To ύψος του λόγου Δ.Χ./ΑΕΠ είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ;

Του Κώστα Μελά*

Μετά τα λάθη στον υπολογισμό των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών, την υπόθεση της δημοσιονομικής συστολής (προσαρμογή) ως εμπεριέχουσας εγγενώς αναπτυξιακές δυνατότητες, τώρα άλλη μία υπόθεση-δόγμα της επικρατούσας μακροοικονομικής αντίληψης φαίνεται ότι δέχεται τα πυρά της έντονης κριτικής αμφισβήτησης: πρόκειται για την υπόθεση σύμφωνα με την οποία χώρες με λόγο δημοσίου χρέους/ΑΕΠ μεγαλύτερο του 90,0% παρουσιάζουν σημαντικά μικρότερο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ σε σχέση με τις χώρες με μικρότερο λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ.

Το 2010, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, δημοσιεύτηκε μελέτη δύο γνωστών οικονομολόγων–καθηγητών πανεπιστημίου (Carmen Reinhart–Kenneth Rogoff) με τον τίτλο: «Growth in a time of Debt»(NBER, Working Paper 15639, January 2010. http://www.nber.org/papers/w15639).

Το βασικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι οι μέσοι ρυθμοί μεγέθυνσης των χωρών με δημόσιο χρέος υψηλότερο του 90,0% του ΑΕΠ είναι μικρότεροι τουλάχιστον κατά 1,0% από χώρες με μικρότερο λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ.

Η συγκεκριμένη μελέτη όχι μόνο αποτέλεσε σημείο αναφοράς των θεωρητικών συζητήσεων αλλά προεξαρχόντως υιοθετήθηκε ως κανόνας άσκησης της οικονομικής πολιτικής.

Οι πρώτες κριτικές απαντήσεις στην άποψη αυτή κυρίως επικεντρώθηκαν στην κατεύθυνση της αιτιακής σχέσης που συνδέει τα δύο μεγέθη που σχηματίζουν τον λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ. Για παράδειγμα, οι Josh Bivens–John Irons (Government Debt and Economic Growth, Economic Policy Institute, July 26, 2010, Briefing Paper 271) υποστήριξαν με αρκετή αληθοφάνεια τη γνωστή υπόθεση ότι η αιτιακή σχέση μεταξύ των δύο μεγεθών είναι αντίστροφη, δηλαδή είναι ο μικρότερος ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ που οδηγεί σε υψηλότερο λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ. Ομως οι δύο μελετητές θεώρησαν ότι τα χρησιμοποιηθέντα στοιχεία ήταν ακριβή. Επειδή η εκφρασθείσα αντίρρηση ήταν γνωστή στους κύκλους των οικονομολόγων δεν δημιουργήθηκε σοβαρό ζήτημα.

Ομως τα πράγματα μεταβλήθηκαν άρδην όταν δημοσιεύτηκε μια νέα μελέτη (Thomas Herndon, Michael Ash, Robert Pollin: Does High Public Debt Consistently Stifle Economic Growth? A Critique of Reinhart and Rogoff, PERI, WP series 322, April 2013), μέσω της οποίας δείχνεται με σαφήνεια ότι τα εμπειρικά δεδομένα πάνω στα οποία είχε στηριχθεί η μελέτη είχαν υποστεί «επιλεκτική παρέμβαση».

Συγκεκριμένα: ορισμένα έτη δεν είχαν συμπεριληφθεί και κατά σύμπτωση στα έτη αυτά είχε διαπιστωθεί υψηλό Δ.Χ./ΑΕΠ αλλά και μεγέθυνση του ΑΕΠ μεγαλύτερη της υποτιθεμένης. Επίσης στην ηλεκτρονική επεξεργασία των στοιχείων δεν είχαν συμπεριληφθεί πέντε χώρες.

Συμπερασματικά, σύμφωνα με τους μελετητές, ο μέσος όρος του ρυθμού μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ για τις χώρες που έχουν λόγο Δ.Χ./ΑΕΠ πάνω από το 90,0% είναι 2,2% και όχι -0,1% όπως παρουσιάζουν οι Reinhart και Rogoff. Επομένως το ύψος του Δ.Χ. πάνω από το 90,0% δεν αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο στη μεγέθυνση του ΑΕΠ και άρα στη μείωση του λόγου Δ.Χ./ΑΕΠ.

………………………………………………………….

*Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο