο κατάφερε να σπάσει τον αστυνομικό κλοιό και να ανεβεί στην ταράτσα του κτιρίου. Με γρήγορες κινήσεις κατέβασε τη σημαία της χώρας και την αντικατέστησε με ένα κίτρινο πανί στο κέντρο του οποίου έστεκε ένα μεγάλο γουρούνι – ήταν το σήμα μιας αλυσίδας ισλανδικών σουπερμάρκετ που περηφανεύονταν για τις χαμηλότερες τιμές στη χώρα.

 

Οι συγκεντρωμένοι έμειναν για μερικά δευτερόλεπτα ακίνητοι και στη συνέχεια άρχισαν να φωνάζουν ρυθμικά: «Αυτή η κυβέρνηση είναι ένα φτηνό, βρόμικο γουρούνι». Αν και ο δράστης του περιστατικού ανήκε στο σχετικά ολιγάριθμο χώρο των Ισλανδών αναρχικών οι συγκεντρωμένοι όχι μόνο δεν καταδίκασαν την πράξη του, αλλά έδωσαν και μάχη με την αστυνομία για να εξασφαλίσουν την ασφαλή διαφυγή του.

 

Λίγους μήνες αργότερα η Ισλανδία γινόταν η μοναδική χώρα που αποφάσισε να προχωρήσει σε αθέτηση πληρωμών μέσω δημοψηφίσματος, καθώς ο πληθυσμός έκρινε ότι δεν οφείλει να πληρώσει τις αμαρτίες του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

 

Τι συνέβη όμως εκείνη την ημέρα στο Ρέικιαβικ; Γιατί οι διαδηλωτές αδιαφόρησαν για την προσβολή του εθνικού συμβούλου και προτίμησαν να στρέψουν την οργή τους στην κυβέρνηση;

 

Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά κάθε κοινωνία αλλά και κάθε καθεστώς στην προσβολή των εθνικών συμβόλων του διαμορφώνεται στο πέρασμα των αιώνων από δεκάδες διαφορετικούς παράγοντες. Τις περισσότερες φορές όμως η ανοχή στη «βεβήλωση» της σημαίας αποτελεί αντανάκλαση βαθιά δημοκρατικών θεσμών – ακόμη και αν αυτές ανήκουν αποκλειστικά στο μακρινό παρελθόν και όχι στο παρόν.

 

Στη Σαουδική Αραβία ή την Τουρκία λόγου χάρη, χώρες με ανύπαρκτη ή σχετικά σύντομη δημοκρατική ιστορία, σημειώνονται δεκάδες κωμικοτραγικά περιστατικά με ανθρώπους που ακόμη και εν αγνοία τους προσβάλλουν το εθνικό σύμβολο. Συγκεκριμένα στην Τουρκία ο εισαγγελέας έχει παρέμβει ακόμη και εναντίον τηλεοπτικών εκπομπών στις οποίες οι καλεσμένοι κλοτσούσαν κόκκινα μπαλόνια με το αστέρι και την ημισέληνο ή έκοβαν με το μαχαίρι κάποια τούρτα που είχε σχηματισμένη την τουρκική σημαία. Αντίστοιχα η Σαουδική Αραβία έχει απειλήσει να αποχωρήσει από αθλητικές διοργανώσεις επειδή οι διοργανωτές τοποθέτησαν τις σημαίες όλων των συμμετεχόντων σε ποδοσφαιρικές μπάλες τις οποίες κλοτσούσαν οι παίχτες.

 

Παραδόξως η χώρα που επιδεικνύει τη μεγαλύτερη ανοχή ακόμη και στο κάψιμο της σημαίας είναι οι ΗΠΑ – ένας μακρινός απόηχος των επαναστατικών συνθηκών που επικρατούσαν όταν συντάχθηκε το αμερικανικό Σύνταγμα. Αρκετές φορές εθνικιστές κυβερνήτες και γερουσιαστές έχουν επιχειρήσει να ποινικοποιήσουν την καταστροφή της αστερόεσσας, αλλά πάντα βρίσκονται αντιμέτωποι με την περίφημη πρώτη τροποποίηση του Συντάγματος περί της ελευθερίας της έκφρασης.

 

Μια ολόκληρη γενιά ενηλικιώθηκε βλέποντας βετεράνους του Βιετνάμ να καίνε τα εθνικά σύμβολα χωρίς κανένα δικαστήριο να μπορεί να τους τιμωρήσει. Οταν μάλιστα ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι καταδίκαζε τα εγκλήματα πολέμου του αμερικανικού στρατού, μια ομάδα υποστηρικτών του παρέλασε στο κέντρο της Ουάσινγκτον κρατώντας μια τεράστια αμερικανική σημαία ανάποδα σατιρίζοντας τη θρυλική φωτογραφία των στρατιωτών που σηκώνουν τη σημαία στην Ιβο Τζίμα.

 

Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα το συγκρότημα Rage Against the Machine, υπό τις επευφημίες χιλιάδων θεατών, θα υψώσει ανάποδα την αμερικανική σημαία έξω από το κτίριο όπου πραγματοποιούνταν το συνέδριο των Δημοκρατικών. Ακόμη και το Χόλιγουντ όμως θα παίξει αρκετές φορές με την ιδέα της αστερόεσσας κρεμασμένης ανάποδα χρησιμοποιώντας έναν παλιό κώδικα επικοινωνίας ναυτικών και στρατιωτών, σύμφωνα με τον οποίο η ανάποδη σημαία αποτελεί σήμα κινδύνου. Σε ταινίες όπως η «Κοιλάδα του Ηλα» με τον Τόμι Λι Τζόουνς και το «Τελευταίο κάστρο» με τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ απόστρατοι και φυλακισμένοι στρατιωτικοί θα κρεμάσουν ανάποδα την αστερόεσσα και σε ορισμένες περιπτώσεις θα το πληρώσουν με την (κινηματογραφική) ζωή τους.

 

Αποτελεί φαινομενικά παράδοξο ότι ένας τόσο σημαιοστολισμένος και συχνά εθνικιστικός πολιτισμός, όπως αυτός των ΗΠΑ, θεωρεί ακόμη νόμιμο το κάψιμο της σημαίας. Ισως γιατί οι λεγόμενοι πατέρες του αμερικανικού έθνους φρόντισαν να ξεκαθαρίσουν ότι μια σημαία δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα είδος συμβολικού λόγου (symbolic speech), δηλαδή μια ενέργεια με την οποία μεταφέρεται ένα μήνυμα ή μια δήλωση σε ένα πρόσωπο. Ή όπως εξηγούσε ο Αμερικανός κωμικός Μπιλ Χικς: «Κανένας δεν πεθαίνει για μια ρημαδοσημαία. Αυτή είναι απλώς ένα κομμάτι πανί. Ο κόσμος πεθαίνει για όσα συμβολίζει μια σημαία. Δηλαδή την ελευθερία να μπορείς να κάψεις τη σημαία».

 

…………………………………………………………… 

 

INFO

 

Ακούστε

 

The Battle of Los Angeles

 

Η μουσική με την οποία «βομβάρδιζαν» το συνέδριο τω Δημοκρατικών οι Rage Against the Machine. Στίχοι εμπνευσμένοι από τον Οργουελ αλλά και τον Μάο.

 

Αγώνα Συνεχή

 

Το τραγούδι των Dagobah System με αποσπάσματα από τις δηλώσεις του ηθοποιού Βασίλη Διαμαντόπουλου για το συμβολικό κάψιμο της ελληνικής σημαίας το Νοέμβριο του 1995.

 

Antiflag

 

«Αγουρος» ήχος, αλλά εξαιρετικοί στίχοι από ένα από τα πλέον πολιτικοποιημένα συγκροτήματα των Ηνωμένων Πολιτειών.